چگونه بر خود مسلط شویم

بنام خداوند جان آفرین

با سلام

مطالبی که طی پستهایی در این تاپیک خواهد آمد ، نقل از کتابی با همین عنوان هست که درآخرین پست معرفی خواهد شد.

مطالب این کتاب ، تکنیکی و کاربردی هست . به همین خاطر در بخش کارگاه های آموزشی قرار داده شده .

کسانی که حقیقتاً در پی تسلط بر خویشتن هستند ، بخصوص احساس محورها . این کتاب می تواند کمک قابل توجهی به آنها بکند در صورتی که تمرین های داده شده را پیگیر شوند و به کار گیرند .


به امید بهره برداری هرچه مفید تر

1

چگونه بر خود مسلط شویم

تسلط بر خود از توانایی های با ارزشی است که اگر کسی براستی بخواهد بر سرنوشتش حاکم شود ، حتماً بایستی آن را بدست آورد .



معمولاً افراد را از این نظرمی توان به دو دسته تقسیم کرد :

دسته اول کسانی هستند که به نظر می رسد در دست حوادث به صورت بازیچه ای در می آیند و سرنوشت بر آنان حاکم است . اینگونه افراد همیشه به دیگران وابسته هستند.

دسته دوم شامل کسانی است که به نظر می رسد خود برای آینده اشان تصمیم می گیرند ، همیشه نقشه ای در سر دارند و به آن عمل می کنند. این افراد کاملاً از افکار و عقاید دیگران مستقل بوده و به جای آنکه بصورت برده وقایع و حوادث در آیند ، بر آنها غالب می شوند .


گروه اول ادعا می کنند که شانس ندارند ، همچنین گفته می شود شانس به گروه دوم لبخند می زند .....


در واقع نه گروه اول بد شانس بوده و نه گروه دوم خوش شانس هستند . نکته فقط در چگونگی رفتار و روش زندگی آنان است .


آنان که هیچگونه تسلطی برخود ندارند ، شانس ، حوادث ، و دیگران را بهانه کرده و آنها را مسبب تمام بدبختی هایی می دانند که بر سرشان می آیدبرعکس کسانی که بر خود و رفتار خود مسلط هستند ، می دانند که مسئول پیروزیها و شکستهایشان خود هستند و بس . همچنین مسئولیتهایی را که خود بر عهده دارند ، بر گردن دیگران نمی اندازند . اینگونه افراد عموماً به سادگی در کارهایشان موفق می شوند ( حداقل در ظاهر امر ) زیرا عادت دارتد بر خود مسلط باشند که این خصوصیت شرط اول پیروزی بر نابسامانیها و در دست گرفتن کنترل سرنوشت خویش است .

گروه دوم

گروه اول

ـ در مقابل حوادث مختلف با رفتار خود که قوی، محکم،آرام،موقرو متین است مشخص می شود ـ در برابر فشارهای زود گذر مقاومت کرده ، با آینده نگری به آنچه که دارای ارزش بیشتر و دیر پا باشد دل می بندند ـ هیچ خبر و نظری را پیش از آنکه به خوبی و با آرامش بررسی و تجزیه و تحلیل نکنند ، نمی پذیرند . ـ هنگامی که هدفی را در نظر می گیرند ، می دانند چگونه از خود پشتکار نشان داده و ثابت و استوار در مسیر آن گام بردارند. ـ بر جسم خود حاکم بوده و آن را وادار به انجام تمرینات بدنی نموده ، وزن خود را کنترل می کنند . از زیاده روی در غذا خود داری و از الکل،مواد مخدر، و عادات ناپسندی نظیرکشیدن سیگار، قمار وغیره پرهیز می کنند ـ در مقابل احساسات بی ارزش، حسادت، نفرت، هوسهای زودگذر،به راحتی مقاومت می کنند و همواره این احساسات را کنترل کرده تا آشکار نشوند ـ زبانشان را کنترل کرده و از مرزافکارشان هرگز فراتر نمی روند ، یعنی بدون فکر حرف نمی زنند. می دانند چگونه راز دار باشندو اسراری را که دیگران به آنها سپرده اندمحترم میشمارند ـ همیشه سعی می کنند با گذشت زمان خود دارتر بوده و عاقلتر و داناتر باشند . ـ خود را کاملاٌ مسئول اعمال ورفتارخود می دانند ـ آگاهانه یا ناآگاهانه اطرافیان خود را تحت تأثیر قرار می دهند ـ خود را همانطور که هستندقبول داشته و علیه ضعف و کمبودهایشان با نیروی اراده مبارزه می کنند . ـ بر ای موفقیت در کارهایشان تنها روی خود و تلاشهای خود برای رسیدن به موفقیت حساب می کنند.

ـ رفتار آنها به صورتی است که احساس می شود بی خیال و بی حال هستند و یا برعکس بیهوده منقلب می شوند ـ خود را در دست لحظات و خوشحالیهای زودگذر رها نموده و به سختی می توانند در مقابل هوسها و تمایلات خود مقاومت می کنند ـ به سادگی به وسیله دیگران متقاعد می شوند . ( حال چه به وسیله عموم و یا از طریق اطرافیانش باشد ) ـ در صورتی که بخواهند هدفی را دنبال کنند ، ثابت قدم نبوده و غالباً سطحی عمل می کنند و همیشه دلایل به ظاهر منطقی برای متوقف نمودن سعی و تلاش خود پیدا می کنند ـ این جسم است که بر آنها حاکم می شود ، دوست دارند همیشه خوابیده و یا بنشینندو حاضر به قبول خستگی ای که بر اثر ورزش ایجاد می گردد نیستند .به رژیمهای غذایی توجهی نداشته و به سادگی به خاطر لذت در خوردن ونوشیدن افراط کرده و حتی از سیگار و قمار نیز پرهیز نمی کنند ـ به سادگی فریب احساساتی از قبیل : خودپرستی ، میل به تظاهر ، حسادت،خشم و نفرت را خورده وبه سختی خود را کنترل می کنند و این احساسات را بروز می دهند . ـ غالباً در حرف زدن زیاده روی کرده و پس از آن متأسف می شوند. معمولاً راز نگهدار نبوده و خود نیز به عواقب بد پرحرفی هایشان دچار می شوند ـ حتی تصور این را نیز نمی کنندکه بتوان با اراده علیه نواقص و عیوب مبارزه کرد و جای آنها را با ارزشهای دیگر عوض کرد ـ به ساد گی دیگران را بخاطر اشتباهاتی که خود مرتکب شده اند متهم می کنند ـ حتی بدون آنکه آگاه باشند از همه چیز متأثر می شوند . ـ گاهی برای آنکه از خود تصویری غیر از آنچه واقعاً هستند نشان دهند از خود تعریف می کنند ـ خود به دنبال شانس ،تصادف و رابطه بادیگران هستند

