مقاله : تحلیل و بررسی پدیده ی <<نیش و کنایه>>

در ادمه به بررسی و توضیح نسبتا جامعی در خصوص عنوان تاپیک پرداخته می شود. متن کامل تر مطالب این تاپیک در سایت نگاهی به ریشه های کنایه و نیش زبان و راهکار مقابله با آن-پرشین پرشیا قابل دسترسی است.
....
1- زن ها بیشتر از مردان اهل نیش و کنایه هستند


گاه علت مشکلاتی که بین زن و مرد به وجود می آید این است که تصورات آنها از کلمات مشابهی که استفاده می کنند متفاوت است. آنها حتی از جملات واحد، معانی متفاوتی برداشت می کنند.


زنان احساسات خود را اغراق آمیز جلوه می دهند و محدودیتی در استفاده از لغات نمی بینند، اما مردان کلمات را واقعی پنداشته و واکنش های نامناسب نشان می دهند، دیگر این که مردان حرف های زنان را لغت به لغت معنا می کنند.


برای زندگی بهتر به خانم ها توصیه می شود وقتی با همسرشان صحبت می کنند کلمات را سنجیده و حساب شده به کار ببرند و آقایان نیز زیاد به نوع کلماتی که خانم ها استفاده می کنند، حساس نشوند و خرده نگیرند.


وقتی زن و مرد با یکدیگر صحبت می کنند یا از هم سوال می پرسند، منتظر جواب معقول هستند. پاسخ هایی که شما می دهید، می تواند ارتباط را شفاف تر و نزدیک تر کند یا ارتباط را تیره و قطع نماید، پاسخ دهنده با جوابی که می دهد شخصیت درونی خود را نمایان می سازد.


جواب های تند و سریع و بدون تفکر موجب رنجش شنونده می شود و این گونه جواب ها خامی و عجول بودن پاسخ دهنده را می رساند.


دکتر فردوسی، روان شناس معتقد است، صحبت با نیش و کنایه در بین خانم ها شایع تر از آقایان است و نبود مهارت ارتباطی، یادگیری، حسادت و کمبود اعتماد به نفس در بعضی از آنها باعث شده است نیش و کنایه و تلخ زبانی در بین خانم ها بیشتر از آقایان رایج باشد.


نتیجه تحقیقات انجام شده ثابت کرده است که بروز خشونت درمردان و زنان متفاوت است به طوری که خشونت در زنان بیشتر به صورت کلامی یا همان صحبت با نیش و کنایه خود را نشان می دهد، یعنی زن با حرف هایش باعث ناراحتی همسرش می شود، اما در مقابل خشونت در مردان به صورت فیزیکی بروز می کند.


شروع مشاجرات امکان دارد از سوی هر دو طرف باشد، اما باید توجه داشت مردان آمادگی بیشتری برای تبدیل مشاجرات کلامی به درگیری های فیزیکی دارند. به همین دلیل به خانواده ها توصیه می شود از مشاجره در زمینه های کم اهمیت یا در مواقع غیرضروری یا نابه جا خودداری کنند؛ زیرا گاهی این مشاجره لفظی به درگیری فیزیکی می انجامد و همین امر باعث می شود ​ حس تنفر یا نارضایتی از زندگی در زنان بروز کرده و بر روابط زناشویی تاثیر منفی گذارد.

- - - Updated - - -

- - - Updated - - -


2- شخصیت افرادی​که زبان های نیشدار دارند


آدم هایی که مهارت های ارتباطی و قدرت جذب ضعیف دارند، دچار این عارضه می شوند که گفته می شود فرد زخم زبان یا نیش گفتار دارد. وقتی از کسی زخم زبان می شنویم جدا از افکار منفی که در این گونه افراد وجود دارد، نشان دهنده مهارت های ارتباطی ضعیف این اشخاص است. گفتار، کلام و آهنگ صدای آنها زخم روحی در شنونده ایجاد می کند.


