سلام دوستان
در تکمیل مطالب دوستمون ، این مطالب هم تقدیم به شما:72:
خلاصه عملیات والفجر مقدماتی
تسلّط نیروهای خودی برارتفاعات حمرین در عملیات محّرم ومشاهده معابروصولی العماره،راه کار جدیدی را پدید آورد وبراین اساس عملیات والفجر طراحی گردید. ازسوی دیگر،نیروی زمینی تازه تاسیس سپاه که اولین تجربه خودرادر عملیات نیمه گسترده محرم باموفقیت پشت سر گذاشته بود.سازمان رزم جدیدی برای این عملیات گسترده آماده کرد.
به عبارت دیگر ،عملیات والفجر میدان آزمایشی مناسبی برای تشکیلات جدید سپاه بود. ضمن آنکه برای جلوگیری ازتکرار حوادث عملیات رمضان و خنثی کردن توان زرهی عراق،منطقه رملی درغرب ارتفاعات میشداغ انتخاب شد تا امکان مانور زرهی درآن میسّر نباشد.دراین عملیات رزمندگان توانستند با شکستن خطوط پی درپی ارتش عراق،به عمق مواضع آن نفوذ،امّا براثر مقاومت شدید دشمن،در محور عملیاتی ناهماهنگی به وجود آمد ونیروهای خودی به مواضع قبلی بازگشتند.این عملیات نشان داد که دروضیعت جدید جنگ ، مقدورات، ابتکارات و عوامل جدیدی باید وارد عرصه شود تا بتوان موانع مستحکم دشمن را پشت سر گذاشت . همچنین پس از این عملیات تشکیلات جدید سپاه ارزیابی و بهینه شد هم زمانی این عملیات با ایام دهه فجر سبب شد که نام "والفجر"برای آن درنظر گرفته شود . پیش بینی میشد که این عملیات وضعیت تعیین کننده ای درسرنوشت جنگ داشته باشد. لیکن چنین نشد وبه همین دلیل ، پسوند "مقدماتی" به کلمه "والفجر" افزوده شد و "والفجر مقدماتی" نام گرفت . همچنین در آستانه این عملیات فرمانده نیروی زمینی سپاه غلام حسین افشردی (حسن باقری) و چند تن دیگر از فرمانده هان از جمله مجید بقایی ، در هنگام شناسایی منطقه به شهادت رسیدند.
خلاصه عملیات والفجر 1
از هنگام برکناری ابوالحسن بنی صدر از سمت فرماندهی کل قوا وایجاد تحول در فرماندهی جنگ ایده های کارشناسان نظامی سپاه،مبنای طرح ریزی نبردهای بزرگ قرار می گرفت.این جریان که ازعملیات ثامن الائمه آغاز شد تا پایان والفجر مقدماتی ادامه داشت.اما عدم موفقیت درعملیات والفجر مقدماتی که در پی ناکامی عملیات رمضان حاصل شده بود،موقعیت سپاه رادر برنامه ریزی جنگ تضعیف کرد.درنتیجه فرماندهی عملیات والفجر1 به فرمانده نیروی زمینی ارتش سرهنگ صیاد شیرازی واگذار شد. وی که پس از ناکامی عملیات رمضان معتقد شده بود درصورت واگذاری نیروهای بسیجی به ارتش می تواند کارنامه درخشان تری از سپاه عرضه کند،درعملیات والفجر1 سازمان سپاه راتحت امر گرفت وشیوه های شناخته شده کلاسیک رابرای عملیات برگزید ازآغاز عملیات "ثامن الائمه(ع)" تا آغاز عملیات "والفجر1"همواره درخط شکستن از تاریکی شب غافل گیری هجوم به نقاط ضعف دشمن ابتکار عمل نیروهای شهادت طلب استفاده می شد ولی درعملیات "والفجر1"روش هجوم درپوشش آتش تهیه انتخاب شد;طرحی که"آتش به جای خون" نام گرفت .عملیات با اجرای انبوه آتش توپخانه شروع شد 60 هزار گلوله بر مواضع دشمن فرود آمد چیزی که تا آن زمان درطول جنگ ایران وعراق درعملیات های خودی سابقه نداشت دشمن نیز با 100 هزار گلوله توپ با آتش خود ی مقابله کرد دراین عملیات-که در دومحور ودر چند مرحله اجرا شد-خطوط پدافندی نیروها ی دشمن شکست لیکن براثر هوشیاری آن ها و عوامل دیگر الحا ق بین یگان ها صورت نگرفت و منطقه آزاد شده تثبیت نگردید.