اگر احساس می کنید که در اکثر موارد دارای رفتاری که در ستون سمت چپ مطرح شده هستید ، به دو دلیل اصلاً نباید نگران باشید زیرا :

3

• اول آنکه طبیعت انسان فطرتاً طوری است که شخص را بسوی بیخیالی و بی توجهی سوق می دهد. دل بستن به هوسها و لذت هایی که به ما پیشنهاد می شوند امری عادی است . بهره مند شدن از یک چیز خوشایند بسیار راحت تر از مقاومت کردن در مقابل آن است .بروز دادن خشم و عصبانیت خیلی آسان تر از کنترل آن است. استفاده از دارویی مسکن یا روشن کردن یک سیگار خیلی آسانتر از مبارزه با اضطراب از طریق روشهای روانشناسی یا روانشناسی فیزیولوژیکی است. پذیرفتن بی چون و چرای اخبار تلویزیون خیلی ساده تر از مطالعه دقیق روزنامه با دیدی منتقدانه است . انداختن مسئولیت گرفتاریهایی که بر اثر اشتباهات یا بی توجهی های ما بوجود آمده اند ، برگردن دیگران به جای مبارزه با علل ایجاد کننده آنها به شخص اطمینان خاطر بیشتری می دهد . بسیار ساده است که علت شکست هایمان را بدشانسی و عامل موفقیت دیگران را خوش شانسی آنان بدانیم . گرایش طبیعی ( که البته این مسئله گناه نیست ) رفتن به سوی راحتی است . اما برای رسیدن به تسلط کامل برخود ، رفتاری محدود کننده و حساب شده مورد نیاز است . متأسفانه تمام پیشرفتهای بوجود آمده از زمان خلقت بشر ، با مبارزه علیه طبیعت خارجی ( پیشرفتهای تکنیکی ) یا علیه طبیعت درونی ( پیشرفتهای اخلاقی ، تمدنها ) بوجود آمده است . متأسفانه راه صحیح ، راهی دشوار است . راه مبارزه و تلاشهایی است که تنها روشهای موجود برای بدست آوردن شخصیتی والا هستند .

تنها کسانی که بتوانند کاملاً برخود مسلط شوند، می توانند امیدوار باشند که از نظر فردی و شخصی به درجات بالای موفقیت دست یابند .

• دومین دلیل برای آنکه خود را نگران نکنید ، این است که تسلط برخود با آموزشی مناسب و تلاش در جهت صحیح به سادگی بدست می آید. ما قبلاً گفتیم که تسلط برخود حالتی طبیعی و یا ( جز در موراد استثنایی ) رفتاری مادرزادی نیست . البته برخی از افراد به علت طبیعت خاص خود راحت تر از دیگران می توانند این کار را انجام دهند . برای مثال کسی که خیلی عصبی و حساس است ، برای کنترل خود دچار مشکلات بیشتری می شود تا کسی که از حساسیت کمتری برخوردار بوده و خونسردتر است. ولی شخصیت و گرایشات طبیعی شما از هرنوع که باشد ، مطمئن باشید فقط با اراده و تلاش است که تسلط برخود را بدست خواهید آورد و بر احساسات و هیجان زدگیها غالب شده و آرامشتان را در هر شرایطی خفظ خواهید کرد . علاوه بر آن اراده شما نیز پیشرفت کرده و با پشتکار به اهداف خود دست خواهید یافت .

ولی شاید به خود بگویید :
« اگر قرار بر اراده کردن باشد ، من موفق نخواهم شد زیرا من برخود مسلط نیستم ، پس اراده ای هم نخواهم داشت » در اینجا نیز مطمئن باشید اراده را می توان رشد داد.

اولین تلاشی که ما از شما خواهیم خواست بسیار کوچک وسبک خواهد بود . بتدریج شما هربار کمی بیشتر برخودتان مسلط خواهید شد و از این طریق اراده شما نیز قویتر می شود . پس از آن با تقویت ارادة بیشتر ، بر خود تسلط خواهید یافت و این زنجیره به هیمن صورت ادامه می یابد .

در این حالت هرچه زمان بیشتری بگذرد ، تمایل شما برای حاکم شدن برخودتان نیز افزونتر خواهد شد و صعود به مرحله بعد برایتان آسانتر می گردد .

بنابراین سعی کنید درس اول را خوب درک کنید و این جمله را همواره تکرار نمایید که :

« تسلط برخود یک توانایی مادرزادی نبوده و هر کسی می تواند آن را بدست آورد . »

4

درس دوم

تأکید کردیم که « توانایی مسلط شدن برخود را می توان بدست آورد » . بله این درست است ولی چگونه ؟

برای پاسخ دادن به سؤال باید یکی از اصولی را که ویلیام جیمز روانشناس بزرگ آمریکایی آموزش می داد بخوبی درک کرد . او می گفت :
« همه می دانند که عمل پس از فکر انجام می شود . ولی دانستن این نکته نیز مهم است که فکر هم به دنبال عمل انجام می گیرد » .

