موضوع: ❈ نـماز و زنـدگی ❈

« بسم الله الرحمن الرحیم »

مقدمه

دین و آدمی همزاد همدیگر هستند. درست از همان روزی که پای آدم‌ علیه‌السلام به کره‌ی خاکی رسید خداوند برنامه‌ ی زندگی‌ اش را در قالب دین به او آموزش داد. زندگی آدمی با دین چنان در هم‌ تنیده‌ اند که هیچ کسی در هیچ‌ گوشه‌ی زمین نتوانسته است بدون یاری دین، زندگی سالمی را برای خود دست‌ و‌ پا کند.

از میان رفتارهای دینی، نماز بیشترین اثر گذاری را بر زندگی آدمیان دارد. کیفیت زندگی انسان در دنیا، برزخ و آخرت با نماز گره خورده است.

به گمان برخی، تأثیرهای نماز پس از مرگ شروع می‌ شود. این عده دستِ نماز را از اصلاح دنیای انسان کوتاه می‌ دانند؛ در حالی‌ که نماز قبل از اثرگذاری در برزخ و قیامت دنیای شخص را سامان می‌ دهد. اهل‌بیت (ع) برای اصلاح دنیا و آخرت شیعیان، می‌ کوشیدند تار و پود زندگی آنان را به نماز گره بزنند.

توصیه‌ ی به نماز در مناسبت‌ های گوناگون، حادثه‌ های طبیعی، ازدواج، حاجت‌ خواستن و... نشان از گستره‌ ی اثربخشی آن دارد. در این کتاب درنگی کوتاه بر آثار نماز خواهیم داشت و پس از بیان برکات آن‌ در سه بخش آثار دنیوی، برزخی و اخروی، بخش چهارم را به پیامدهای ترک و سبک‌ شمردن نماز اختصاص می‌ دهیم.

نماز و زندگی ( آثار و برکات نماز در زندگی )
نویسنده : محمد علی جابری
کتابخانه کتابراه

آثار فردی

آثار دنیایی نماز را می‌ توان در سه عرصه‌ ی فردی، خانوادگی و اجتماعی دنبال کرد. در بخش اول ابتدا به تأثیرات نماز بر زندگی فردی شخص می‌ پردازیم و آن را در چهار حیطه‌ی معنوی، شناختی، عاطفی و رفتاری دنبال می‌ کنیم.

الف: تأثیرات معنوی

نماز رابطه‌ ی آدمی را با خدا دگرگون می‌ کند. از یک‌ سو خداوند را خواهان او و از‌ سوی‌ دیگر بنده را در بندگی محکم و ثابت‌ قدم می‌ کند. در ادامه به برخی از تأثیرات نماز در زندگی معنوی بشر اشاره می‌ کنیم.


1. رساندن به هدف خلقت

ماه، خورشید، شب، روز، کوه، دشت، دریا، درخت، گیاه، جانور و... همه و همه خلق شده‌ اند تا در خدمت آدمیان باشند. این‌ ها همه مقدمه‌ اند برای پرورش انسان؛ ولی اندیشه‌ ی آدمی نمی‌ تواند به راحتی از کنار این قضیه عبور کند. مگر انسان تا کجا فرصت و قدرت رشد دارد که خداوند زمین‌ و‌ زمان را در خدمت او قرار داده است؟! مگر آدمیزاد کیست که خداوند با وجود اعتراض فرشتگان، او را آفرید و جانشین خود در زمین قرار داد؟!

در کنار سؤال از چرایی خلقت انسان، چگونگی رسیدن به این هدف مسئله‌ ی دیگری است. انسان‌ ها کم‌ و‌ بیش از حجم استعدادها و قابلیت‌ های خویش باخبر بوده‌ اند؛ ولی بیشتر آنها از مسیر رسیدن به هدف آفرینش بی‌ اطلاع هستند. فرصت پیشرفت برای انسان تا اندازه‌ ای است که می‌ تواند فرشتگان را پشت سر بگذارد. سعدی گوشه‌ ای از معراج پیامبر (ص) را چنین تصویر کرده است:

