پذیرش خویشتن (روز جهانی معلولین)
پذیرش خویشتن
خداوندا !
به من آرامشی عطا فرما تا بپذیرم آنچه را که نمی توانم تغییر دهم.شهامتی که تغییر دهم آنچه را که می توانم و دانشی که تفاوت این دو را بدانم.
پذیرش:
مراد از پذیرش، قبول وتسلیم آن چیزی هست که تغییرش برای ما به طور کلی مقدور نیست یا با توجه به زمان و شرایط وتوانمندهای ما موقتا امکان پذیر نمی باشد.
پذیرش صرفا یک وضعیت ذهنی نیست و تابع یادگیری و عادت ها هم می باشد. برای روشن شدن مثالی می زنیم:
مثلا من پذیرش دارم که برادرم با ضریب هوشی و استعداد بالا در یک رشته تحصیلی ، نخبه بوده و استاد دانشگاه شده است. اما بنده به خاطر توانمندی واستعداد و شرایطم یک کارمند ساده هستم.
این نوع پذیرش در جامعه شایع هست.در هر خانواده ای برادران و خواهران از نظر تحصیلی، شغلی، اجتماعی، اعتقادی ، سیاسی، ورزشی در شرایط متفاوتی قرار دارند و به سادگی می توانند این تفاوت ها را بدون اینکه احساس خود سرزنشی داشته باشند بپذیرند.
اگر برادرم در ورزش موفق هست مدال المپیک می آورد، انتظار ندارم دقیقا من هم اینگونه باشم.
و اگر خواهرم در موقعیت اجتماعی و شغلی موفق هست یا مدیریت و مسئولیت دارد ، توقع ندارم که حتما من هم اینگونه باشم.
پس ما عادت کردیم که نسبت به آنچه داریم وهستیم پذیرش دارشته باشیم و با آن کنار آمدیم و با افکار منفی خود را آزرده نمی کنیم که چرا من هم مثل دیگران نیستم!!!
این تفاوت ها را پذیرش کرده ایم ، چون از کودکی دیده و تمرین کرده ایم، طبیعی می دانیم و با آن کنار می آییم.
در جامعه به خاطر تفاوت های ذاتی و اکتسابی ،همه مردم پذیرفته اند که هر کس توانمندی و استعداد خاصی دارد.
همه دکتر، یا مهندس نیستند، همه راننده یا معلم نیستند. همه قهرمان نیستند. همه معمار یا نجار، یا آهنگر یا سیاستمدار نیستند. همه قوی نیستند. همه سالم نیستند. همه پولدار نیستند.
در واقع این نوع پذیرش را به طور تدریجی از بچگی یادگرفته ایم و به آن عادت کرده ایم که هر کسی با دیگری تفاوت فردی دارد. در همین راستا، در روانشناسی به تفاوت های فردی، حوزه خاص و گسترده ای اختصاص داده شده است و بحث از این می کند که انسان ها تفاوت های بی شماری نسبت به هم دارند.
اما چه وقتی پذیرش ها سخت تر به نظر می رسد و نیاز به زمان و تمرین بیشتری دارد؟
هنگامی که تفاوت های فردی یکباره و ناگهانی پیش می آید:
⦁ مثلا وقتی به طور ناگهانی فردی که سرمایه دار هست ورشکست می شود وثروتش به اندازه یک کارمند می شود. اینجا پذیرش برایش مشکل می شود چون به این وضعیت جدید عادت نداشته است.
⦁ مثلا وقتی فردی فرزند یا همسرش را ناگهانی از دست می دهد. اگرچه انسان ها می دانند که به هر حال در طول زندگی برای تقریبا اکثر افراد داغ عزیزان پیش می آید. لیکن به علت ناگهانی بودن این فقدان، در پذیرش آن با مشکل روبرو می شوند.
در مثال های بالا اگرچه در جامعه این موارد وجود دارد و جز تفاوت های افراد در نظر گرفته می شود. اما چون فاقد سابقه قبلی بوده و بطور ناگهانی برای آن شخص پیش می اید، لذا فرد مکررا خودش را با دیگران مقایسه کرده و نمی تواند بپذیرد که با آنها تفاوت پیدا کرده است و دارای فقدان یا محدودیت یا ... شده است.