این جمله چه معنایی دارد ؟

روشن است ، معنای آن این است که هنگامی که درما فکری ایجاد می شود ، طبیعی است که نتیجه آن بصورت یک حرکت یا یک رفتار ظاهر می گردد . بعنوان مثال : من تشته هستم ؛ پس تشنگی را احساس می کنیم ؛ به آن می اندیشم و سپس تصمیم می گیرم که لیوان آبی بنوشم . همه این افکار در مغز من گذشته است . در این هنگام دستم را بسوی لیوان آب دراز می کنم . فکر در این مورد ( تشنگی ــ لیوان ) باعث انجام عمل می شود که همان دراز کردن دست است .

یک مثال دیگر ؛ من کودکی را می بینم که به سمت اتومبیلی که با سرعت در حال حرکت است می دود . در این حالت من تصادف را در ذهنم مجسم می کنم ، وحشت در صورتم خوانده می شود و قلبم به تپش می افتد . این فکر ( تصور تصادف ) در من باعث ایجاد عکس العمل شده است ( حرکت ماهیچه های صورتم ترس مرا نشان می دهد ) .و مثالهای بسیاری از این نوع می توان یافت و واضخ است که تعدادی از این افکار منجر به عمل می شوند و تأثیر فکر بر اعمال هر کسی بسیار زیاد است .

بر عکس افراد زیادی از این مسئله بی اطلاع هستند که در این حالت حرکات و رفتار روی روان منعکس می شود . در اینجا این اعمال هستند که روی فکر تأثیر می گذارند و این حرکات و رفتار هستند که روی روان ما تأثیر دارند .

این مسئله را می توان منشاء یک رشته روشهای درمانی در مورد روانشناسی فردی دانست . ویلیام جیمز در واقع دریافته است که ما می توانیم با در پیش گرفتن رفتار بیرونی که مربوط به هدف معین می شود روان خود را بطور عمقی ( البته به تدریج ) متغیر سازیم . به عبارت دیگر اگر من نوعی رفتار بیرونی را در پیش بگیرم که به حالت خاصی مربوط می شود ( مثلاً اینکه من برخود مسلط هستم ) این رفتار بیرونی فقط به شکل یک تمنای ظاهری باقی نخواهد ماند . بلکه من کم کم بطور کاملاً واقعی و در عمق روانم برخود حاکم می شوم .

5

اگر رفتار بیرونی و خارجی من ظاهری سست و بی تفاوت داشته باشد ، نخواهم توانست وضعیت خود را در مورد تسلط برخود بهبود بخشم زیرا این رفتار باعث می شود که از لحاظ روانی تنبلی و بی تفاوتی بوجود آید . و بر عکس اگر سعی کنم در غالب اوقات رفتار کسی را انجام دهم که مصمم ، با اراده و محکم است ، روحیه تصمیم گیری و اراده من نیز رو به رشد می گذارد .

اگر هنگامی که مسئله ای حوصله ام را سربرده ،شروع به کوبیدن انگشتهایم روی چیزی یا تکان دادن پاهایم کنم ، احتمال اینکه بی صبریم کمتر شده بتوانم بخوبی برخودم مسلط شوم باز هم کمتر می شود. ولی حتی با انجام ندادن همین حرکات نیز می توانم آن قسمت از شخصیت خود را که در رابطه با بی صبری است تغییر دهم .

این موضوع یک اصل پایه ای در رفتار روانی انسان است . با استفاده از همین اصل اگر کسی بخواهد در این مسیر پیشرفت کند ، می تواند صفات و ارزشهایی را که به نظر او مفید هستند ، بدست آورده و علیه عیبهایی که او را آزار می دهند مبارزه کند .

خواهیم دید که چگونه باید این اصل را برای رسیدن به تسلط بر خود بکار برد ؟

ولی قبل از آن چندین بار این اصل را بخوانید :

اگر چه غالباً عمل ، قکر را دنبال می کند ، ولی بر عکس فکر به دنبال عمل می آید .

و در مورد کاربرد عملی آن :

رفتار خارجی و بیرونی ما بطور مستقیم و طولانی روان ما را متأثر می سازد .

با پیروی از رفتار و کرداری که غالباً از نوعی حالت روحی خاص سرچشمه می گیرد ، می توان آن حالت روحی را در فرد ایجاد نمود .

5

درس سوم

در درس اول دیدیم که گرایشات طبیعی بسیاری در ما وجود دارند که در جهت مخالف تسلط بر خود عمل می کنند . وجود این گرایشات البته (ظاهراً ) مایه تأسف است ، ولی به هرحال طبیعت ما اینگونه ساخته شده است. بنا براین باید با برخی از این ضعفها که از حاکم شدن ما بر خود جلوگیری می کنند ، مبارزه کرد.

حال این ضعفها را یکی پس از دیگری بررسی نموده و ببینیم که چگونه می توان بر آنها چیره شد :

1 – بی خیال بودن :

این حالت با رفتارهای انفعالی و شانه خالی کردن در برابر وقایع و حوادث خود را نشان می دهد . معمولاً این وضعیت با بی توجی به نظافت و طرز لباس پوشیدن نیز همراه است . کسی که بر خود مسلط است ، در برابر وقایع حالت انفعالی ندارد . از نظر فیزیکی پر تحرک بوده و خود را راست نگه می دارد . گاهی اوقات مشت خود را گره کرده ( البته نه زیاد ) و کلماتش را بخوبی تلفظ می کند . چون هر روز در مرتب کردن خود سعی و تلاش دارد ؛ ظاهر او مرتب و منظم است و علیرغم یکنواخت بودت آن ، تمیز کردن یا مراقبت از طرز لباس پوشیدن را ضروری می داند . او وقت خود را در خیالهای موهوم و بیهوده با فرو رفتن در صندلی خود نمی گذراند ، بلکه از هر دقیقه عمرش نهایت استفاده را می کند . چیزی مانع این نمی شود که او چند ساعتی را به دلخواه خود برای رفع خستگی به استراحت بپردازد .هنگامی که چیزی می خواند و یا موزیک گوش می دهد ، پژمرده و سست و بیحال نمی شود . حتی زمانی که احساس آرامش می کند باز هم رفتار خود را کنترل می نماید . بنا براین مبارزه با بی تفاوتی روحی و روانی ابتدا بایستی با هر نوع بی تفاوتی جسمانی مبارزه کرد .

