کلید طلایی برای باز کردن قفل‌های تصمیم گیری
الهام صادقی- گاهی اتخاذ یک تصمیم برای ما بسیار سخت است. به عبارتی همه ما سابقه ماندن بر سر دوراهی‌های زیادی را در زندگی داریم. مواردی که مربوط به انتخاب‌های کوچک تا بزرگ زندگی ما بوده‌است. ازدواج، خرید یک وسیله برای خانه، رفتن به سفر، انتخاب شغل و... همه و همه مواردی هستند که ممکن است ما را در حالت تردید در تصمیم‌گیری قرار داده‌باشند. واقعیت این است که تصمیم گفتن درباره هر موضوعی شامل یک فرایند ذهنی یکپارچه می‌شود، روندی که از لحظه تفکر ما تا رسیدن به پیامدهای مثبت یا منفی آن به طول می‌انجامد. سرانجام‌هایی که اطلاعی از آنها نداریم. همه اینها موجب می‌شوند تا هر یک از افراد بار‌ها و بار‌ها با این پرسش روبه‌رو شوند که چگونه تصمیم‌گیری درست داشته‌باشند تا ضریب پشیمانی آنان به حداقل برسد؟ فراموش نکنید که اطلاع از اینکه چه موانعی بر سر راه تصمیم‌گیری درست و اصولی قرار دارند می‌تواند ما را در دستیابی به چنین هدفی یاری کند. اما اینکه این موانع چه نکاتی هستند و چگونه باید به آنها توجه کرد؟ نکاتی است که بهمن بهرامی، روان‌شناس در گفت‌و‌گو با حمایت از آنها سخن می‌گوید.
سوگیری نداشته باشید
گاهی اوقات در هنگام تصمیم‌گیری، ما به دانسته‌های قبلی در ذهن خود رجوع می‌کنیم، قالب‌های ذهنی که ممکن است به اشتباه در تصورات ما شکل گرفته‌باشند. چنین شرایطی موجب می‌شود تا نتوانیم تصمیمی درست در این باره بگیریم. اینکه در هنگام تصمیم‌گیری تنها بهش خاصی از اطلاعات موجود در حافظه خود را بازیابی کنیم و بر اساس آن حرف آخر را بزنیم.این در حالی است که داده‌های مختلفی برای اتخاذ تصمیم مناسب در اطراف ما موجود است، اما ما تنها با تکیه به پیش فرضی که داریم به آنچه که خود می‌خواهیم بها می‌دهیم در صورتی که باید از همه آنچه مشاهده می‌کنیم یا تجربه کرده‌ایم در حل مسایلمان استفاده کنیم. حالتی که از آن به عنوان سوگیری یا همان تکیه بر اطلاعات انتخاب شده با توجه به پیش داوری یاد می‌شود. فراموش نکنیم که قالب ذهنی ما قادر به حل همه مسایل نیست؛پس سعی کنیم بهتر ببینیم و بیشتر بیندیشیم.
دور تعصب بی‌دلیل را خط بکشید
تعصب داشتن اگر چه در مواردی نکته‌های مثبت تلقی می‌شود اما یادتان باشد تکیه بیش از حد بر این حالت فقط موجب خواهد شد که ما به سراغ شواهد و مدارکی برویم که عقاید و فرضیاتی را که در ذهنمان شکل گرفته‌اند، تایید می‌کند و نشانه‌ها و شواهدی را که همخوانی با ایده‌های ما ندارد از قلم می‌اندازد. در این حالت نیز فقط و فقط بر شواهدی استناد می‌کنیم که مطلوب ما بوده و پیش داوری‌های ما را تایید می‌کند. اما چنین رفتاری فقط موجب می‌شود که ما در استفاده از ابزار‌ها و مفاهیم کاربردی ناتوان باشیم. شرایطی که موجب خواهد شد تا دیگر نتوانیم با تکیه بر خلاقیت‌های ذهنی مسایل اطراف خود را حل کنیم و به بهترین شیوه از ابزارهای موجود کمک بگیریم.
