شیطنت چیست؟

هيچ تعريف خاصي از اين موضوع در دست نيست زيرا هر رفتاري كه مورد پسند ما نباشد و براي ما ناراحت كننده باشد به نوعي شيطنت تلقي مي گردد.

هر گاه كودكي از نرم و قواعد خارج شود شيطون لقب مي گيرد اين صفت حتي براي بزرگسالان نيز در پاره اي موارد به كار مي رود

فقط كافيست كاري انجام بدهند كه جمع آنرا تائيد نكند، به نوعي باعث رنجش و خستگي ديگران شود آنگاه شروع مي كنيم به شماتت و نهي كردن آنان از ادامه اين كار.

تا به حال شنيده ايد يا حتي ديده ايد كه كودكي از در و ديوار بالا مي رود با يك توپ خانه را به هم مي ريزد همه چيز را مي شكند بچه هاي ديگر را مي زند به حرف كسي گوش نمي دهد در مدرسه معلم را عاصي كرده است اينها همه جزء شيطنت او محسوب مي شود

شيطوني كردن شامل سركشي،نافرماني كردن،بد كاري دورويي و بد انديشي،پيوسته به فكر بازي و تفريح بودن و حتي ياغيگر هم مي شود.

ديدگاه ما نسبت به كودكان:

در ابتدا بايد ديد تعريف ما از فرزند چيست ؟

فرزند عروسك دوران بازي والدين نيست كه هر طور مي خواهند آنرا بيارايند، بچرخانند و او هم چيزي نگويد تا در معرض ديد ديگران بگذارندش و پز دست پخت خود را بدهند.

تصور ما از بچه ها يك مانكن كروات زده است!! كه هميشه ساكت بنشيند و هر وقت ما مي خواهيم شعر بخواند،مسئله حل كند،كارهاي با مزه براي خوشايند ما در جمع انجام بدهد، دوباره ساكت بنشيند،با چنگال غذا بخورد،آداب را رعايت كند خلاصه الگوي كامل از نظر ما باشد.

واقعاً اينطوري فكر مي كنيد؟

بچگي خودتان را به ياد مي آوريد (آري سخت است!! ولي نه آنقدر كه هيچ چيزي يادتان نيايد!!! فقط كافيست كمي به عقب تر برگرديد !!همين مقدار كم هم كافيست!! حالا خودتان با انصاف قضاوت كنيد؟ چه دارويي يا اختلالي براي خودتان تجويز مي كنيد؟

مشكلات كودكان:

وقتي كودكمان شيطنت مي كند، لج بازي مي كند دنبال علت آن نمي رويم وحتي فكر هم نكرده ايم چرا اين كارها را انجام مي دهند؟ بچه ها در روز چند ساعت پدر و مادر دارند؟؟

چند ساعتش واقعاً مفيد است؟

آيا خستگي اجازه مي دهد كاملاً در اختيار آنها باشيم؟

آيا مي توانيم خواسته آنها را برآورده كنيم؟

چقدر مي توانيم به تفريح آنها برسيم ؟

چقدر حوصله شنيدن حرفهايشان را داريم ؟بازي پيشكش!!!

بچه هاي ما در اين چهار ديواري آپارتمان كه به مانند زندان است چكار مي توانند بكنند!!

مي توانند مانند دوران كودكي ما آزادانه بيرون بروند؟

تراكم بچه هاي همسايه و فاميل در اين دوره هم وجود دارد؟

با چه كسي بايد بازي كنند ؟كدام هم سن سال خود را براي بروز هيجان دارند ؟

آنها نياز دارند در ميان همسالان خود تعريف كنند: از آرزوها، دوست داشتنيها،اميال،دنياي خود و حتي گاهي دروغ پردازيهايشان بگويند.(آيا ما حوصله داريم شنونده خوبي براي اين چيزها باشيم)

واي كه اگر ما جاي اين بچه ها بوديم دپرس مي شديم !!!ولي طفلكيها حتي وقتي بچگي هم مي كنند بايد قرص هاي آرام بخش مصرف كنند!!!

راههاي درمان اين اختلال:

براي درمان دانستن اين نكته ضروري است كه درمان سريعي براي اين اختلال وجود ندارد،مي بايست ابتدا سعي كنيم اين اختلال را در همان مقطعي كه هست كنترلش كنيم. كه اين نكته بسيار مهم است، بعد با استمرار در اين امر مي توانيم به درمان برسيم:

1- فرزندان كارهايي را انجام مي دهند كه ما انجام مي دهيم : والدين الگوي كودك خود هستند آنچه آنها انجام مي دهند آنان نيز طوطي وار انجام مي دهند يادمان باشد براي ياد دادن كاري بايد خودمان هم انجام دهيم نه فقط صحبتش را بكنيم ما بايد از كلمه لطفاً استفاده كنيم تا آنها نيز آنرا بياموزند.