6

2 – هوسهای زود گذر :

کسی که نداند چگونه در برابر این هوسها مقاومت کند ، بایستی هزار و یک هوس لحظه ای را که در وی ایجاد می شوند ارضاء کند . مثلاً هوا گرم است و او نمی تواند در برابر هوس نوشیدن نوشابه ای خنک یا خوردن یک بستنی مقاومت کند . هوس می کند سیگاری بکشد اگر چه می داند که مقدار مصرف سیگارش بالاست ، ولی با این وجود سیگار دیگری می کشد ! در منزل مشغول کاری است ، دوستی به او تلفن می زند : او کارهایش را رها کرده و با دوست خود سرگرم می شود و الی آخر.

کسی که برخود حاکم باشد ، در برابر هوسها مقاومت کرده و قبل از تسلیم شدن ، با فکر و شناخت عوامل به وجود آورنده آنها ، در برابرشان برخورد می کند ، گاهی اوقات هم این کار را نمی کند . باید خود را برای مقاومت در برابر این لذائذ تمرین داد .
البته در اینجا منظور مرتاض شدن و ریاضت کشیدن و خوداری از هر گونه لذت و تفریحی نیست ، بلکه بایستی به رفتار عمومی خود در این زمینه فکر کرد . آیا شما گرایش به مقاومت و یا بر عکس تسلیم شدن در برابر این احساسات را دارید ؟ برای شروع آموزش در این زمینه ، بایستی با حداقل تلاش سعی در محدود کردن خود نمایید که کار ساده ای است .

مثالی بزنیم :

در حال قدم زدن هستید ، زمستان است و هوا سرد ، در یک لحظه هوس یک نوشیدنی گرم می کنید . بجای آنکه به سرعت وارد مغازه ای شوید تا آن را تهیه کنید ، به ساعت خود نگاه کنید و بعد این کار را 5 دقیقه به تأخیر بیندازید . کار بسیار راحتی است و با انجام تعدادی از این کارها می توانید چنین هوسهای زود گذر و لذتهای لحظه ای را راحت کنترل کنید .

تسلط بر خود با چنین محدودیتهای ساده ای آغاز می شود . هر کس می تواند به سادگی ارضای هوس خود را چند دقیقه به این شکل تأخیر بیاندازد .

7

3 – بیکاری :

عادت کردن به اینکه در جایی بیکار و بدون کوچکترین احساس ناراحتی در این حالت باقی بمانید ، بسیار مضر است . این وضع مسلماً بخشی از مجموعه بی خیالی است که قبلاً آن را مطرح کردیم . عدم تحرک باعث تنبلی است و آن هم به نوبه خود بیکاری را باعث می شود و این دور تسلسل همچنان ادامه می یابد .

در این رابطه باید به موضوعی توجه کرد :

اول آنکه در بسیاری از کشورها دانش آموزان نوجوان در مجموع 5 ماه تعطیلی دارند ( بدون احتساب جمعه ها ) . این مسئله نه تنها نیروی خلاقیت و فعال بودن را از آنان می گیرد ، بلکه پس از تحصیل ، شرایطی را که باید در آن کار کنند و زندگی سازنده ای را دنبال نمایند برایشان مشکل می سازد . این تعطیلات بایستی به جای 5 ماه ، 5 هفته باشد ؛ هرچند این کار بسیار سخت به نظر برسد . البته باید برای این کار افراد را آموزش داد . از سوی دیگر سنین نوجوانی و بلوغ مراحلی هستند که در آنها تغییرات عمیقی در بدن بوجود می آید که با عث ایجاد خستگی شدید می شود . بین سنین 14 و 22 سالگی شخص به سادگی ، احساس خستگی زیادی کرده و حس می کند که به استراحت نیاز دارد . این مسئله به هیچ وجه غیر طبیعی نیست، ولی طبیعی بودن آن باعث نمی شود که شخص برای مبارزه با این سستی و بی حالی اقدامی نکند .

فاجعه پس از سنین 23 ، 24 یا 25 سالگی با عادت کردن به این بیکاری آغاز می شود.

با پشت سرگذاشتن سن بلوغ ، انسان بایستی فعالیتهایش را نمایان سازد. بنابراین اگر نمی خواهیم در تمام زندگی بیکار باقی بمانیم ، بایستی عادات صحیح را هرچه سریعتر کسب کنیم . زیرا اگر بااین عادتها خونگیریم، کارکردن واقعاً ناراحت کننده خواهد بود. آیا ناراحتی ای طاقت فرساتر از این وجود دارد که شخصی ناچار باشد به مدت چهل سال برای امرار معاش کاری را انجام دهد که آنرا برای خود محدودیت دائمی می داند؟

انسانی که بر خود مسلط باشد، به این نوع مشکلات دچار نمی شود. او با کار و فعالیت مأنوس بوده و از انجام آن احساس رضایت می کند و نه تنها ازآن رنج نمی برد ، بلکه احساس لذت می کند .

بنا براین باید علیه بیکاری مبارزه کرد . از بیکار ماندن حتی برای یک ربع یا نیم ساعت خودداری کنید. وقت را با صرف کردن برای آهنگی که به سختی به آن گوش می دهید! یا نگاه کردن به برنامه تلویزیونی که با بی میلی دنبال می کنید ، بیهوده از بین نبرید. خود را به کاری که انجام می دهید علاقمند سازید. هرچه شما خود را بیستر به کار مرتبط کنید بیشتر به سوی آن جذب شده وانجام آن برایتان راحت تربه نظر می رسدو گذشت زمان را احساس نخواهید کرد . از بالا بردن مدت اشتغال به کار برای رسیدن به اهدافنان تردید نکنید و سعی و تلاش خود را اندازه گیری نمایید.

