«مهارتهای خود آگاهی و همدلی»
مهارتهای خود آگاهی و همدلی
خود آگاهی
• يکی از مهمترين عواملی که به ما کمک می کند زندگی خوب و موفقی داشته باشيم ، اين است که خود را بشناسيم ، احساس خوبی در مورد خودمان داشته باشيم و از کسی که هستيم، شاد و راضی باشيم.
عزت نفس
• يکی از مولفه های مهم خود آگاهی عزت نفس است .
• عزت نفس به احساس ارزشمندی شخص اشاره دارد که تحت تاثير عوامل عملکرد ، موفقيت ها ، توانايی ها ، ظاهر شخصی و قضاوت های افراد مهم است.
• عزت نفس پيامد مجموعه ای از عوامل فردی ، اجتماعی وخانوادگی است.
• عزت نفس بالا موجب اعتماد به نفس می شود که تصميم گيری خوب و مستقلانه و برخورد مناسب با تعارضات بين فردی را تسهيل می نمايد.
• عزت نفس افراد در محيط حمايت کننده و مثبت تقويت می شود.
عزت نفس و مصرف مواد
• عزت نفس پايين يکی از عوامل خطر آفرين مصرف مواد است.
• عزت نفس چيزی است که افراد می توانند از طريق تجربه آن را افزايش دهند.
• برای داشتن عزت نفس بالا افراد بايد اول بدانند چه چيزی در آنان احساسات خوب بوجود می آورد و سپس به گونه ای برنامه ريزی کنند که اين نوع رويدادها در زندگی شان رخ دهد.
عزت نفس و تاب آوری
تاب آوری (resilience) به فرايند بازگشت فرد به کارکرد طبيعی پس از يک رويداد استرس زا يا تجربه ناراحت کننده اطلاق می گردد. افراد تاب آور چهار خصيصه اصلی دارند:
کفايت اجتماعی
مهارت های حل مسئله
خود مختاری
هدفمندی و خوش بينی به آينده
سه عامل محيطی موثر در رشد اين ويژگی ها عبارتند از :
1. روابط حمايت گر و توام با توجه و وجود شبکه ای از افراد که از همديگر حمايت می کنند
2. معيارها و انتظارات بالا اما معقول خانواده و جامعه در مورد رفتار
3. فرصت مشارکت در فعاليتهای اجتماعی
ويژگی های افراد تاب آور :
1. داشتن بينش : توانايی در ديدن اشياء همان طور که هستند نه آنگونه که بايد يا می توانند باشند، پذيرش واقعيت و صادق بودن با خود.
2. احساس ارزشمندی : پذيرفتن خود به عنوان فردی ارزشمند، ايجاد تمايز بين رويدادها ، موضوعات و رفتارهای منفی و خود.
3. همدلی : برقراری رابطه توام با احترام متقابل با ديگران که گاهی اوقات به هم پيوستگی اجتماعی ناميده می شود يعنی احساس تعلق به افراد، گروه ها و نهادهای اجتماعی.
4. نظم وترتيب: حس سازمان يافتگی ، نظم و آيين مندی خاص که ساختار ، ثبات و امنيت در زندگی فرد بوجود می آورد
5. شوخ طبعی : توانايی در ديدن جنبه روشن موقعيت ، جدی نگرفتن بيش از حد خود که به حفظ يک ديدگاه متعادل تر کمک می کند.
6. مهارتهای حل مسئله : توانايی در تجزيه و تحليل واقع بينانه مشکلات شخصی و پيدا کردن راه حل های فوری و راهبردهای دراز مدت برای حل و فصل مشکلاتی که به آسانی و سريع حل نمی شوند .
7. توانمندی های اجتماعی : برخورداری از طيف وسيعی از مهارت ها و راهبردهای اجتماعی شامل مهارتهای گفتگو ، جراتمندی و گوش دادن ، آمادگی برای گوش دادن به ديگران واحترام گذاشتن به احساسات و عقايد ديگران که در تعاملات اجتماعی بسيار مهم است.
8. خوش بينی : اعتقاد راسخ به اينکه آينده می تواند بهتر باشد ، احساس اميد و هدفمندی ،اين باور که شما می توانيد زندگی و آينده خود را کنترل کنيد.
مهارت های خود آگاهی شامل موارد زير است :
• مهارت های خود ارزيابی
• شناسايی نقاط قوت و ضعف خود
• مهارت های تفکر مثبت
• مهارت های ايجاد خود انگاره و تصوير تن مثبت
ويژگی های افراد خود آگاه
1. خصوصيات مثبت و توانايی و استعدادهای خود را می شناسند و به آنها افتخارمی کنند.
2. خصوصيات منفی و نقاط ضعف خود را می شناسند ، می پذيرند و در جهت اصلاح آنها تلاش می کنند.
3. موفقيتها و شکستهای خود را می شناسند، به موفقيت هايشان افتخار می کنند و از شکست هايشان درس می گيرند.
4. به خود و ديگران احترام می گذارند.
5. برای رسيدن به اهداف خود تلاش می کنند.
6. مسئوليت اعمال و رفتار خود را می پذيرند.