والفجر مقدماتی و والفجر 1
پس از عملیات محرم چنین پیش بینی می شد كه دستیابی به شهر العماره عراق دور از امكان نیست بر این اساس بخشی از زمین شمال شهر العماره، كه بین مثلث فكه، چزابه، غزیله، محصور بود ، مورد نظر طراحان نظامی قرار گرفت. یكی از مسائل مطروحه، به هنگام عملیات والفجر مقدماتی، همزمانی عملیات با دهه فجر و دیگری برگزاری كنفرانس غیر متعهدها در هند بود. همچنین موفقیت های بدست آمده در دو عملیات مسلم بن عقیل و محرّم، مجموعاً نقش بسزایی در شكل گیری خطوط تبلیغاتی آن مقطع داشت. موقعیت منطقه منطقه عملیاتی والفجر مقدماتی از شمال به «میشداق» و «برقازه» و از جنوب به «هورالهویزه»، از شرق به «چزابه» و شهر «بستان» و از غرب به شهر «العماره» عراق و رودخانه دجله منتهی می شد. در منطقه مزبود رودخانه های متعددی وجود دارد، از جمله رودخانه دو برج، كه از كوههای شمالی منطقه سرچشمه گرفته و به «هورالسناف» می ریزد و رودخانه میمه كه سرچشمه آن ارتفاعات ایلام است و در آخر به «هوربن عمران» (جنوب هور السناف) منتهی می شود. هدف و مأموریت عملیات والفجر مقدماتی با هدف تصرف پا غزیله و سپس در صورت امكان، دستیابی به شهر العماره عراق، طراحی گردید. مسئله قابل توجه در این عملیات، بكارگیری نیروی زرهی بود كه این امر عمدتاً به لحاظ بعد مسافت و عمق منطقه عملیاتی در نظر گرفته شده بود. همچنین در این عملیات، 13 یگان اعم از تیپ و لشكر از سپاه پاسداران و 3یگان از ارتش مشاركت داشتند. شرح عملیات هنگام آغاز عملیات، مسئولین سطح بالای كشور در قرارگاه خاتم الانبیاء(ص) حضور بهم رسانیدند. در ساعت 30/21 دقیقه روز 18/11/61 رمز عملیات به شرح زیر قرائت گردید: «بسم الله الرحمن الرحیم، ولا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم، اللهم ایاك نعبد و ایاك نستعین. قد تری ما انا فیه ففرج عنا یا كریم، یا الله، یا الله، یا الله. به مظلومیت علی اصغر و به ذوالفقار برنده ولی المؤمنین و قهاریت رب العالمین به پیش» بدنبال آن، عملیات از سه محور آغاز شد و نیروها در تاریكی مطلق شب، پیشروی خود را بمنظور پاكسازی میادین مین و شكستن خطوط دفاعی دشمن و رخنه در این خطوط، آغاز نمودند، وسعت و عمق موانع و استحكامات دشمن و وجود كانالهای متعددی كه دشمن برای ایجاد آنها در طول بیش از چند ماه كوششی قابل ملاحظه انجام داده بود، سرعت لازم را از نیروها گرفت. در نتیجه، علیرغم شكسته شدن خط، بعلت اینكه تاریكی شب رو به پایان نهاد، قبل از آن كه پاكسازی انجام بگیرد، طبیعی بنظر می رسید كه امكان استقرار كامل وجود نداشته باشد. در واقع تاریكی مطلق شب، عدم الحاق و پاكسازی، عمق و وسعت میادین مین دشمن، هوشیاری و تسلط آنان و اطلاع قبلیشان نسبت به وقوع عملیات، عمده موانع و عوامل بازدارنده ای بود كه منجر به عدم تأمین كامل اهداف مرحله اول عملیات شد. علیرغم وضعیت موجود، به خاطر موقعیت خاصی كه به تبع آغاز عملیات در میان مردم ایجاد شده بود و از طرفی به دلیل امیدواری مسئولین و نیز تبلیغات سوء دشمن و ...، مرحله دوم عملیات به منظور ضربه زدن به دشمن، انهدام تجهیزات، و وارد كردن تلفات آغاز گردید. به لحاظ ناهماهنگی در نیروهای عمل كننده و عدم رعایت برخی مسائل امكان غافلگیری دشمن كاملاً از بین رفته بود و دشمن از هوشیاری كافی برخوردار شده بود لذا در مرحله اوّل آسیب جدی به نیروهایش وارد نیامد. بهمین جهت پیش بینی موفقیت تا اندازه ای غیر معقولانه بنظر می رسید. در والفجر مقدماتی، موانع و تاكتیك های جدید دشمن مسئله ای حائز اهمیت و نیازمند مداقه بود؛ زیرا از ابتدای پیشروی نیروهای خودی، از نقطه رهایی تا رسیدن به خط دوم دشمن،بیش از 16 نوع مانع از سوی دشمن تعبیه و ایجاد شده بود و یا بصورت عارضه طبیعی منطقه، وجود داشت كه به ترتیب عبارت بودند از: 1- حدود 8 الی 10 كیلومتر رمل. 2- یك سری میادین مین كه از قبل تعبیه شده بود. 3- سیم خاردار حلقوی به عرض 6 حلقه. 4- مواضع كمین. 5- سیم خاردار معمولی. 