مهارت های ارتباطی کم، افکار منفی، آستانه تحمل پایین، پرخاشگری و استرس دلایلی هستند که منجر به زخم زبان می شوند.به طور کلی همیشه طعنه و کنایه زدن حاکی از آن است که یک مشکل فردی و ارتباطی وجود دارد و توجه به این نکته که چه عواملی باعث به وجود آمدن این مشکل شده​ از اهمیت ویژه ای برخوردار است.


دکتر نرگس رازقی، روان شناس و عضو هیات علمی دانشگاه، در گفت وگو با جام جم، در این باره می گوید: بیشتر کسانی که طعنه می زنند، معمولا انتقادی دارند که توان بیان آن را ندارند؛ اما دسته دیگری هم هستند که یاد گرفته اند با زبان نیش و کنایه صحبت کنند و این گونه صحبت و برخوردشان حالت اکتسابی و یادگیری دارد.


یک دلیل دیگر صحبت با نیش و کنایه، ریشه در مسائل حل نشده قبلی در شخصیت فرد دارد، به طور مثال ممکن است خانمی از مردی ضربه ای خورده باشد و حالا این حالت را به فرد دیگری منتقل می کند و دائم در صحبت هایش به تلافی رفتار فرد دیگری​ به او نیش و کنایه می زند.


دکتر رازقی می افزاید: مساله دیگری که می تواند علت این قضیه باشد، فقدان رشد شخصیتی است، به طوری که اگر شخص احساس منفی ای در مورد چیزی دارد، چون شخصیت او به طور کامل رشد نیافته ، نمی تواند به طور صریح و شفاف احساس خود را بیان یا در مورد آن صحبت کند و اصطلاحا در لفافه سخن می گوید و نیش و کنایه می زند که این مساله خود یک حالت پرخاشگری منفعلانه به حساب می آید.


دکتر سیما فردوسی، روان شناس و استاد دانشگاه شهید بهشتی، در گفت وگو با جام جم نیز با اشاره به این که تکلم هر کسی نشان دهنده تفکر اوست، می گوید: کسی که با طعنه و نیش و کنایه صحبت می کند، نشان می دهد که نسبت به طرف مقابل خشم دارد، اما قدرت حل مساله را ندارد که فقدان این مهارت هم بیانگر آن است که یا این افراد در خانواده هایی بوده اند که حل مساله را به آنها یاد نداده اند یا نشان می دهد در این زمینه تمرین و تبحر کافی را نداشته اند، اما و به هر دلیلی این گونه تکلم با نیش و کنایه نشان می دهد فرد، شخصیت خیلی جالبی ندارد و همین طور این افراد معمولا فاقد دوستان و ارتباطات خانوادگی زیادی هستند.


دکتر فردوسی همچنین به دسته های دیگری از افراد که با نیش و کنایه صحبت می کنند، اشاره می کند و می گوید: ممکن است علاوه بر موارد بالا این گونه صحبت کردن ناشی از کج خلقی ذاتی فرد یا ناشی از وضع بی ثبات روحی و روانی او باشد طوری که خشم و افسردگی در وجود این افراد وجود دارد و آنها این خشم و افسردگی را با نیش و کنایه و آزار کلامی بروز می دهند.


و دسته آخر کسانی هستند که از بهره هوشی و هوش هیجانی پایینی برخوردارند و نمی توانند تجزیه و تحلیل کنند که کلامشان چه تاثیری در طرف مقابل دارد.


3- رابطه نیش و کنایه با زبان منفی بدن


نیش و کنایه می تواند خود را به شکل زبان منفی بدن هم نشان دهد، دکتر نرگس رازقی، روان شناس با اشاره به ارتباط زبان منفی بدن با نیش و کنایه می گوید: حتی بعضی وقت ها لحن کلام که آهنگ قشنگی ندارد یا حرکات دست و صورت می تواند نشانه ای از کلام با نیش و کنایه باشد.