مولفه های خود آگاهی
• شناخت احساسات و خود پنداره
• عزت نفس واحساس ارزشمندی
• هويت و هويت يابی
فوايد خودآگاهی
خودآگاهی به ما کمک می کند:
• احساسات خود را شناسايی کنیم ،از آنها آگاه شده و اين احساسات را کنترل کنیم .
• از نقاط ضعف و نقاط قوت خود آگاه شويم و با تکيه بر نقاط قوت ،نقاط ضعف خود را کاهش دهیم.
• از نيازهای خود آگاه شویم و از مسيرهای سالم به رفع نيازهای خود بپردازیم. با شناخت نيازها خود می توانیم راه و روش بهتری برای مقابله با نيازهای خود بيابیم .
• اهداف واقع بينانه ای برای زندگی خودتعيين کنیم . به اين ترتيب ازدنبال کردن اهداف بسيارايده آل ، تخيلی و کمال گرايانه دوری گزينیم .
• فرآيند هويت يابی خود را به طور سالمی به انجام برسانیم . دست يابی و کسب يک هويت سالم باعث می شود زندگی بزرگسالی بر پايه های محکم و قوی بنا شود.
• بتوانیم از ملاک های ارزشمندی آگاه شده و ارزش خود را در زندگی بيابیم . به اين ترتيب ، از دنبال کردن ارزش های کاذب خودداری نموده وبا رضايت و آرامش بيشتری زندگی کنیم .
شناسايی و کنترل احساسات
• يکی از مهمترين اجزا ی مهارت خود آگاهی ،شناخت احساسات است.
• ناتوانی در شناخت احساسات مشکل شايعی است.ناآگاهی از احساسات خود باعث می شود اين افراد در زندگی خود دچار مشکل شوند .
• شناخت احساسات خود و عوامل برانگيزاننده آنها، و تأثير اين احساسات بر ديگران از مؤلفه‌های اساسی مهارت خودآگاهس محسوب می شود.
خود پنداره
• احساسی که هر کس درباره خود دارد، نقش مهمی در سلامت روانی او دارد.
• به احساسی که هر فرد درباره خود دارد،خود پنداره می گويند.
• خود پنداره يعنی اينکه ما خودمان را چگونه می بينيم ، يعنی تصوير يا برداشتی که هر کس از خودش دارد.
• طرز برداشت ما از خودمان تا حد زيادی به وسيله تجارب گذشته ما ،(موفقيت ها و شکست های ما)و آنچه ديگران درباره ما فکر می کنند، شکل می گيرد.
اهميت خود پنداره
برداشتی که هر کس از خودش دارد بر رفتار و عمل او تاثير می گذارد . انسان ها معمولا آنگونه عمل می کنند که فکر می کنند هستند .
خو د پنداره بر احساس ما از خودمان نيز تاثير می گذارد. کسانی که احساس خوبی درباره خودشان دارند در مقايسه با کسانی که نگرش منفی به ديگران دارند، از اعتماد به نفس و رضايت بيشتری برخوردارند ، افراد موفق تری هستند ، و کمتر احتمال دارد که به سراغ سيگار ، مواد و ساير رفتارهای پرخطر بروند.
چگونه می توان خود پنداره را اصلاح کرد
1.هيچگاه پس از يک يا دو تجربه بد از خودتان خود پنداره منفی نسازيد.
2.اوضاع را بررسی کنيد . به هر اندازه که می توانيد به طور واقع بينانه تر به خود نگاه کنيد و نقاط قوت و ضعف خود را بشناسيد.
3.سعی کنيد نقاط ضعف را اصلاح کنيد . شما با تعيين اهداف خاص و رسيدن به آنها می توانيد خود پنداره خود را تغيير دهيد.
منبع
همدلي:
همدلی يک مهارت و توانايی است و مانند هر مهارت ديگر نياز به آموزش، تمرين و تجربه دارد. همدلی به فرد اين امكان را می دهد كه بتواند احساسات و حالاتی را در ديگران بفهمد كه تاكنون تجربه نكرده است. همدلی باعث می شود كه از سطح خودمان فراتر رفته و ديگران را عميق‌تر درک نماييم. به اين ترتيب، همدلی قدرت و ظرفيت درک انسان‌ها را افزايش می دهد.
موانع همدلی عبارت‌اند از:
انتقاد
برچسب‌زدن
تشخيص‌گذاری
ستايش همراه با ارزيابی
نصيحت كردن
اغراق كردن يا بزرگ كردن مشكل
بی اهميت و كوچک كردن مشكل
به رخ كشيدن و مقايسه كردن
سرزنش كردن
نصيحت كردن، راهنمايی كردن و ارائه راه‌حل
مهمترين تكنيک هاي همدلی عبارت‌اند از:
گوش دادن فعال
بازپردازی
انعكاس احساسات
انعكاس محتوا يا معانی
انعكاس تلخيصی
تمركز بر كلمات احساسی
توجه به محتوای كلّی پيام
مشاهده زبان بدن (Body Language)
پرسيدن اين سؤال از خود كه «اگر من چنين وضعيتی را تجربه می كردم، چه احساسی داشتم؟»
منبع