6- میدان مین با عمق زیاد. 7- سیم خاردار حلقوی. 8- كانال به عرض 3 الی 4 متر كه تا 9 متر نیز می رسید. 9- سیم خاردار حلقوی. 10-میدان مین با عمق زیاد. 11-سیم خاردار حلقوی. 12-كانال دوم با مشخصات كانال اول (بند 8). 13-سیم خاردار حلقوی. 14-میدان مین. 15-خط اول دشمن كه از سنگرهای متعدد و تعبیه كانال در زمین (مشابه شرق بصره) تشكیل شده بود. 16-خط دوم دشمن (پس از خط دوم مجدداً 3 راه دیگر كانال وجود داشت.) دشمن با این اقدامات،در واقع آنچه را بصورت تجربه از عملیات های گذشته بدست آورده بود (كه اندكی از آن را در عملیات رمضان بكار بست)، تقریباً بصورت كامل در منطقه عملیاتی والفجر مقدماتی بكار گرفت. دشمن سعی داشت با موانع یاد شده تا حد امكان در پیشروی قوای اسلام تأخیر ایجاد كند. از این رو موانع مزبور به منزله زنگ خطر و عامل هشدار دهنده محسوب می شد و از طرفی بطور طبیعی توان نیروی تك رو را، جهت تأمین اهداف در شب، می گرفت. گذشته از این، گرفتن جناح و بكارگیری نیروی احتیاط دو مسئله قابل توجه بود كه در تاكتیك های دشمن در عملیات والفجر مقدماتی مشاهده گردید. مسئله دیگر در گذشته نیروهای هجومی و اصلی دشمن در خطوط حضور داشتند و بطور طبیعی در معرض آسیب پذیری نیروهای مهاجم بودند؛ لیكن در این عملیات نظر به اینكه دشمن شكستن خط را برای خود مفروض می دانست، لذا نیروهای هجومی اش را در احتیاط قرارداد و با گذاردن نیروهای پدافندی در خط و عمق بخشیدن به میادین مین و ایجاد موانع دیگر، عملاً سعی بر این داشت كه پس از گرفتن توان نیروهای مهاجم، با وارد كردن نیروهای اصلی خود،مناطق تصرف شده را بازپس بگیرد. عملیات والفجر1 مدتی پس از انجام عملیات والفجر مقدماتی،عملیات والفجر 1 در شمال غربی منطقه قبلی- از ارتفاعات حمرین تا فكه – طراحی شد و مورد نظر قرار گرفت. هدف اصلی این عملیات در درجه اول تك به جبال حمرین و تكمیل تصرف آن و نیز دست یابی به جبل فوقی بود تا بدین وسیله پس از تسلط بر ارتفاعات منطقه، دشمن را مجبور كنند تا در دشت قرار بگیرد و مقدمات پیشروی به عمق فراهم آید. موقعیت منطقه زمین منطقه عمدتاً تپه ماهور و كوهستانی است و ارتفاعات مهمی مانند: 178، 175، 165 و... را در خود جای داده است. اكثر این ارتفاعات در منطقه جنوبی عملیات و در امتداد جنوب شرقی جبال حمرین واقع است و به شكل دهلیزی صخره ای نمایان است؛ به این صورت كه از غرب رودخانه دو برج به بعد، بلندی ارتفاعات افزایش می یابد تا اینكه در قسمت بالای آن، دو دهلیز وسیع را تشكیل می دهد؛ بطوری كه ارتفاعات مهم منطقه بر روی این دو یال قرار می گیرد. همچنین پس از دشت سمیده، در این قسمت ارتفاعات جبل فوقی بموازات جبال حمرین شروع می شود، و پس از آن، آب گرفتگی و باتلاقهای هورالهلغل و هورالسّناف قرارگرفته است. غیر از پاسگاه های مرزی (پیچ انگیزه، بجلیه، سمیده، صدام و ...) و تأسیسات نفتی سمیده و نیز تأسیسات نفتی بزرگان در پشت جبل فوقی، تا شهر العماره عوارض مصنوعی برجسته ای وجود ندارد. طرح عملیات و مأموریت قرارگاه مشترك خاتم الانبیاء(ص) عملیات والفجر1 را از دو محور شمالی و جنوبی به فرماندهی قرارگاه كربلا (راست) و نجف (چپ) طراحی نمود و پس از آن سازمان رزم عملیات بصورت مشترك تعیین شد. در این عملیات،لشكر