<< قاطعیت و کارکردهای آن >>

[فرشته مهربان]

قاطعیت یکى از جنبه هاى قابل اصلاح ارتباط میان افراد است.

این مهارت مى تواند افراد را در برخورد با همکاران بالادست و زیردست بسیار یارى دهد.

به اعتقاد لازاروس قاطعیت داراى چهار مؤلفه است:

• اول>>> رد تقاضا

• دوم >>> جلب محبت دیگران و مطرح کردن درخواست هاى خود

• سوم>>> ابراز احساسات مثبت و منفى

• چهارم، شروع >>> ادامه و خاتمه گفت و گو ها (هارجى و دیگران، ،۱۳۷۷ ص۲۹۶).


تعریف قاطعیت

به اعتقاد «کیت دیویس » قاطعیت فرایند بیان احساسات، درخواست تغییرات، دادن و دریافت کردن بازخور صادقانه است (DAVIS AND ET.AL 2002,P269).

« لنج و جاکوبسکى » معتقدند قاطعیت عبارت است از گرفتن حق خود و ابراز افکار، احساسات و اعتقادات خویش به نحوى مناسب، مستقیم و صادقانه به صورتى که حقوق دیگران زیر پا گذاشته نشود (هارجى و دیگران، ،۱۳۷۷ ص۲۹۷).

قاطعیت با درک و پذیرش اینکه هر فردى حق انتخاب و کنترل زندگى خود را دارد آغاز مى شود. قاطعیت به معناى بهره کشى از دیگران نیست، بلکه به معناى محافظت از خود و منابع خود است (برکو، ،۱۳۷۸ ص۲۱۳).

هر تعریفى که از قاطعیت مورد قبول قرار گیرد باید در آن بر رعایت و احترام به حقوق خود و دیگران تأکید و میان گرفتن حقوق خود و پایمال کردن حقوق دیگران تمایز قایل شد.


مراحل اعمال قاطعیت

براى نشان دادن قاطعیت در یک وضع خاص لازم است پنج مرحله طى شود. هنگام روبرو شدن با یک وضع تحمل نکردنى، افراد قاطع:

1. آن وضع را بطور عینى توصیف مى کنند

2. واکنش عاطفى نشان مى دهند

3. با وضع دیگران همدلى مى کنند

4. سپس آنها بدیل هایى براى حل مسأله ارائه مى کنند

5. پیامدهاى (مثبت و منفى) که ایجاد خواهدشد را بازگو مى کنند (DAVIS, 2002,p269).

البته طى کردن این پنج مرحله ممکن است در تمام شرایط لازم نباشد. از این پنج مرحله گاهى تنها توصیف وضع موجود و ارائه راه حل ضرورت دارد. بکارگیرى دیگر مراحل این فرایند به اهمیت مشکل و روابط بین افراد بستگى دارد.


کارکردهای قاطعیت

مهارت قاطعیت به فراخور موقعیت چند هدف را برآورده مى سازد. به طور کلى استفاده ماهرانه از قاطعیت به فرد کمک مى کند که:

• جلو پایمال شدن حقوق خود را بگیرد.

• تقاضاهاى نامعقول دیگران را رد کند.

• بتواند از دیگران درخواست هاى معقولى داشته باشد.

• با مخالفت هاى نامعقول دیگران، برخورد درست و مؤثرى بکند.

• حقوق دیگران را به رسمیت بشناسد.

• رفتار دیگران را در برابر خود تغییر دهد.

• از رفتارهاى پرخاشگرانه غیر ضرورى خوددارى کند.

• در هر موردى موضع خود را با اعتماد به نفس و آزادانه مطرح سازد.


حقوق انسانى و قاطعیت

در بحث قاطعیت اعتقاد بر آن است که هر فردى داراى حقوق انسانى است که باید مورد احترام باشد. برخى از این حقوق به ترتیب زیر است:


• حق بیان اندیشه ها و دیدگاه ها، اگر چه با عقاید دیگران مغایر باشد.

• حق ابراز احساسات و پذیرش مسئولیت ابراز آنها

• حق تغییر عقیده و عذرخواهى نکردن در این باره

• حق اشتباه کردن و داشتن مسئولیت در قبال آن ( به بخش اول این نظر نقد وارد است که در پاورقی ملاحظه کنید )

• حق «نه» گفتن

• حق دادن پاسخ مثبت به دیگران

• حق گفتن «نمى دانید»

• حق گفتن «متوجه نمى شوند»

• حق تقاضا کردن آنچه که مى خواهید

• حق مورد احترام بودن و به دیگران احترام گذاشتن

• حق استدلال کردن

• حق شنیده شدن سخنان تان و جدى تلقى کردن آن از سوى دیگران

ادامه دارد .......