8

به خاطر داشته باشید که این مسائل منحصراً برای این است که به شما کمک شود تا خوشبخت تر زندگی نموده و به نحو مؤثری به هدفهای خود دست یابید.

بنابراین ،این توصیه های بسیار ساده را بکار ببندید:

ــــ جز در ساعاتی که برای آرامش و استراحت از قبل مشخص نموده اید ، در بقیه ساعات بیکار نمانید.

ــــ هنگامی که تصمیم کرفته اید کاری را انجام دهید، اجازه ندهید چیزی حواس شما راپرت کند.

ــــ خودرا به کار بیشتر عادت داده و سعی کنید که عمیقاً غرق کار شوید.

و پس از آنکه این درس را بخوبی فرا گرفتید، این اصول را برای بکاربردن یادبگیرید:

* با هرنوع بیخیالی مبارزه کنید * * از هوسهای آنی پرهیز نموده و آنها را به تأخیر بیاندازید * * از هرگونه بیکاری دوری نموده و بهتر و بیشتر کار کنید *

درس چهارم

به بررسی عیب هایی که برای دسترسی به تسلط بر خود باید علیه آنها مبارزه نمود ادامه دهیم.

سه مورد اول را مجددا یادآوری میکنیم که عبارت بودند از:

1. بیخیالی

2. تمایل به هوس ها و لذائذ لحظه ای

3. بیکاری

4. به سادگی تحت تاثیر قرار گرفتن

این حالت را نیز بایستی از خود دور کرد. تبلیغات، مطبوعات، تلویزیون و دیگر وسایل ارتباطی دائما در حال وارد آوردن فشار بر افکار شما هستند.فشاری که شما باید بتوانید در برابر آن مقاومت کنید.

برای خریدن جنسی که آخرین مدل آن را تبلیغ کرده اند، فورا به فروشگاه نروید.

سعی کنید با گفته های فلان برنامه ی تلویزیونی یا فلان خبرنگار تحت تاثیر قرار نگیرید و بدون فکر کردن به توصیه های دوستانی که به آنها اعتماد دارید، اقدام نکنید.

برای اینکه بازیچه دست این همه اطلاعات و پیشنهاداتی که شما را احاطه کرده اند نشوید، حس منتقدانه خود را به کار اندازید.

به خاطر داشته باشید که یکی از اصولی که دکارت بیان کرده این جمله است: «تا حقیقت چیزی را خود در نیابم، هرگز آن را قبول نخواهم کرد».

برای حاکم شدن برخود باید دائما در برابر قضاوت ها و پیشنهاداتی که از سوی دیگران میشود ، ( با دلیل منطقی) مقاومت کرد، این روشی اساسی است که حتما باید آن را تقویت کرد.

5 - حواس پرتی:

یکی از ناراحتی هایی که تقریبا بیش از ناراحتی های دیگر در عصر ما وجود دارد، بی توجهی و عدم تمرکز قوای فکری است. برای تسلط بیشتر بر خود، تقویت و رشد توجه و قدرت تمرکز فکر از مهمترین اصول است.

مثال:
فرض می کنیم شما در حال مطالعه یک کتاب مهم هستید. در اواسط مطالعه، یک باره با فکر کردن به چیز دیگری رشته فکر اصلی از دستتان خارج میشود، در حالی که چشمان شما همچنان به دنبال خطوط کتاب است. دوباره فکرتان روی کتاب متمرکز میشود، در می یابید که یک صفحه و نیم جلو رفته اید بدون اینکه کوچکترین اطلاعاتی از متن این صفحات داشته باشید. این یکی از اتفاقات رایج در مورد کم توجهی است. اگر شما کاملا بر خود مسلط باشید قادر خواهید بود توجه خود را روی چیزی که تصمیم دارید مطالعه کنید متمرکز نموده و بدون اینکه حواستان از آن پرت شود این کار را به اتمام برسانید.

مثالی دیگر:
شما باید تصمیم مهمی بگیرید بنابراین میخواهید به کلیه جوانب مثبت و منفی آن دقیقا فکر کنید. ولی در حالی که به این مساله فکر می کنید، فکر شما به جای دیگری مشغول میشود یک یا دو دقیقه بعد شما متوجه این مساله شده و دوباره به موضوع اصلی باز میگردید اما پس از مدتی دوباره افکار شما منحرف میشود. این نیز یکی از مواردی است که نشان دهنده عدم وجود تمرکز فکر است و اگر تسلط بیشتری بر خود داشته باشید اتفاق نمی افتد.

ما نمیتوانیم در چارچوب این کتاب روشهای تمرینی را جهت جلوگیری از حواس پرتی برایتان مطرح سازیم، فقط دو تمرین بسیار ساده را که از کتاب آموزش برای تقویت حافظه و تمرکز نوشته پروفسور والتر اقتباس شده است برای شما توضیح میدهیم. با بکار بردن این دو روش شما میتوانید نتایجی بسیار عالی بدست آورید.

تمرین برای تقویت توجه خارجی

این تمرین با عنوان «قدم زدن آگاهانه» شناخته شده است. هنگامی که در گوشه ای خلوت قدم میزنید، سعی کنید که از همه ی حرکات بدنتان در قدم زدن آگاهی یابید.
هنگامی که پای چپ را بلند کرده و آن را به جلوی پای راست میبرید؛ سعی کنید هنگام انجام دادن این کار حرکت داخلی ساق پا و ران را احساس کنید. سپس پا بر زمین گذاشته میشود و به دنبال آن همین احساس را در هنگام برداشتن پای راست که آن را نیز به جلو میبرید در نظر بگیرید. علاوه بر آن احساسی را که به وسیله ی حرکت دادن دستهایتان در هنگام راه رفتن به شما دست میدهد تجزیه و تحلیل کنید. سعی کنید لباسهایتان را نیز که در جریان این حرکات روی پوست شما جابجا میشود حس نمائید.

