لزوم احترام همسران به یکدیگر از نظر اسلام
احترام زن و شوهر نسبت به يكديگر
نمونه‌هايي از احترام همسران نسبت به يكديگر عبارت است از:
1.تقسيم كار
در بخشي از مناطق، سنّت رايج اين است كه همه كارهاي زندگي را زن انجام مي‌دهد. مردها در حلقههاي مردانه خود مشغول تفريح و گشت و گذار هستند. اين نوع زندگي در آيين مقدس اسلام مطلوب نيست. اساساً نبايد چنين ذهنيّتي براي مردان وجود داشته باشد كه در كارهاي زندگي احساس مسئوليت نداشته باشند و تمام كارها را به دوش زنان قرار دهند. بالاخره، زندگي از كارهاي بيرون و درون منزل تركيب شده است و زن و مرد بايد بخشي از آن را متكفل شوند. بهترين شيوة تقسيم كار از ديدگاه اسلام اين است كه مرد كارهاي خارج از منزل و زن كارهاي درون آن را متكفل شوند. امام باقر(ع) ميفرمايد: «تَفاضي علي و فاطمة الي رسول‌الله(ص) في الخدمة فَقَضي عَلي فاطمة بخدمتها مادون الباب و قَضَي علي علي(ع) بما خلفه؛14 علي(ع) و فاطمه(س) از رسول خدا(ص) دربارة خدمت در زندگي مشترك تقاضاي تقسيم كار كردند. پس حضرت فرمودند: فاطمه(س) كارهاي درون خانه و علي(ع) كارهاي بيرون خانه را انجام دهند.
زن با تقسيم كار احساس مي‌كند كه در زندگي جايگاهي دارد و فقط تكليف ندارد تا همه كارهاي خانه به دوش او باشد. هم تكليف دارد و هم حق دارد و بايد حرمتش حفظ شود.
2. ناديده گرفتن خطاها
زناني كه در پي اثبات حقّانيت خود هستند و مسائل را از زاويه حقوقي پيگيري مي‌كنند و به جنبه‌هاي اخلاقي توجه چنداني ندارند، در رفتارهاي روزمرّه زندگي نيز آرامش لازم را ندارند. آنان لازم است آنجا كه خودشان خطايي را مرتكب شدهاند و يا جايي كه شوهرشان رفتار اشتباهي از خود نشان داده است، براي همدلي پيش قدم شوند. احترامي كه از زن نسبت به مرد انتظار ميرود، يعني كسي كه مظهر عطوفت الهي است، همين است كه فداكاري كند و براي سازگاري قدم پيش نهد. امام صادق(ع) ميفرمايد: «خير نسائكم التي ان غضبت او اُغضبت قالت لزوجها يدي في يدك لااَكتحل بغمض حتّي ترضي عنّي؛ بهترين زنان شما زني است كه اگر غضب كرد يا از سوي شوهر مورد غضب قرار گرفت، به شوهرش بگويد: خواب به چشمان من نميآيد، مگر اينكه تو از من راضي شوي، حتي جايي كه رفتار مرد باعث بحث و جدل ميان زن و شوهر شده است.15 با اين حال، فضيلت زن به اين است كه براي فرو كش دادن غضب پيش قدم شود.
3. دوري از خشونت
شخصيّت زن به قدري ظريف و لطيف است كه حتّي در صورتي كه نقصي در رفتارهايش باشد، عمدتاً نميتوان در برابر او خشونت روا داشت. برخورد كريمانه و برخاسته از پايگاه عطوفت براي تربيت و زندگي با او امري ضروري است. براي اينكه دچار برخوردي خشونتآميز نشويم، به چند نكته بايد توجه كرد:
الف. كسي كه در زندگي به رفع نواقص همسرش ميپردازد و به گمان او در اين زمينه مي‌توان از خشونت استفاده كرد، كمي فكر كند. ببيند آيا خودش نقصي ندارد؟ اگر نقصي يا نواقصي دارد، آيا دوست دارد ديگران براي هدايت او به سوي كمال، از برخوردهاي خشونتآميز استفاده كنند؟ جاي تعجب است كه كساني اين برخوردها را از ديگران در باره خود نميپسندند، ولي از خود در باره ديگران ميپسندند. پيامبراكرم(ص) ميفرمايد: «انّي اَتعجب ممّن يضرب امرأته و هو بالضرب اولي؛ من از كسي كه همسرش را ميزند، در حالي كه خودش به كتك خوردن سزاوارتر است، تعجب ميكنم».16
پس براي اينكه دچار رفتار خشونتآميز نشويم، بايد به نواقص خود فكر كنيم. به اين نكته بينديشيم كه ما از برخوردهاي خشونتآميز ديگران در برابر خودمان ناخرسنديم.