اگر یک نفر از بدو تولد نابینا باشد، معلولیت ذهنی داشته باشد، فلج باشد، ناهنجاری جسمی داشته باشد. نقص عضو داشته باشد. چون از اول این تفاوت با دیگران را داشته است کم کم وتدریجی عادت کرده و به سوی پذیرش پیش می رود.
همچنین خانواده و دیگران هم بااین وضعیت سازگاری بیشتری دارند.
مانندکسی که از نظر مالی از اول ضعیف هست. یااز نظر تحصیلی از اول ضعف دارد. یا از نظر توانمندی وزرشی جثه ضعیفی دارد. پس هر ضعف و تفاوتی که مرحله ای و تدریجی باشد پذیرشش آسان تر هست و فرد با خود کمتر درگیر می شود که چرا مانند سایرین در آن حوزه نیست.
در ناملایمات، بحران ها، تصادفات، بیماری ها، بلایای طبیعی و اتفاقات غیر منتظره ، معمولا برای کسانی شرایطی پیش می آید که به طور ناگهانی با تفاوت های فردی ویژه ای روبرو می شوند. و این می تواند در بدو امر برای آنها غیر قابل پذیرش باشد. چون عادتهای نخستین آنها براساس توانمندی آنها بوده است و اکنون با فقدان روبرو شده اند و از طرفی هیچ تمرین و تجربه ای در حوزه جدید ندارد و یا شاید تصور کنند که غیر ممکن است با وضعیت جدید موفق باشند.
اغلب آدم ها به لحاظ جسمی ، ذهنی یا اخـــــــلاقی در دایره بسیار باریکی از وجود بالقوه خود زنـدگی می کنند ، تنها از جزئی از آگاهی احتمالی و منــابع روح و روان خود بهره می گیرند. کارشان به رفتار کسی می ماند که از مجموعه اندامهای زنده جســــم خود ، عادت کند که تنهــــا انگشت کوچکش را تکان دهد.
حوادث غیر منتظره و بحرانهای بزرگ نشان می دهند که منابع حیاتی ما چقـــدر از آنچه می پنداریم بزرگتر و عظیم تر است.
بنابراین انسان ها بی نهایت توانمندی دارند. که هر کدام را از دست بدهند باز هم بی نهایت باقیمانده دارند. و دقیقا سرمایه گذاری روی همه توانمندی های خود به جای تمرکز بر ضعف خویش، پذیرش را معنا می کند و تفاوت پذیرش وانفعال را نشان می دهد.
پذیرش انفعال نیست انعطاف هست.
پذیرش وادادگی در خصوص ضعفها و نقص هایمان نیست. پذیرش به معنی انفعال در برابر انتخابهایمان نیست.
بلکه پذیرش انعطاف هوشمندانه جهت ارتقاء خویشتن هست به نحوی که روشهای حل و فصل وکنار آمدن باضعفهایمان را مدیریت می کند. و انتخاب های خود را به نحوی ارتقاء می دهیم که وضعیت جدید خود را در آن لحاظ کرده باشیم.
مثلا اگر حافظه ما قوی نباشد ممکن است به جای یک بار چندمرتبه مطلبی را به حافظه بسپاریم. یا روشهای چند جنبه ای به کار بگیریم و با صوت و تصویر و فیلم مطالب را یاد بگیریم. یعنی روشهایی را جایگزین ضعف و نقص هایمان می کنیم تا بتوانیم قوی به مسیرمان ادامه دهیم.
اگر شما بازی های پارالمپیک را با دقت مشاهده کنید ، متوجه می شوید چگونه افراد نقاط ضعف و نقص های خود را پوشش داده و تا سطح قهرمانی مبارزه کرده و به مدال دست می یابند. آنها با اعتماد به نفس یادگرفته اند به جای مویه کردن بر نقص هایشان با شوق و انگیزه و شور وشعف سایر توانمندیهای خود را به رخ دیگران بکشانند.