با درک حرکات بدن و حواسی که معمولا به آن توجه نمی کنید، می توانید قدرت توجه خود را زیاد کنید. در اوایل فقط می توانید چند قدم را به این طریق بردارید، ولی بعدها مدت این کار بیشتر شده و می توانید با حفط توجه تان به طوری که متذکر شدیم، چند دقیقه آگاهانه قدم بزنید.

تمرین برای تقویت قدرت تمرکز درونی

در برابر یک دیوار سفید قرار بگیرید. به آن نگاه نموده و مجسم کنید که با یک گچ یا ماژیک یک مربع بزرگ با اضلاع یک متر یا یک متر و نیم رسم می کنید. به خود فشار بیاورید تا آن گچ را دیده و به آهستگی با نگاه رسم هر ضلع این مربع را دنبال کنید.

یک تمرین دیگر: کتاب مشکلی را بدست بگیرید. سعی کنید ده خط آن را بدون حواس پرتی بخوانید. اگر این ده خط را کاملا نفهمیدید، چندین بار آن را بخوانید. روز بعد دوباره این ده خط را خوانده و ده خط دیگر به آن اضافه کنید و همان روش روز قبل را بکار ببندید.

باید سعی کنید از این درس (درس چهارم ) دو اصل را یاد گرفته و بکار بندید. پس آنها را خوب حفظ کنید:

1. در مقابل تاثیر تبلیغات، داده ها و دوستانتان مقاومت کنید. قبل از آنکه موضوعی را با دید منتقدانه خود بررسی کنید، آن را قبول ننمائید.

2. با حواس پرتی روانی مبارزه کنید. سعی کنید توجه خارجی و تمرکز درونی خود را تقویت نموده و آنها را رشد دهید.

درس پنجم

همانگونه که ملاحظه می کنید، این درسها شامل توصیه های عملی زیادی هستند. ولی فقط خواندن آنها و توصیه هایشان کافی نیست. تنها با بکار بردن این توصیه هاست که شما به نتایجی که انتظار دارید میرسید.

ما به شما پیشنهاداتی قبل از ادامه ی درس و طرح مسائل دیگر ارائه می کنیم تا از این درس نتیجه ی بهتری بگیرید.

یکی از عادتهای خوب حمل یک کارت کوچک است که اصلی را که میخواهید دنبال کنید، روی آن نوشته شده باشد. این کارت را در کیف جیبی یا کیف پول و یا ساک دستی خود حمل کنید. در طول روز چندین بار یا مثلا هنگامی که کمی وقت دارید(مثلا در وسایط نقلیه عمومی یا در مدتی که پشت گیشه ای در انتظار هستید) آن را بخوانید. مثلا می توانید روی این کارت با تیتر بزرگ بنویسید: «مبارزه علیه بیخیالی» و در زیر آن نکات مهم یا خلاصه ی درس را یادداشت کنید.

مثلا به این شکل:

مبارزه علیه بیخیالی

· داشتن لباسی آراسته

· راست نگهداشتن خود

· صدای محکم

· خوب ادا کردن جملات و کلمات

· حداکثر پاکیزگی

علاوه بر آن شما میتوانید در پائین این کارت یک فرمول تلقین به خود را که در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت بنویسید.

بعنوان مثال:
من در هر شرایطی رفتاری فعال خواهم داشت.

یا من هر روز خودم را راست تر نگه میدارم و کلمات را بهتر و بهتر ادا خواهم کرد.

به این ترتیب این کارت را به مدت یک هفته با خود حمل کرده و سعی کنید نکاتی را که در آن ذکر شده است بکار بندید. اگر بخواهیم از اول درسهایی را که تا به حال دیدیم روی کارتها پیاده کنیم، شما بایستی 5 کارت تهیه کرده باشید که عبارتند از:

1. مبارزه علیه بیخیالی

2. مبارزه با هوسهای آنی و زودگذر

3. مبارزه با بیکاری

4. مبارزه علیه تحت تاثیر قرار گرفتن

5. مبارزه با حواس پرتی

بنابراین این 5 کارت برنامه 5 هفته است. برنامه ای که شما با درسهای بعدی آن را تکمیل خواهید کرد. حال برگردیم به خود تلقینی.

خود تلقینی

مسلما هر کسی کمابیش در مورد روش معروف امیل کوهه چیزهایی شنیده است. این روش که بین دو جنگ جهانی شهرت و معروفیتی کسب نموده بود، پس از جنگ دوم مدت زمانی به فراموشی سپرده شد که این فراموشی عکس العمل اغراق آمیز بیش از حدی بود که درباره ی آن انجام گرفته بود. ولی نقش موثر خود تلقینی را در تغییراتی که میتواند در رفتارهای روحی و روانی ما(یعنی مسئله ای که در رابطه با تسلط بر خود ما را به خود مشغول داشته است) ایجاد کند نمی توان انکار کرد.

خود تلقینی بر اساس مشاهدات علمی که در روانشناسی انجام گرفته پایه ریزی شده است. ویلیام جیمز در این مورد بطور خلاصه میگوید: «هر فکری که در مغز ما کاشته شده و جای گرفته باشد، دارای نیرویی خاص برای مرحله ی بعمل در آوردن خود است».
معنای این جمله این است که بجز عوامل دیگری که می توانند در همان جهت بصورت مناسبی دخالت داشته باشند فکری که در روان ما ثبت شده باشد، خود به اجرا و تعبیر شدن بوسیله ی اعمال و کردار ما گرایش دارد.

مثلا اگر من این باور را که آرامتر هستم در خود ایجاد کنم، وقعا آرامتر خواهم شد و مطمئنا هر چه سعی بیشتری در این رابطه انجام دهم، نتیجه نیز بهتر خواهد بود. ولی حتی فقط جای دادن این باور در مغز نیز به دستیابی به همان هدف کمک خواهدکرد.