پاورقی
=====

از نظر فلسفی و اخلاقی :

اشتباه کردن حق نیست برای یک فرد، بلکه امکان است بر همین مبنا هم بخشش خود و طلب بخشش معنا می یابد ، اگر حق باشد دیگر نه باید طلب بخشش در مقابل اشتباه را داشت نه خود را بخشید .
همچنین حق به معنای هر چیزی در جایی که به آن متعلق است می باشد ، و این متضاد مفهوم اشتباه است که در واقع قرار نگرفتن چیزی در جای خود است . لذا مفهوم حق و اشتباه در تعارض است .

از اینرو در این ضرب المثل هم اصلاح لازم است که انسان جایز الخطا است ، بلکه انسان ممکن الخطا است و در اصل خطا برایش جایز نیست و از منظر عزت نفس هم چنین است که خطا جایز و شایسته برای انسان نیست ، بلکه امری ممکن است ( بنا به نواقص و اقتضائاتی که بجث آن اینجا نیست )

از آنجا که حق اشتباه کردن ، نظر نویسندگانی است که در متن نظرشان آمد برای حفظ امانت نظر حذف نشد ، اما بر آن نقد را روا دانستم .


.

[فرشته مهربان]

زمان قاطعیت

نداشتن قاطعیت، دست کم در سه موقعیت بهتر از قاطعیت است.

* وقتى احساس کنید طرف مقابل در مخمصه افتاده است. به طور مثال وقتى در رستوران شلوغى هستید و مى دانید که پیشخدمت این رستوران تازه کار است، مى توانید برخى از ضعف هاى او را نادیده بگیرید (او به کسى که بعد از شما آمده زودتر رسیدگى مى کند). در این حالت نباید قاطعیت نشان داد، زیرا او قصد پایمال کردن حق شما را نداشته است. نشان دادن قاطعیت، استرس او را بى مورد مى افزاید. در این حالت ممکن است به مشکلاتى که میان شما و او وجود دارد به طور موقت بى اعتنایى کنید.

* هنگام تعامل با شخص بسیار حساس، هرگاه احساس مى کنید قاطعیت شما موجب گریه کردن یا حمله شخص به شما مى شود، بهتر است قاطعیت نشان ندهید، بویژه اگر این «اولین و آخرین برخورد» شما با وى باشد.

* هنگامى که متوجه اشتباه خود شده اید. براى مثال پس از ارتکاب به تخلفات رانندگى، بهتر است در برابر مأمور پلیس قاطعیت نشان ندهید. در این وضع معذرت خواهى بهترین راه حل است. به جاى اینکه درصدد اصلاح یا توجیه عمل خود برآیید با کمال خونسردى به اشتباه خود اعتراف کنید.

باید درنظر داشت که همیشه نداشتن قاطعیت مناسب نیست. به طور معمول نداشتن قاطعیت مستمر، ناگهان به پرخاشگرى مبدل مى شود و فرد احساس مى کند دیگر طاقت ندارد مورد سوء استفاده قرار گیرد و دیگران او را نادیده بگیرند. بنابراین، بهتر است از همان ابتداى تعامل اجتماعى قاطعیت نشان دهید.

هنگامى که با افراد سلطه جو و اصلاح نشدنى مواجه هستید.
گاهى با افرادى مواجه هستید که کنار آمدن با آنها دشوار است. کمترین مقدار قاطعیت در برابر این اشخاص در هر زمان و مکان، واکنش هاى منفى آنان را در پى دارد. برخى از افراد به قدرى رفتارشان ناخوشایند است که ارزش برخورد کردن با آنها وجود ندارد و گاه سودى که عاید مى شود در مقایسه با ارزش ناراحتى که از آن ناشى مى شود، بسیار کمتر است.

نتیجه گیرى

مهیج ترین جنبه قاطعیت آن است که پس از کسب این مهارت، ناگهان متوجه مى شوید:

• مى توانید بدون هر گونه احساس گناهى «نه» بگویید.

• خواسته هاى خود را به طور مستقیم مطرح کنید، و راحت تر با دیگران ارتباط برقرار سازید.

• از همه مهم تر آنکه اعتماد به نفس را به شدت بالا مى برد.

قاطعیت با افزایش برابرى در روابط میان افراد، این امکان را براى فرد فراهم مى کند با رعایت منافع خود روى پاى خویش بایستد و بدون اضطراب و تشویش بى مورد به راحتى احساسات صادقانه خود را ابراز کند و حق و حقوق شخصى خود را بدون انکار حق دیگران مطالبه کند. پرخاشگرى و قاطعیت مفاهیمى هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته مى شوند. اما قاطعیت نه تنها به معناى پایمال کردن حقوق دیگران نیست، بلکه حقوق همه افراد محترم شناخته مى شود. قاطعیت وسیله اى ارزشمند براى رسیدن به اعتماد به نفس و کنترل خویش است.


http://www.monaseb.com/magazine-knowable/knowable-miscellaneous/383-what-is-decisiveness-and-how-do-we-strengthen-it-in-ourselves


.