ب. به آينده خود بينديشيم. ببينيم پس از اين رفتار خشونتآميز، چه انتظاراتي از او داريم. مسايل عاطفي و قلبي با اكراه سازگار نيست. اگر انتظار داريم او به عنوان يك انسان با انس خود با ما مواجه شود، نه همچون يك مجسّمه بي روح، بدانيم به فرض اينكه او دچار اشتباهي شده باشد، برخورد خشونتآميز اجازه نميدهد، دل او نسبت به ما مركز عطوفت و مهرباني باشد. ما پس از اين رفتارها نيز بايد با هم زندگي مشترك داشته باشيم. با چگونه مي‌توان به صورت يكديگر نگاه كرد. انتظار لبخند داشته باشيم، براي او نسبت به خودمان ذهنيّت مثبتي تصور كنيم و زندگي را كانون محبّت ببينيم؟! از سوي ديگر، بينديشيم كه خودمان پس از اين برخورد خشن، ميخواهيم با او چه مواجهه‌اي داشته باشيم. آيا در يك سري خواستهها و التذاذي كه طالب آن هستيم، از او دوري خواهيم كرد، يا غير انساني به ارضاي خود مي‌انديشيم؟ پيامبراكرم(ص) ميفرمايد: «اَيَضربُ احذكم المرأة ثمّ يَظِلَّ معانقها؛ آيا كسي از شما همسر خود را ميزند سپس با او همبستر مي‌شود و بر گردن او سايه ميافكند»؟!17
آيا خجالت نميكشد با آن پيشينه رفتاري خود، چنين كاري را انجام دهد؟!
قرآن كريم حتي در باره زناني كه بيم سركشي از آنان ميرود، ميفرمايد: «آنان را موعظه كنيد، در بسترها از آنان دوري گزينيد و آنان را بزنيد.(نساء: 34)
بحث تفصيلي در زمينه تربيتي و حقوق اين آيه را بايد در تفاسير و كتابهاي تربيتي جستجو كرد. امّا به اجمال مي‌توان گفت: مسلّما منظور از «ضرب» در آيه، نوع متداول آن، كه در تعزيرات و حدود مطرح شده است، نيست. در تعزيرات و حدود طبيعي است كه بدن فرد آسيب مي‌بيند، سياه مي‌شود، گاهي جراحت بر مي‌دارد. اين در بحث حدود و تعزيرات طبيعي است. امّا در زندگي مشترك، مرد حقّ ندارد اين گونه رفتار كند. چنان كه با زدن زن، بدن او را كبود يا سياه شود، مرتكب خلاف شده است. حتّي اگر كاري كند كه بدن او سرخ شود، مسئول است و بايد كفاره آن را بدهد و كار خود را جبران كند. پس معلوم مي‌شود مراد از زدن، نوعي اظهار رنجش از سوي مرد نسبت به رفتار همسر است. زن از هر نوع برخوردي از سوي مرد، بايد احساس كند رفتار او براي مرد غير منتظره بوده است. مرد مي‌خواهد زن را آگاه كند كه نقش او طنّازي و دلربايي است، بايد دل مرد را به دست آورد و مرد را شيفته خود سازد. امّا او در اين پُست ناموفق عمل كرده است. مرد درصدد نيست كه با اين رفتار جسم و پوست يا روح او را بيازارد، بلكه در صدد است او را به لحاظ رواني با زندگي سازگار كند. زن بايد به جايي برسد كه خود را نبخشد تا با تغيير رفتارش به خواسته مرد خود لباس عمل بپوشاند.
هدف از زدن اعمال قدرت و درهم كوبيدن جسم نحيف و اندام لطيف زن نيست،18 بلكه منظور آيه، زدن او در پايين‌ترين مراتب است. از امام باقر(ع) روايت شده‌است كه «انه الضرب بالسواك»19 مقصود از اين ضرب، زدن با مسواك است و اين نمادي است كه به روشني نشان مي‌دهد كه مرد از رفتار زن ناراحت شده است و اصلاً آزردن جسم زن مطرح نيست.
امير مؤمنان علي(ع) ميفرمايد: «فداروهنّ علي كل حال؛ در همه حال، با زنان مدارا كنيد».20
در جايي ديگر حضرت ميفرمايد: «فدارِها علي كل حال و اَحسن الصحبة لها ليصفو عيشك؛ مرد در هر حال بايد با زن مدارا كند و همدمي با او را نيكو قرار دهد تا زندگي او را صفا و صميميّت فراگيرد».21
قرار نيست ما با آنها بر اساس مقررات و قوانين حقوقي و خشك برخورد كنيم و در برابر رفتار ناپسند آنان از نيروي قهريّه خود بهره بگيريم.