همانطور که می بینید، شما می توانید از این اصل استفاده کنید. کاربرد روش خود تلقینی بسیار ساده است و همین اصل است که تلقین روانی از فاصله ی دور را توجیه میکند. تلقین روانی از فاصله ی دور یعنی تحت تاثیر قرار دادن دیگران از فاصله دور، و آن پدیده ای است که در مرحله ی اول تعجب آور است، ولی در عین حال واقعیت آن نیز غیر قابل انکار میباشد.

هدف خود تلقینی با هدف ما یعنی ایجاد افکار پر قدرت در مغز یکی است و شامل یک فرمول مثبت است که محتوای هدف مورد نظر یا رفتار و یا ارزش مورد توجه است. این فرمول بصورت تکرار در فکر یا با صدای آهسته در تنهایی بیان میگردد.

برای مثال:
«من هرچه بیشتر فعال می شوم، کارم بیشتر و بیشتر مورد علاقه ام قرار می گیرد».

و یا اینکه:
«من روز به روز توجهم بیشتر می شود . تمرکز فکر من هر روز افزایش می یابد».

فرمولی را که انتخاب کرده اید،ده تا بیست باردرصبح و به همان مقدار درظهر و شب هنگام قبل از خواب تکرار کنید . تنها سعی کنید تا قالب دستوری این جملات را بصورت مثبت تهیه کنید نه منفی :

مثلاً باید گفت :

" توجه من روز به روز تقویت می شود "

نه اینکه بگویید :

" حواس پرتی من کمتر و کمتر می شود "

از سوی دیگر هرباز که توانستید سعی کنید نتایج این خودتلقینی را در فکر خود مشاهده نمایید. اگر برای خودتان تکرار می کنید که من " بیشتر و بیشتر خود را راست نگه می دارم " سعی کنید نتیجه آن را هنگامی که در خیابان ، دانشگاه یا در اداره و یا با دوستان و غیره در این حالت هستید ، در فکر خود ترسیم کنید.

بنا براین روی کارتی که قبلاً ذکر شد ، یک فورمول مثبت خودتلقینی را نیز که سه بار در روز به مدت یک هفته آن را تکرار خواهید نمود اضافه کنید. ( البته این موضوع مانع از آن نمی شود که در طول روز هربار این کلمات را در دست می گیرید ، دوباره آنرا بخوانید ).

بطور خلاصه :

_ کارتی تهیه کنید که 5 اصلی که گفته شد در آن نوشته شده باشد.

_ فرمولهایی برای خود تلقینی تهیه کنید .

_ از همین هفته دنبال نمودن اولین توصیه را شروع کنید و هفته بعد به توصیه دوم بپردازید .

درس ششم

هنوز بسیاری از عیبهاوجود دارند که برای حاکم شدن برخودباید با آنها مبارزه کرد. اکنون خواهیم دیدکه برای مستقل شدن و تسلط برخود ، رفتارهای دیگری نیز وجود دارند که باید از آنها دوری کرد.

1 . خود نمایی ، غرور و تکبر و خودپسندی

اینها عیبهایی هستند که باید با آنها مبارزه کرد زیرا این عیبها با روابط با دیگران در ارتباط بوده و باعث وابستگی شخص به نظرات دیگران می شود و همین مسئله او را وادار می کند که خودرا بزرک جلوه دهد. ( چیزی که مدت زیادی نمی توان دیگران را با آن فریفت). اگر شما مغرور و خودنما هستید ، به این علت است که نگران تأثیری هستید که روی دیگران می گذارید. در حالی که حاکم بودن برخود از جهتی به معنای مستقل بودن از دیگران است . بنابراین اگر دارای این عیبها هستید باید آنها را از بین ببرید. البته متوجه باشید که غرور و تکبر با افتخار فرق دارد. ممکن است شما بطور خصوصی به خودتان افتخار کنید و از انحام وظیفه یا گذراندن آزمایشی که برای موفقیت در آن تلاش زیادی کرده اید و یا بخاطر بدست آوردن تسلط بیشتر برخود احساس رضایت کنید . این احساس البته جنبه منفی نداشته و ممنوع نیست. چیزی که ممنوع است به نمایش گذاشتن امکانات خود برای فریفتن دیگران است .

2 – تمایلات و حسادتها

در اینجا نیز این احساسات فرد را به دیگران وابسته می سازد. علیه هوسهامبارزه کنید . اگر کسی در شرایط مناسب به سر می برد ، کاری را که برای رسیدن به شرایط خوب او باید انجام داد انجام دهید. به جای اینکه بطور منفی به کسی حسادت ورزید ، سعی کنید دریابید او چه خصوصیتهایی را داراست که این موفقیت ها را کسب نموده است . و اگر در مقابل همان مراحل شکست خورده اید ، با شجاعت علل آنرا تجزیه و تحلیل کنید. از حسادت دوری نموده و مستقل باشید.

3 – نفرت داشتن ، کینه ورزی

اینها نیز از رفتارهای منفی هستندکه شما را به دیگران وابسته می کنند. شما با داشتن چنین احساساتی هیچ چیز بدست نمی آورید. به خود فشار بیاورید تا آنها را از بین ببرید. این احساسات بیش از انتقامی که شما می خواهید از دیگران بگیرید ، به شما آسیب خواهند رساند.