انسان تمایل زیادی به مقایسه جنبه های مختلف خود با دیگران دارد. و بدیهی هست درهر حوزه ای ، خود را ممکن است با دیگران مقایسه کند. اما نکته دقیق و حساس و کاربردی همین جا خودش را نشان می دهد.
ما خودمان را با چه کسانی مقایسه می کنیم؟
آیا همه جوانب را در نظر می گیریم؟
در طیف توانمندی های انسان که می تواند بین صفر تا صد باشد. ما باید محاسبه کنیم کجای این طیف و مسیر قرار داریم.
اگرخود را با کسانی مقایسه کنیم که در این طیف نمره بالاتری دارند ممکن است منجر به ناامیدی ما شود.
واگر خود را با کسانی مقایسه کنیم که در این طیف نمره کمتری دارند ممکن است منجر به شادکامی و انرژی ما شود. اما نباید منجر به رکود و راضی شدن از وضع فعلی ما شود.
ما همواره باید بدانیم در مسیری که پیش رو داریم از طرف نمره صفر باید به طرف نمره 100 حرکت کنیم. این حرکت ما هست که ارزش دارد. و این پذیرش حرکت در این مسیر مهم هست.
اگر نمره ما 10 هست مثلا به 20 می رسیم.
اما فردی ممکن است نمره اش 70 باشد و به 75 برسد.
اینجا میزان و ارزش کار سازنده ما نسبت به آن فرد، بیشتر هست چون توانسته ایم نسبت به آنچه که هستیم بیشتر جلو برویم.
اگر ما با وجود ضریب هوشی پایین، توانمندی جسمی پایین تر یا احتمالا نقص عضو بتوانیم به مرور بر آن فائق بیاییم و در مسیر زندگی انتخابهایمان را ارتقاء بخشیم این یعنی جهشی رو به جلو برای ما. این جهش و پیشروندگی امیدبخش و انگیزه آور خواهد بود. یعنی شادی نتیجه گذر از شکست ها و ضعف ها و نقص هاست.
قطعا نابینایی که یاد می گیرد مطالعه کند. لذت بیشتری از یک فرد بینا در مطالعه کردن می برد.
قطعاکسی که با نقص عضو درالمپیک قهرمان می شود لذت بیشتری از ورزش کردن یک فرد سالم می برد.
انسانهایی که تمرکز بر ضعفهای خود را کاهش داده و انرژی خود را بر توانمندی های خود و انعطاف نسبت به ضعفهایشان تغییر می دهند به زودی حس مفید بودن و موفق بودن و پیشرفت می کنند.
نکته آخر:
تنها پذیرش هست که واقعیت دارد و در عمل بر اساس آن می توان اقدام موثر ومفید کرد و به جلو رفت و موفق و شاد شد.
اما عدم پذیرش منجر به هیچ تغییر مثبتی نمی شود. هیچ انتخاب مثبتی پیش روی ما نمی گذارد، هیچ حال خوبی به ما نمی دهد. و تنها ما را در قفسی منفی از افکارمان زندانی می کند. عدم پذیرش موجب غم، ناامیدی، رنج و دست از فعالیت کشیدن می شود. عدم پذیرش حتی آسیبی سخت تر از کم توانی و ضفعهایمان به ما می دهد.
کسی که مثلا یک چشم خود را از دست داده است، اما این موضوع را پذیرش کرده است هنوز میلیونها یا میلیاردها انتخاب و فعالیت پیش روی خود دارد. اما اگر این موضوع را پذیرش نکند، و گرفتار افکار منفی خود شود و دست از تلاش بکشد، تقریبا دست به هیچ انتخاب و اقدامی نزده و محصولش بی تحرکی، افسردگی ، منفی بینی و رنج بی پایان هست . و مرتب فرد در گذشته خود غوطه ور می ماند.
پس پذیرش موتور محرکه و روشنایی بخش مسیر زندگی با وجود کمبودها و ضعف هست.
اما عدم پذیرش و عدم سازگاری، شروع یک رکود، رنج و غم هست و نباید این رنج و غم را به کمبود و فقدان ها خویش نسبت دهیم. بلکه باید از شیوه تفکر ناسازگار و عدم پذیرش خود بدانیم.