شبی بر نشست از فلک برگذشت

به تمکین و جاه از ملک برگذشت

چنان گرم در تیه قربت براند

که در سدره جبریل از او بازماند

بدو گفت سالار بیت‌الحرام

که ‌ای حامل وحی برتر خرام

چو در دوستی، مخلصم یافتی

عنانم ز صحبت چرا تافتی؟

بگفتا فراتر مجالم نماند

بماندم که نیروی بالم نماند

اگر یک سر مو فراتر پرم

فروغ تجلی بسوزد پرم

کمال انسان در همانند‌ شدن با خداوند است. فلاح آدمی در رستن و رهیدن از تمام محدودیت‌ ها است و این، شدنی نیست مگر با نزدیک‌ شدن به خداوند. ابتدا تا انتهای زندگی با همه‌ ی طول و عرضش بهانه‌ ای است برای نزدیکی به خداوند و مسیر آن چیزی نیست جز عبادت؛ البته، عبادت خود مقدمه‌ ای است برای رسیدن به تقوا، و تقوا هم زمینه‌ ی دست‌ یابی به کمال است. در پنج جای قرآن تقوا وسیله‌ ای برای رسیدن به فلاح و رستگاری معرفی شده است.

خداوند از میان عبادت‌ ها و مسیر‌های پرهیزکاری،‌ تأکید ویژه‌ ای بر نماز داشته و همین گویای نقش آن در رساندن آدمی به مقصد است. خداوند نماز خاشعانه را عاملی قطعی برای رسیدن به رستگاری معرفی کرده است:(قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون‌ الَّذِینَ هُمْ فىِ صَلَاتهِمْ خَاشِعُون‌)

آیت‌الله مصباح یزدی از قول آیت‌الله بهجت و علامه طباطبایی نقل کرده‌ اند که آقای قاضی بارها به شاگردانش فرموده بود: اگر کسی نماز واجبش را اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد، مرا لَعن کند و یا فرمودند: به صورت من تُف بیاندازد!

۲. نزول رحمت الهی

مسیر انسان تا خدا از دل تاریک‌ خانه‌ی دنیا می‌ گذرد، مسیری که در نقطه‌ نقطه‌ی آن شیاطین در کمین نشسته‌ اند. علاوه بر لشکریان شیطان، هوای نفس نیز سر ناسازگاری با فطرت دارد و به همکاری با آن‌ ها می‌ پردازد. پیروزی بر نفس و ابلیس و پاکیزه‌ کردن جان از آلودگی‌ ها بدون رحمت الهی برای هیچ‌ کس امکان ندارد:

(وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَکى‌ مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً )

و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود، هرگز هیچ‌ کس از شما پاک نمی‌ شد.


رحمت ویژه‌ ی الهی با عمل و اطاعت خداوند گره خورده است؛ ولی متأسفانه ما:

رحمت خدا را برای کجا می‌ دانیم؟ برای آنجا که عمل نکردیم. درصورتی‌ که نافرمانی کردیم،‌ درصورتی‌ که منطقه‌ ی ممنوعه‌ ی خدا را زیر پا لگدکوب کردیم، مسئولیت و تعهد الهی را ملاحظه نداشتیم؛ در یک چنین صورت‌ هایی می‌ گوییم: ما که عمل نداریم، مگر خدا رحم مان کند. رحم را، رحم خدا را، رحمت پروردگار را، رقیب عمل‌ کردن و جایگزین عمل‌ کردن می‌دانیم.

بهترین و در دسترس‌ ترین وسیله برای کسب رحمت ویژه‌ی خداوند نماز است. امیرالمؤمنین (ع) در تفسیر حَیَّ عَلَى الْفَلَاحِ فرمودند: «گویا مؤذن می‌گوید: ای امت محمد‌ (ص) خداوند درهای رحمت را به روی شما گشوده، برخیزید و سهم تان را از رحمت خدا بگیرید تا در دنیا و آخرت سود کنید».

هنگامی‌که مؤمن سر سجاده‌ی حاضر می‌ شود، خداوند با نگاهی به فرشتگان می‌ فرماید:

ملائکه من! بنده‌ ام را نمی‌ بینید که از همه گسسته و به من پیوسته است، آرزومند رحمت ، کرم و مهربانی من است. شاهد باشید او را غرق رحمت و کرمم ساختم!

با شروع نماز، خداوند چنان او را غرق در رحمت می‌کند که «شیطان حسودانه به نمازگزار می‌ نگرد؛ زیرا می‌ بیند رحمت الهی او را در بر گرفته است». به‌سبب نزول رحمت الهی پس از نماز، شروع جنگ قبل از ظهر مکروه است! امیر‌مؤمنان (ع) همواره نبردهایشان را پس از نماز ظهر شروع کرده، می‌ فرمود:

اکنون درهای آسمان گشوده شده، رحمت رو آورده، امداد الهی نازل می‌ شود.