4– فضولی در کارهای دیگران

کنجکاوی در مورد اشیاء چیز بسیار خوب است. میل به بیشتر دانستن و جستجو برای درک و فهم دنیایی که ما را احاطه کرده، عالی است. چیزی که ما در راه تسلط برخود آنرا رد می کنیم ، کنجکاوی بزدلانه در امور دیگران است. افرادی وجود دارند که از شما سئوالاتی بسیار خصوصی می کنند. از این نوع افراد نباشید.
فقط در صورتی از کسی سئوال کنید که در رابطه با یک هدف کاملاً مشخص باشد نه فقط برای ارضای حس کنجکاوی خودتان. کسی که برخود حاکم باشد،راز دار باقی می ماند و داوطلبانه اسرار خویش را برای کسی بازگو نمی کند و برعکس در رابطه با دیگران نیز همین طور بوده و ایشان را هدف کنجکاویهای بیمورد خود قرار نمی دهد

5 - میل مفرط به تایید و تبرئه خود

اگر نسبت به دیگران مستقل باشید ، سعی نخواهید کرد برای تایید هرکاری که انجام می دهید و تبرئه خود همه اسرار را برملا سازید . استقلال عمل داشته باشید و نیاز به توضیح در مورد هرچه که انجام می دهید یا اینکه چگونه و چرا آن را انجام می دهید را از خود دور نمایید. احساس نیاز به توضیح به دیگران نشانه آن است که در وضعیتی قرار داریم که به کسی که برایش توضیح می دهیم وابسته هستیم و مسلط شدن برخود یعنی رد این وابستگی.

تمرین :


ببینید از میان 5 نمونه رفتاری که شخص وابسته انجام می دهد ما آنهارا مطرح کردیم ، آنهایی که در مورد شما زیاد اتفاق می افتد کدام موارد هستند . آنها را بنا بردرجه شدتشان طبقه بندی کنید و از آنکه مهمتر است شروع کرده و تا پائین برروی کارتی که مشخص کننده گرایشتان است و بایستی با آنها مبارزه نمایید یادداشت کنید

این کارت را همیسه با خود همراه داشته باشید و در پایان هرروز آنرا بررسی کنید و ببینید که آیادر آن روز تسلیم این گرایشات شده اید یا اینکه در برابر آنها مقاومت کرده اید

درس هفتم

کسی که برخود حاکم است،در رفتارش با دیگران آرام،متین،سنگین و جدی است و از خود بی صبری نشان نمی دهد. احساسات او را نمی توان از چهره اش خواند و طبیعتاً به ندرت به خشم می آید.

در این درس و درس بعدی خواهیم دید که چگونه شما می توانید بر رفتار و ظاهر بیرونی خود مسلط باشید . برای پاسخ به این سئوال به اصل " تفکر عمل را دنبال می کند "مراجعه می کنیم.

با وادار کردن تدریجی شما برای تسلط بر رفتار فیزیکی خود، شما برتمام احساسات و هیجانات خود نیز مسلط خواهید شد.

این بخش از درسها بسیار مهم است زیرا تلاشهای کوچکی که شما بعمل می آورید ، روی رفتار بیرونی تان نیز تأثیر گذارده و بتدریج تغییرات عمیقی را در حالات شما بوجود می آورند و شما را قادر خواهند ساخت که تسلط کامل برخود را بدست آورید . این جمله را تکرار می کنیم که « این تلاشهای کوچک هستند که در رفتار بیرونی شما تغییر ایجاد نموده و کم کم تسلط کامل شما برخودتان را بوجود می آورند »

با خشم و غضب مبارزه کنید

البته اگر کسی طبیعتاً عصبی مزاج باشد، نمی تواند با کمی تلاش از عصبانی شدن خود در مقابل موضوعی عصبانی کننده خودداری کند.
در این مبارزه بایستی صبر پیشه کنید و برای این کار ابتدا باید با محدود کردن زمان این عکس العمل خارجی شروع کرد. چون شما نمی توانید در عرض یکی دوروز از عصبانی شدن خود در برابر مسئله ای که شما را به حالت انفجار در می آورد جلوگیری کنید ، بنا براین سعی کنید با دیده شدن اولین نشان های بیرونی خشم را به محض اینکه متوجه آنها شدید متوقف نمایید . در آن هنگان شما خواهید توانست کنترل وضعیت تان را در دست بگیرید :

الف) شروع به تنفس عمیق و آهسته کنید.

ب)همه حرکات خود را آهسته کنید تا از طولانی کردن خشم خود بوسیله حرکات ناگهانی و بدون مقدمه جلوگیری کنید.

ج) با صدای آهسته و آرام صحبت کنید.

این سه نکته به شما اجازه می دهد تا دیگر در ورطه خشم فرو نیافتید.
با اجرای همین اصول سه گانه شما خواهید توانست هرچه بیشتر خشم خود را کاهش دهید تا روزی که بتوانید به محض احساس اوج گرفتن آن با انجام تنفس عمیق و آهسته حرف زدن فوراً آن را مهار کنید .

اگر شما طبیعتاً فردی عصبانی هستید ، آموزش خود را با این جملات تلقینی کامل سازید : « من هرروز بهتر و بهتر خشم خود را مهار می کنم » و « من شروع خشم خود را احساس نموده و هرچه بیشتر و بیشتر به سرعت بر آن غالب می شوم».

اگر شما طبیعتی عصبانی ندارید و فقط گهگاه دچار آن می شوید ، اصول سه گانه « تنفس – حرکات – حرف زدن آهسته » برای جلوگیری تدریجی از همه نشانه های بیرونی در لحظه خشم کافی خواهد بود.

در رابطه با تنفس عمیق باید بگوئیم که برای نگهداشتن خشم خود به وسیله تنفس باید بطور آرام و منظم نفس کشید.

نفس خود را به آرامی از طرریق بینی فرو برید و برای بیرون دادن آن طوری این کار را انجام دهید تا مدت آن دو برابر زمان فرو بردن نفس طول بکشد. بعضی از افراد با انجام مکثی نتیجه بهتری بدست می آورند ( یک یا دو ثانیه بین دم و باز دم و همچنین بین بازدم و دم یا در یکی از این دو مورد ) . هردو مورد آن را امتحان کنید و ببینید کدامیک برایتان بهتر است .

بطور خلاصه شما با بکار بردن اصول سه گانه زیربا خشم و عصبانیت خود مبارزه خواهید کرد:

- تنفس عمیق

- آهسته و کندکردن حرکات

- آهسته نمودن آهنگ و تن صدا

این خلاصه را نیز روی یک کارت یادداشت کنید .