2- احساساتمان را به آنها نشان بدهيم: احوالمان را در قبال رفتارشان صادقانه بگوئيم زيرا ما آينه رفتار او هستيم بايد در نوع رفتار و گفتارمان دقت كنيم زيرا الگوي رفتاري و كاري او هستيم آنها حتي كارهاي ما را با احساسات ما ضبط مي كنند.

3- آنها را تشويق به كارهاي خوب بكنيم: در قبال پيشرفت و انجام كار خوب تشويق شوند،تشويق در قبال كار خوب حتي با جمله هاي مثبت،من به تو افتخار مي كنم كه فرزند من هستي!!!

4-برقراري ارتباط مستقيم و قوي: با او ارتباط قوي و رو در روي داشته باشيم در مقابلش قرار بگيريم،وقتي ما به فرزندمان نزديك مي شويم و از دريچه قدرت(بلند قدي،قوي بودن و...)استفاده نكنيم، بنشينيم و با او حرف بزنيم هم قد و هم كلام احساسي او شويم.

5- شنونده خوبي براي گفته هاي آنها با شيم: بگذاريم عقايدش را بگويد تا دچار نا اميدي نشوند به نوعي آنها بايد انرژي گفتاري خود را تخليه كنند در اين راه بايد حوصله و وقت بگذاريم.

6- به قولهايمان عمل كنيم: سعي كنيم قولهايي بدهيم كه از عهده انجام آنها بر بيائيم. و آنها نيز بياموزند كه به وعدهاي خود عمل كنند.

7- وسايل با ارزش را از دسترس آنها دور كنيم: به خاطر رفتارهايشان كه غالباً تكانشي و بي قانون است بايد پيش بيني كنيم و براي عدم برخورد فيزيكي با وسايل با ارزش و قيمتي آنها را دور از دسترس قرار دهيم تا با اين كار جلوي ضرر مادي و ناراحتي بعدي را بگيريم.

8- مشخص كردن مرزها: خط كشي ها ، دايره حركتي ـ مي بايست ميزان دخالت در كارهاي فرزندانمان رامشخص كنيم و لزوم انجام آن را بسنجيم و ميزان پاسخ منفي به آنها را پائين بياوريم تا از بروز كشمكش جلو گيري شود

9- بي توجهي به فريادهاي آنها: خواسته هاي توام با داد و فرياد او را با نه پاسخ دهيد تا متوجه شود با اين شيوه كارش پيش نمي رود و بايد قوي باشد و از راهش وارد شود و خواسته هايش را درست و منطقي عنوان كند.

10-خواسته هايمان را آسان و راحت با فرزندان مطرح كنيم: خواسته هايمان را مشخص و ساده با آنها در ميان بگذاريم و تفكراتشان را در يك مسير مثبت قرار بدهيم و حتي المقدور از به كار بردن جملات منفي اجتناب كنيم .

11- به آنها فرصت و مسئوليت بدهيم: اجازه بدهيم در راه رشد مسئوليت رفتارش را خودش بپذيرد كمتر در اين مورد در كارش دخالت كنيم و بخواهيم به حرفهاي ما كامل گوش كند او بايد تجربه كارهاي خودش را ببيند تا خودش به نتايجي منطقي برسد

12- يكبار بگوئيد و فرصت اجرا بدهيد: انتقاد دائم منطقي نيست و باعث خسته شدن خودتان مي گردد پس ياد گيري را در قالب بازي به او بياموزيد و اهميت اين بازي را به او گوش زد كنيد

13- براي او اهميت قائل شويد تا بفهمد فرد مهمي است: با واگذار كردن كارهاي ساده منزل به وي او را در امور خانه سهيم كنيد تا او نقش خود را به عنوان يك فرد مهم در خانواده احساس كند سپردن كارهاي بي خطر منزل به آنها باعث مي شود كه:

الف) او تبديل به فردي مسئوليت پذير گردد. ب) اعتماد به نفس در او به وجود آيد

ج) كمك خوبي براي ما مي شود

14- بگذاريد از حقش دفاع كند: بايد در زندگي براي او موقعيتهايي را فراهم آوريم كه از حقوق خودش دفاع كند و درك كند كه جايگاهش و حد و مرز حقش كجاست.

