شوهرم بی نهایت شکاک است

پارانوئيد" نوعي اختلال شخصيت است كه طي آن فرد دچار بدبيني شده و به هر چه در اطراف او مي گذرد، شك دارد.
واژه "شخصيت" به طور كلي رفتار فرد را كه قابل مشاهده است، توصيف مي كند، مثلاً مي گوييم فلاني خوش قلب است، صميمي است، جاه طلب است و... . در اصل، تجارب درون ذهن افراد به صورت شخصيت آنها بروز مي كند. با اين حال، گاهي اوقات افراد به اختلال شخصيت دچار مي شوند كه اين اختلال شخصيت ممكن است اختلالهاي مزمن رواني باشد و افراد مبتلا، رفتارهايي از خود نشان دهند كه حضور آنها را در اجتماع سخت و دشوار مي كند و در برخي موارد موجب ناخشنودي فرد و مختل شدن زندگي او مي شود. پارانوئيد، يكي از انواع اختلالهاي شخصيتي است كه براي بيمار و اطرافيانش دردسرهاي فراوان به بار مي آورد.

چه عواملي باعث بروز "پارانوئيد" مي شود؟
دقيقاً مشخص نيست كه چرا بعضي افراد دچار اختلال شخصيت "پارانوئيد" يا "بدگماني" مي شوند، اما به اعتقاد روان پزشكان و روان شناسان، عوامل مختلفي در اين مسأله دخيل هستند؛ از جمله، عوامل وراثتي كه اين اختلال در بستگان افراد مبتلا به اسكيزوفرني شايع تر است؛ البته متخصصان تغيير بعضي هورمونها يا ناقلهاي شيميايي بدن، آسيب و صدمه مغزي، عوامل اجتماعي روان شناختي مثل رابطه ضعيف بين كودك و والدين را در اين مسأله مؤثر مي دانند.

علايم بيماري پارانوئيد
يكي از مشخصات بيماران مبتلا به اين اختلال، شكاك بودن و بي اعتمادي دايم به همه افراد است. البته، آنها احساس بدگماني را نمي پذيرند؛ بلكه ديگران را مسؤول بدگماني خود مي دانند. اين افراد معمولاً متخاصم، تحريك پذير و خشمگين هستند. آنها متعصبند و به همسر خود سوء ظن دارند (سوء ظن بيمارگونه). شخصيتهاي پارانوئيد اهل دعوا و مرافعه هستند و دايم ديگران را متخلف معرفي مي كنند. آمار موجود حاكي از آن است كه از هر هزار نفر، بين 5 تا 25 نفر دچار "پارانوئيد" هستند و اين اختلال در مردان شايعتر است.
البته، براي تشخيص پارانوئيد يا بدگماني، يك معيار بين المللي وجود دارد كه طبق اين معيار هر كس بي اعتمادي و شكاكيت نافذ و فراگير نسبت به ديگران داشته باشد، به طوري كه انگيزه هاي افراد را شرارت آميز بداند، و اين حالت از بزرگسالي شروع شده باشد و در زمينه هاي مختلف به چشم بخورد، دچار پارانوئيد يا شخصيت بدگمان است. به علاوه، هفت علامت وجود دارد كه هر كس چهار مورد آن را در خود بيابد، مبتلا به پارانوئيد است.