وی می افزاید: بعضی با خودشان صحبت می کنند یا وقتی با همسرشان در خانه هستند، در حین کارکردن به اصطلاح با خودشان غرغر می کنند که این کارها هم نشانه ای از نیش و کنایه است؛ البته تمام این واکنش های بدنی هم برای آرام کردن خود فرد و حسی که ابراز نکرده است؛ به کار گرفته می شود.


در کل ظرفیت روان شناختی این افراد پایین است و قدرت حل مساله را به شیوه مناسب ندارند، یک نوع ناخالصی در رفتارشان وجود دارد، معمولا افرادی که نیش و کنایه می زنند، برخلاف ظاهرشان، افرادی سلطه پذیر و منفعل اند و برای دریافت تائید دیگران، این کارها را انجام می دهند.


دکتر رازقی در این باره می گوید: این تیپ شخصیتی نمی تواند احساس منفی خود را ابراز کند، به این ترتیب خشم فوران می کند و با لحن کلامی که بوی پرخاشگری و احساسات منفی دارد یا با حرکات دست و نگاه یا به صورت غرغرکردن های مکرر خود را نشان می دهد.

- - - Updated - - -

4-در مقابل زبان های نیشدار چه​کنیم؟


بارها شده که در مواجهه با تیغ زبان در دو راهی انتخاب ایستاده ایم؛ آیا باید جواب تیغ را با تیغ داد یا آرام بود و تیغ زبان را با لطافت سکوت مدارا کرد.


چون این اشخاص رفتارهای عادتی دارند باید طرز فکر آنها را عوض کرد. بخشی از زخم زبان ها تبدیل به رفتارهای عادتی می شوند. به این افراد از طریق طرح های درمانی باید کمک کرد و آموزش داد که بخشی از رفتارهایشان غلط است و باید آن را اصلاح کنند. وقتی این افراد نیش زبان نمی زنند ابتدا خود را از درد و رنج های درونی رها می کنند، بنابراین فرد باید متقاعد شود در رفتار خود تغییر ایجاد کند.


اگر کسی تیپ شخصیتی اش به گونه ای است که مرتب نیش و کنایه می زند، بستگی به دوری یا نزدیکی به فرد، رفتار با او متفاوت است؛ اگر این فرد یک دوست یا یکی از اقوام نه چندان نزدیک باشد، به طور معمول ارتباط با او آنقدر کم و کم می شود که ممکن است حتی قطع گردد، اما وقتی این فرد یکی از اعضای خانواده یا همسر باشد مسلما رفتار با او باید به گونه ای دیگر باشد.


دکتر رازقی در این باره می گوید: اگر ارتباط با این فرد برای ما مهم است باید به او کمک کنیم تا این مشکل خود را حل کند؛ بهترین راه این است که از او وقت مناسبی بخواهیم و درخواست کنیم در آن زمان در محیطی آرام، بدون تشنج و بدون فضاهای منفی با هم صحبت کنیم.


وی با تاکید دوباره روی اهمیت ارتباط با آن فرد می افزاید: در آن زمان که او صحبت می کند، سعی کنیم انتقادپذیر باشیم و بدانیم که هر چند روش او برای بیان احساساتش صحیح نیست، اما ما هم به هیچ وجه نباید مقابله به مثل کنیم.


در کل یک نفر باید فردی با این خصوصیات را مدیریت کند و اگر شنونده خوبی باشیم، مقابله به مثل نکنیم، حرف هایش را قطع نکنیم و به او کمک کنیم در کمال آرامش و راحتی احساس منفی خود را از ما یا هر کس دیگری بگوید، این که از چه چیزی دلخور است، از چه زمانی ناراحت​ و از چه زمانی این احساس به او دست داده و منظور اصلی او را از این نیش و کنایه ها جویا شویم و مهم تر از همه این که به او این حس را بدهیم که ما در کنارش هستیم و در نقطه مقابلش نیستیم، آنجاست که فرد حس خود را می گوید و ما می توانیم درست ابراز کردن خود را به او یاد دهیم که چطور خودش را ابراز کند تا مجبور به بروز احساسات خود از طریق نیش و کنایه نباشد.