از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و 2 لشكر و 3 تیپ به اضافه 1 گردان از نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی مشاركت داشتند. بعبارت دیگر در حدود 80 گردان از سپاه و نزدیك به 30 گردان از نیروی زمینی مأموریت عملیات را برعهده گرفتند. شرح عملیات در تاریخ 21/1/62 ساعت 23 عملیات والفجر 1 با رمز زیر آغاز شد: «بسم الله الرحمن الرحیم. یاالله، یا الله، یا الله و انصرنا علی القوم الكافرین، یا محمد(ص) یا امیرالمؤمنین یا فاطمه الزهرا ... با توكل بر خدا به پیش». یگانهای عمل كننده به تناسب طرح مانور و مأموریتهای تعیین شده با اختلاف كمتر از یك ساعت، با دشمن درگیر شدند. در قرارگاه عملیاتی كربلا نیروها در دوجناح چپ و راست در عمق پیشروی كردند و پس از انهدام نیروهای دشمن، نظر به اینكه محور وسط پاكسازی نشده بود و نیروهای خودی از جناحین تهدید می شدند، با نزدیك شدن روشنایی هوا دستور داده شد كه از ادامه پیشروی خودداری كنند. در محور قرارگاه عملیاتی نجف، چند ارتفاع مهم منطقه پاكسازی شد و نیروها بر روی آنها و نیز در داخل كانالهای ارتباطی و سنگرهای دشمن هجوم برده، در آنجا مستقر شدند. مسئله قابل ذكر در این محور، عملكرد چشمگیر و ابتكاری یكی از یگانهای سپاه در جناح چپ محور جنوبی است، بطوری كه نیروهای دشمن دور خورده و بطور كامل منهدم شدند. دشمن صبح روز اول با استفاده از ارتفاعاتی كه به تصرف نیروهای خودی در نیامده بود، از جمله ارتفاع مهم 165 (مشرف بر پاسگاه و شیار بجلیه) اقدام به تقویت نیروهای موجود در منطقه كرد و سپس پاتك های خود را با حجم آتش زیاد آغاز نمود، بصورتیكه تا ساعت 5 بعد از ظهر همان روز به همین شكل پنج پاتك را تدارك و اجرا كرد. در شب دوم، ارتفاع‌به تصرف نیروهای خودی درآمد؛ لیكن با روشن شدن هوا و اجرای آتش شدید از سوی دشمن، این ارتفاع طی همان روز دوبار میان نیروهای خودی و دشمن رد و بدل شد. در روز سوم عملیات، نیروهای دشمن با در اختیار داشتن ارتفاعات 165 و سپس اجرای آتش شدید و بهره گیری از هلی كوپتر، مجدداً پاتك های خود را از سر گرفتند كه مقاومت رزمندگان طی این روز چشمگیر و قابل توجه بود. در شب چهارم، نیروهای خودی مجدداً تلاشی را بمنظور تصرف ارتفاعات 165 انجام دادند؛ لیكن دشمن كه هوشیار شده و اهداف عملیات را درك كرده بود، به مقابله با تعرض نیروهای خودی پرداخت. در روز چهارم و پنجم، جنگ با شدت تمام بر روی ارتفاعات تصرف شده ادامه داشت و در برخی از ارتفاعات،نبرد تبدیل به جنگ تن به تن شده بود. طی این درگیری ها ارتفاعات منطقه چندین بار رد و بدل شد. لیكن علیرغم عبور موفق نیروها از موانع و شكستن خط دشمن و نیز بكارگیری نسبتاً مناسب آتش توپخانه و تلفات قابل ملاحظه ای كه به دشمن وارد شد، درگیری ها بمرور كاهش یافته، نیروهای خودی در مواضع مناسب اقدام به پدافند كردند. نتایج عملیات، بنقل از اطلاعیه شماره 11 قرارگاه مشترك خاتم الانبیاء: كشته و مجروح 850 نفر اسیر 350 نفر انهدام تانك 98 دستگاه انهدام هلی كوپتر 5 فروند انهدام سه واحد 550 نفری جیش الشعبی انهدام سه گردان كماندوئی انهدام 13 تیپ پیاده مكانیزه انهدام 4 گردان مكانیزه .
خاطرات ـ شهید حسن باقری (غلامحسین افشردی)
سوار بلیزر بودیم. می رفتیم خط. عراقی ها همه جا را می کوبیدند. صدای اذان را که شنید گفت: نگهدار نماز بخوانیم. گفتیم: توپ و خمپاره می آد. خطر داره! گفت: کسی که جبهه میاد، نماز اول وقت را نباید ترک کند، تا رکعت دوم با جماعت بود، نماز تمام شد، اما حسن هنوز در قنوت نماز بود.
یاد تمام شهدای عملیات والفجر مقدماتی و والفجر 1 گرامی