علايم زير مي توانند پارانوئيد را در بيمار تأييد كنند:
1- بيمار بدون دليل كافي گمان مي كند او را استثمار كرده اند و به او ضرر مي رسانند يا سرش كلاه مي گذارند.
2- بدون دليل كافي، وفاداري يا قابل اعتماد بودن دوستان و اطرافيان خود را زير سؤال مي برد، به صورتي كه اين شك دائم ذهن او را مشغول مي كند.
3- به هيچ كس اطمينان ندارد و مي ترسد از اطلاعاتي كه او به آنها داده، عليه خودش استفاده كنند.
4- در بين اظهارنظرهاي اطرافيان كه بي غرض و بدون خطر است و حتي اتفاقهاي مثبت و خوب، مفاهيم تهديدكننده يا تحقيركننده پيدا مي كند.
5- هميشه از همه چيز و همه كس دلخور و ناخشنود است و اگر كسي به او توهين يا بي احترامي كرده باشد، هرگز او را نمي بخشد و فراموش نمي كند.
6- با كوچكترين اتفاق و صحبتي، احساس مي كند به شخصيت و اعتبارش لطمه وارد شده و بلافاصله واكنشي خصمانه و خشمگينانه نشان مي دهد و يا به مقابله مي پردازد (در حالي كه ديگران چنين برداشتي ندارند)
7- مكرراً و بدون هيچ دليلي، به وفاداري همسرش شك مي كند.
غير از اين موارد، افراد پارانوئيد ويژگيهاي ديگري دارند كه بدين قرار است: افراد بدبين معمولاً گرم و صميمي نيستند. قدرت و منزلت افراد، آنها را تحت تأثير قرار مي دهد و به آن دقيقاً توجه دارند. اگر كسي را ضعيف بيابند يا حس كنند كه در وضع و حال طرف مقابل اختلال يا نقصي وجود دارد، به او با ديده تحقير مي نگرند.
اين افراد ممكن است در موقعيتهاي اجتماعي آدمهاي فعال و كارا به نظر برسند، در حالي كه اغلب آنها فقط ديگران را مي ترسانند يا افراد را به جان هم مي اندازند. به علاوه، مشكلات شغلي و زناشويي هم در اين بيماران خيلي شايع است.

درمان پارانوئيد

درمان انتخابي در افراد پارانوئيد "روان درماني" است و اين افراد بايد تحت نظر روان پزشك قرار بگيرند و درمان شوند، چون امكان ندارد خودبخود درمان شوند.
در مواردي نيز علاوه بر "روان درماني"، براي مقابله با حالت اضطراب اين بيماران بايد از دارو هم استفاده شود كه اين دارو درماني هم بايد زير نظر پزشك شروع شود و در موقع مناسب قطع گردد. معمولاً اين افراد خودشان سراغ درمان نمي آيند و چنانچه توسط همسر، نزديكان و يا دوستان نزد روان پزشك بروند، مشكل خود را پنهان مي كنند و از اينكه براي درمان آنها از روان پزشك كمك گرفته اند، ناراحتند.

راههای پيشگيري از پارانوئيد

بهترين راهكاري كه براي پيشگيري توصيه مي شود اين است كه از كودكي محيط پرورش كودك خوب، سالم، دوستانه و بامحبت باشد و روابط موجود در خانواده سيري طبيعي داشته باشد. در بين افراد خانواده، "مادر" اولين ناجي است كه نيازهاي عاطفي كودك را برآورده مي كند. او در واقع تغذيه كننده روح و روان كودك مي باشد كه اگر به درستي وارد عمل نشود و بي اعتمادي را به فرزندش منتقل كند، او را در سراسر زندگي با مشكلات عديده روبرو ساخته است.
ارتباط صميمانه والدين، رفتار محبت آميز با فرزندان، آموزش دوست داشتن همكلاسيها و همسن و سالان به بچه ها در مهد كودك و مدرسه و... باعث خواهد شد كه كودك كينه توز بار نيامده و همه را دوست داشته باشد. اين كودك در بزرگسالي نيز مي تواند يك همسر مهربان و يك پدر يا مادر خوب باشد و اختلال شخصيت "بدگماني" يا پارانوئيد را تجربه نكند.
عده اي دچار اختلال شخصيت بدگمان نيستند و به پارانوئيد مبتلا نمي باشند، اما دائماً به همه چيز بد بينند و به قول معروف، نيمه خالي ليوان را مي بينند. اين افراد نيز از كودكي در خانواده آموخته اند بدبين باشند و نسبت به همه چيز ديدگاهي منفي داشته باشند. اين افراد تنها افكار بدبينانه دارند و در زندگي هميشه با مشكلات مختلف روبرو مي شوند، به همين علت خلقي افسرده پيدا مي كنند.
اين افراد چاره اي ندارند جز اينكه ديدگاه خود را تغيير دهند و با آموختن مهارتهاي خوب زندگي، رويه خود را تغيير دهند؛ زيرا در نهايت فقط خودشان هستند كه ضرر مي كنند.