تاريخچه روان شناسي مشاوره ( مطالعه ی عمومی )

فرآيند مشاوره ارتباط نزديکي با راهنمايي دارد. هرچند راهنمايي فرآيندي گسترده‌تر را شامل مي‌شود که تمام امور زندگي فردي و اجتماعي فرد را دربر مي‌گيرد، مشاوره قلب برنامه راهنمايي به شمار مي‌رود و از خدمات اساسي آن است. با اين وصف در تاريخ روان شناسي مشاوره ديده مي‌شود که اين شاحه از روان شناسي ، با راهنمايي به منزله فعاليتي منظم و سازمان يافته ، در سال 1908 ميلادي در شهر بستن ايالت ماساچوست امريکا به وسيله شخصي به نام فرانک پارسونز که به پدر راهنمايي حرفه‌اي مشهور است، آغاز مي‌شود.

پارسونز راهنمايي را ابتدا در مقياسي کوچک و با تاکيد بر راهنمايي حرفه‌اي آغاز کرد. بنابراين کار او به مثابه يک نوآوري در نظام تعليم و تربيت با نارسايي‌هايي توام بود و به دليل تاکيد محضش بر راهنمايي حرفه‌اي ، يک بعدي به حساب مي‌آمد. به اين ترتيب با توجه به ضرورتهايي که بر لزوم تداوم راهنمايي و مشاوره احساس مي‌شد، روان شناسي مشاوره شکل کاملتري به خود گرفت، بطوري که نظريات متعدد در اين زمينه ارائه شد و روشها و فنون مختلفي معرفي گرديد.

ضرورت روان شناسي مشاوره

شکي نيست که به موازات گسترش اجتماع و پيچيدگي نهادهاي آن مشکلاتي بروز مي‌کند و چيزهاي جديدي ضرورت مي‌يابد که قبلا نيازي بدان احساس نمي‌شده است. در چنين شرايطي با توجه به پيچيده‌تر شدن شرايط اجتماعي ، سست‌تر شدن روابط عاطفي و عوامل متعدد ديگر توجه به اصلاح شرايط عاطفي و روحي افراد کاملا ضروري به نظر مي‌رسد. تحول جوامع از حالت ساده به پيچيده ، جنبه‌هاي مختلفي از زندگي فرد را تحت تاثير قرار مي‌دهد، بطوري که سازگاري با اين دگرگوني‌ها از جمله تغييرات در نوع روابط ، تغييرات شغلي ، تحصيلي و ... لزوم روان شناسي مشاوره را مورد تائيد قرار مي‌دهد.

اهداف روان شناسي مشاوره

در تعاريفي که روان شناسي مشاوره به عمل آمده، تصريح شده که روشهايي تعيين گردد تا به فرد کمک شود که خود را بشناسد. منظور و هدف از اينکه فرد خود را بشناسد، اين است که با اين شناسايي به صورت انساني موثرتر و خلاقتر و در نتيجه شادمان‌تر درآيد. با استفاده از فنون ارائه شده در روان شناسي مشاوره ، فرد نه تنها وضع فعلي خود را درک مي‌کند، بلکه از آنچه که به صورت آن در خواهد آمد، نيز آگاه مي‌شود. راجرز روان شناسي که نظريات او در مشاوره کاربرد اساسي دارد، معتقد است که هدف بيشتر مشاغل ياري دهنده که روان شناسي مشاوره را نيز شامل مي‌شود، افزايش رشد شخصي و رواني فرد در مسير رشد اجتماعي است.
بدين ترتيب روان شناسي مشاوره داراي دو هدف مي‌باشد: اهداف آني و اهداف غايي.

اهداف آني روان شناسي مشاوره

شناسايي و کاربرد روشهايي که راهنمايي‌هاي لازم را در حل مشکلات مختلف از قبيل مشکلات تحصيلي ، خانوادگي ، شغلي و ... به فرد ارائه مي‌کند که آن را علاج واقعه قبل از وقوع مي‌دانند و باعث جلوگيري از اتلاف سرمايه مادي و معنوي فرد مي‌شود.

اهداف غايي و نهايي روان شناسي مشاوره

اين اهداف عبارت است از شناسايي و کاربرد روشهايي که فرد خود قادر باشد يا بتواند که با بينش صحيح به حل مشکلات خويش پرداخته و عاقلانه رفتار نمايد.

مکتبهاي مهم در روان شناسي مشاوره

معمولا چندين مکتب در اين قلمرو مطرح شده‌اند که مهمترين آنها عبارتند از: مکتب مشاوره مستقيم ، مکتب مشاوره غير مستقيم ، مکتب مشاوره نيمه مستقيم.

مکتب مشاوره مستقيم

بزرگترين بنيانگذاران اين مکتب آلبرت اليس ، سالتر ، هوارد و ميلر هستند. در اين مکتب توجه به عقل و منطق مي‌باشد و مشاور معتقد است که مشکل فرد را بهتر از خود او درک کرده و نيز بهتر مي‌تواند نسبت به درمان‌جو قضاوت کند. اين مکتب معتقد است که بشر ذاتا خلاق و دانا نيست و کليه افراد بشر توانايي سازندگي خود را ندارند و مشاور فردي است که در درجه اول خودش را شناخته و در وهله دوم به ديگران کمک مي‌کند تا خود را بشناسند.

مکتب مشاوره غير مستقيم

بزرگترين بنيانگذار اين مکتب کارل راجرز است و هر چه از فلسفه غير مستقيم مي‌دانيم، اطلاعاتي مي‌باشد که بر پايه فلسفه او بنيان شده است. اين مکتب معتقد است که انسان موجودي سازنده ، خلاق و تواناست که مهمترين خصوصيت بارز او اين است که به ذات خود آگاهي دارد. در اين مکتب مشاور خودش را به جاي درمان‌جو مي‌گذارد تا بتواند وي را خوب بشناسد.

مکتب مشاوره نيمه مستقيم

اين مکتب به شرايط انسان در محيط توجه دارد و مشاوره به باز يافتن فرد و نيز پيدا کردن خودش در محيط توجه دارد. به نظر اين مکتب ، انسان وقتي دچار آشفتگي رفتار يا بيماريهاي عاطفي و يا امثال آن مي‌شود که نتواند موقعيت خود را در محيط مشخص کند. کار مشاور اين است که بيمار را به عنوان يک موجود خاص در موقعيت خاص خود مورد توجه قرار دهد.

روشهاي مورد استفاده در روان شناسي مشاوره

روشهاي مختلفي جهت مشاوره و پژوهش در اين شاخه وجود دارد. از جمله مشاهده ، مصاحبه ، پرسش‌نامه و ... که عمدتا بر اساس مکتب فکري روان شناس ، نوع اطلاعات مورد نياز و اهداف پژوهش يا امر مشاوره مورد استفاده قرار مي‌گيرند. گاه از آزمونهاي مختلف هوش ، شخصيت و ... استفاده مي‌شود.