- - - Updated - - -

5- پشیمانی های بعد از زخم زبان


جالب است بدانید طبق تحقیقات انجام شده در بیشتر موارد افرادی که حتی عادت به زخم زبان زدن و صحبت با نیش و کنایه دارند بعد از این گونه صحبت کردن و ناراحت کردن طرف مقابل از سخن خود پشیمان شده و در بعضی از موارد در صدد جبران بر می آیند.


دکتر مرضیه مشتاقی ، روانشناس با اشاره به این که این افراد باید بدانند در کل نیش و کنایه زدن پیامد های جالبی ندارد، می گوید: این مساله نه تنها به بهبود روابط کمک نمی کند، بلکه احساس انزجار را در دیگران ایجاد می کند و هر روز تخریب بیشتری در روابط به وجود می آورد.


وی می افزاید: از نظر فردی هم در درون آن شخص، خشم و دلخوری حل نمی شود، فقط در آن لحظه برای کوتاه مدت ممکن است احساس «دل خنک شدن» به آن فرد دست دهد، اما به طور حتم پس از آن هم احساس پشیمانی از صحبت و رفتار خود به او دست می دهد؛ ناگفته نماند این مساله ارتباطات را ​ بدتر​ و تعامل با دیگران را کمتر می​کند.


در جایی که انسان می تواند به طور صریح سخن بگوید و رنجش های خود را از راه گفت وگوی مستقیم حل کند چرا متوسل به طعنه و کنایه شود یا به جای این که به حل اصولی مشکلات خود بپردازد به زخم زبان متمسک شود که در این صورت نه تنها مشکل حل نمی شود بلکه رنجش ها عمیق تر می شود.


دکتر مشتاقی در این باره می گوید: بیشتر کسانی که نیش و کنایه می زنند به خودشان فرصتی برای بررسی آثار حرف خود نمی​دهند و به این که چقدر وجهه خود را در نظر دیگران خراب کرده و روحیه طرف مقابل را به ویرانی کشیده اند توجهی نمی کنند، اما بعضی از آنها هم بعد از زدن حرف و شکستن دل طرف مقابل پشیمان می شوند.

- - - Updated - - -

6-همسرآزاری با نیش و کنایه


طعنه و کنایه، عبارات و حرف های انتقادی و قضاوت کننده و اتهامی جزو گفت وگوی عاری از احترام است. می توان گفت رابطه و گفت وگوی خوب، رابطه ای است که این بی احترامی ها را در خود نداشته باشد. کافی است به زوج هایی که با هم حرف می زنند توجه کنید. آیا در جواب عبارات و اظهارنظرهای صادقانه، پاسخ هایی نیشدار و کنایه آمیز می شنوید؟ آیا می شنوید که یکی از طرفین دیگری را به دلیل نوع حرف زدن مسخره کند؟ آیا می شنوید که یکی از زوج ها انتخاب و تصمیمات دیگری را نقد کند؟ آیا در جواب افکار صادقانه یک طرف می بینید که طرف دیگر چشم گرد کند؟ حالا طریقه حرف زدن خودتان با همسرتان را بررسی کنید. آیا رابطه و گفت وگوهای شما محترمانه است یا به هم بی احترامی می کنید؟


وقتی نام همسرآزاری به میان می آید، برخی از افراد، بدون درنگ مشاجره های لفظی شدید و کتک زدن را به خاطر می آورند، غافل ازاین که شاید رفتار بسیاری از ما طی روز، مصادیق بارزی از همسرآزاری باشد؛ مواردی مانند تحقیر کردن، ناسزا گفتن، ایراد نابه جا گرفتن و نسبت دادن یک صفت هم می تواند ازجمله موارد همسرآزاری باشد.


بر خلاف تصور عموم، همسرآزاری شامل آزار دادن با زبان، داد زدن، خشونت رفتاری، فحاشی و تهدید کردن نیز می شود یا به عبارت بهتر، هر نوع رفتاری از سوی همسر که روان انسان را به مخاطره بیندازد و رفتار فرد را تغییر دهد، همسرآزاری نامیده می شود.