15- كارهاي پويا ودر حال حركت به آنها بسپاريم:كارهايي به آنها بسپاريم كه دائماً در حركت باشند(مثل آوردن وسايل،پيغام بردن و...)در هنگام كار يا درس به آنها فرصت تعويض جا بدهيم و از حركت آنها خسته نشويم.

16-اجازه انجام بازي با دستانشان را به آنها بدهيم: وقتي زمان گوش كردن به صحبتها يا درس خواندن است اجازه بدهيم با دستان خود كارهايي انجام دهند(مثل بازي با مداد يا خودكار،تا كردن ورق،ضربه زدن به توپ با دست و پا و...)تا انرژي مضاعف آنها همزمان تخليه شود.

17- لبخند هديه شما به او باشد: با هر ترفندي كه مي توانيد با او شوخي كنيد(شوخي هاي ساده) سعي كنيد لبخند را به او هديه كنيد كه همين كار به ظا هر ساده باعث كاهش تنش هاي رواني و كشمكش هاي دروني وي مي شود

18- رفتارهاي درستش را تقويت كنيد:كارهاي خوبش را بزرگ نمايي كنيد و سعي كنيد به او بياموزيد كه همه چيز در سايه آرامش و منطق به دست مي آيد،رفتار هاي مناسبش را بي پاداش نگذاريد تا براي تكرار اين رفتار اهرم خوشايندي را احساس كند.

19-به او نشان بدهيد چه توقع رفتاري از او داريد: وقتي بچه ها بدانند كه والدين از آنها چه توقع رفتاري دارند و ما نيز خواسته هاي آنها را درك كنيم. وقتي آنها پيش بيني عكس العمل ما را در مقابل رفتارشان بتوانند حدس بزنند مي توانند رفتار خود را انتخاب كنند و ما نيز مطمئناً مي توانيم به آنها اعتماد كنيم.

20- شيوه رفتارتان را در مقابل بد رفتاري او تغيير دهيد و تنبيه هاي معقول در نظر بگيريد: در برابر بچه هايتان از تنبيه هايي استفاده كنيد كه به آنها بياموزد كه در برابر اعمال و رفتارشان مسئول اند بچه ها با تنبيه هاي معقول به خوب زندگي كردن تشويق مي شوند.اين تنبيه ها مي توانند شامل محدود كردن و كوتاه كردن زمان هاي بيرون بودنشان باشد. فراموش نكنيد وقتي از دستشان عصباني هستيد به هيچ عنوان آنها را
تنبيه نكنيد .

هر كاري كه مي شود انجام دهيم تاكمكي به رشد اعتماد به نفس آنان باشد، اجازه بدهيم كارهاي شخصي خود را با نظارت نا محسوس ما خودشان انجام دهند و از اين كار ها لذت ببرند و بفهمند كه در حال رشد هستند.

و اما مطلب آخر:

بيائيم قبل از هر تصميم به وظايف خود در قبال كودكانمان خوب فكر كنيم ميزان حق آنها را در قبال پدر و مادر بودنمان مشخص كنيم. ببينيم چقدر براي آنها زمان مفيد مي گذاريم آيا آنها به اندازه كافي در روز با ما هستند تا نيازي به خود نمايي بيش از حد در اندك زمان با هم بودن
نداشته باشند .

آنها را از فضاي زندان وار گونه آپارتمانها خارج كنيم تا انرژي نوجواني خود را تخليه كنند تا از در ديوار بالا نروند. محبت خود را به آنها نشان دهيم و اين كار را در حد رفع تكليف انجام ندهيم.

چقدر كودك مي شويم تا همبازي آنها باشيم بايد وقت و طاقت خرج كنيم تا اين كارها را انجام دهيم

اصلاً تا كنون فكر كرده ايم اگر نمي توانستيم چرا اقدام به فرزند دار شدن كرديم !!!

اميدوارم شما وقت كافي براي اين امر داشته باشيد چون هر چقدر در اين مقطع كم فروشي كنيم در مقطع بالاتر مي بايست بابت راه نيامدنمان بدويم آنهم به صورت تند و نفس گير !!

منابع:

-کاپلان&سادوک(جلد۲)

-راهنمای تشخیص آماری اختلالات روانی(DSM IV)

-ترجمه:آ.مهبد http://raisingchildren.net