بهتر ببینید و فکر کنید
اگر توانستید از خان دو قدم اول به سلامت بگذرید بهتراست اطلاعات موجودتان را دسته بندی کنید. تجربه نشان داده‌است که در این مواقع اگر موارد موجود را یادداشت کنید بهتر نتیجه خواهید گرفت. به عبارتی توصیه می‌کنم نکات مثبت را روی یک برگه و آنچه را که از آن به عنوان ویژگی‌های منفی یاد می‌کنیم روی کاغذی دیگر مکتوب کنید. به این ترتیب می‌توانید با دقت دوباره آنها را بعد از نگارش بخوانید و سبک سنگین کرده سپس تصمیم بگیرید. البته فراموش نکنید که گاهی اوقات سرعت در تصمیم‌گیری نیز اهمیت دارد. بنابراین بهتر است با سرعت بیشتری اطلاعات موجود را دسته بندی و مرور کنید.
از نتیجه غافل نشوید
تا به اینجا به مواردی اشاره کردیم که همگی به مراحل سنجیدن عوامل اولیه در تصمیم‌گیری مربوط می‌شد، اما همیشه این علت‌ها نیستند که باید آنها را سنجید برخی اوقات پیامد یک تصمیم نیز آنقدر حایز اهمیت است که باید در هنگام تصمیم‌گیری به آن بیشتر اندیشید.حتی ممکن است در نگاه نخست هنگام تصمیم‌گیری برخی مسایل آنقدر خوب و راحت به نظر برسد که ما به سرعت تصمیم خود را بگیریم در حالی که از نتیجه نامطلوب آن غافل هستیم. یادتان باشد همیشه آسان‌ترین راه بهترین انتخاب نیست. بنابراین همه موارد را در قالب یک نمودار دارای مبدا و مقصد یا همان نتیجه مورد ارزیابی قرار دهید.
خودخواه نباشید
همیشه در موقعیت‌های مهم تصمیم گرفتن دشوار است. این حالت برای همه ما پیش آمده‌است. هنگام انتخاب زندگی شخصی یا شغلی و... همیشه باید با احتیاط البته نه به‌معنای وسواس عمل کرد. موضوع مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که خودخواه نباشید. قرار نیست در همه انتخاب‌ها فقط شما ذی نفع باشید؛ گاهی باید مراقب باشید که به دیگران آسیب نرسانید. بنابراین در کنار منفعت خود سود دیگران را نیز در نظر بگیرید و ارزش‌ها و پیامدهای ماجرا برای دیگران را سبک و سنگین کنید.
قدم به قدم پیش بروید
توصیه می‌کنم قد به قدم تصمیم بگیرید. اگر قرار است انتخابی بزرگ و مهم داشته‌باشید چند مرحله برای خود تعریف کنید و بعد از طی هرکدام به مرحله دیگر بیاندیشید. اگر فکر می‌کنید تعداد گزینه‌های شما برای دسته‌بندی کردن در تصمیمات بزرگ کم است، دلیل آن آسان بودن تصمیم‌گیری نیست بلکه ممکن است ناشی از کمبود اطلاعاتتان باشد. پس به سراغ منابعی بروید که می‌توانند اطلاعات بیشتری را در اختیارتان قرار دهند.
به بازوهای کمکی هم فکر کنید
مشورت یک بازوی کمکی برای شما خواهد بود. اعضای بزرگ‌تر خانواده، دوستان، مشاوران حرفه‌ای و دارای تخصص و تجربه قادر خواهند بود نقش چراغی را در تاریکی جاده‌ای که در آن قرار دارید، ایفا کنند. در قدم آخر توصیه می‌کنم تمام گزینه‌ها را در ذهن خود فهرست کنید و بعد به ترتیب آنها را اولویت‌بندی کرده و به معرض انتخاب بگذارید. یادتان باشد در این تصمیم‌گیری ارزش‌ها و هنجارهای موجود را نادیده نگیرید.
منبع: حمایت - نخستین روزنامه حقوقی و قضائی کشور - کلید طلایی برای باز کردن قفل‌های تصمیم گیری