ب. احترام همسر نسبت به زن
نمونه‌هايي از احترام همسر نسبت به زن عبارت است از :
1. گوش دادن فعّال
رفتارها به صورت كليشهاي و ثابت در همه جا تكريم به محسوب نمي‌شود. گاهي سكوت در برابر يك نفر، تكريم است و گاهي با او هم زبان شدن و سكوت را شكستن تكريم به حساب ميآيد. احترام به يك دانشمند بزرگ، اين است كه مؤدّب در برابر او بنشيني، فراوان سؤال نكني، منتظر بماني تا از ناحيه او درسي و هديهاي به تو برسد. در حالي كه، وقتي در برابر يك فرد عادي قرار ميگيري، تكرار بخشي از جملات او و تكميل جملات ناقص او، مي‌تواند بيانگر توجه شما به او و سخنانش باشد. پس نميتوان به طور مطلق گفت: سكوت كردن يا سخن گفتن، كدام نشانه تكريم و احترام است. هر يك در جايگاه خودش مي‌تواند نشانه احترام باشد.
دانشجويي هنگام سخن گفتن استاد خود، تلاش ميكرد با تكميل جملات استاد و همراهي با او، نشان دهد سخنان استاد را خوب ميفهمد. استاد بزرگوارش اين رفتار را پسنديده ندانست و به او فرمود: «شما بهتر است بيش از آنكه زبانتان را به كار گيريد، گوش خود را استخدام كنيد.» اين در حالي است كه بسياري از افراد عادي ممكن است چنين بازخوردي را از شنونده، نشانه توجه به خود تلقي كنند.
در برخورد با زن نيز مرد بايد تكريم متناسب با روحيات او را در نظر بگيرد و آن را به جا آورد. امام باقر(ع) ميفرمايد: «من اتّخذ امراةً فليُكرمها فانّما امرأة احدكم لعبةٌ فمن اتّخذها فلايضّيعها؛ هر كس همسري برميگزيند، بايد او را تكريم كند. همانا زنان شما طنّاز و دلربا هستند. هركس با آنان ازدواج كرد، نبايد آنان را ضايع كند».22
از رسول خدا(ص) نقل شده‌است كه حضرت فرمودند: «از جوانمردي است كه برادر به گفته برادر خويش گوش فرا دهد».23 وقتي در برابر يك برادر ديني گوش دادن جوانمردي است، قطعاً در زندگي مشترك با توجّه به دستوراتي كه حضرت براي حسن خلق و رعايت آداب در ميان زن و شوهر صادر فرموده است، گوش دادن يك فضيلت اخلاقي محسوب مي‌شود.
روحيه زن را كدر كردن، طراوت و شادابي را از او گرفتن، حالت سكوت جبري بر او حاكم كردن و او را در پُستي غير از پُست حقيقي خود به كار گرفتن، تضييع حقوق او است. از او مي‌توان انتظار طنّازي و دلربايي داشت. چنان كه او را به كارهاي سخت واداريم، انتظارات مردانه از او داشته باشيم، از او بخواهيم به كلّيّات فكر كند و جزيينگر نباشد يا به ظواهر توجه نكند و عمق مسايل را ببيند. در حقيقت، او را تضييع كردهايم. بايد او را در همان ساختاري كه هست، به سوي خوشبختي سوق داد. ما بايد بگذاريم او به جزييات بينديشد. امّا به نمونه‌هايي از جزييات او را هدايت كنيم كه به كمال او منتهي مي‌شود.
2. توجه به خواسته زن
هر كس به طور طبيعي مي‌تواند خواسته و سليقهاي داشته باشد و در امور فردي مطابق آن تصميم گيري نمايد. امّا در زندگي مشترك، به دليل اجتماعي بودن نهاد خانواده، ضرورت دارد كه افراد به خواستههاي يكديگر توجه نموده و احترام بگذارند. اين دقت‌ها احترام به علايق و سلايق ديگران را نشان مي‌دهد. ممكن است مردي قبل از تشكيل زندگي مشترك، تنها به خواستههاي خود در نوع غذا، لباس و... توجه داشته باشد، ولي اكنون پس از ازدواج، حتماً بايد به خواستههاي همسر و ساير افراد خانواده توجه كند. امام صادق(ع) از پيامبراكرم(ص) نقل مي‌كند كه حضرت فرمود: «المؤمن يأكل بشهوة اهله و المنافق يأكل اهله بشهوته؛ مؤمن مطابق ميل خانواده‌اش غذا ميخورد و منافق خانواده‌اش مطابق با ميل او غذا ميخورند».24
در نظر گرفتن ميل و خواسته كساني كه زير مجموعه مديريتي يك فرد به حساب ميآيند، احترام به آنان تلقّي مي‌شود و اسلام اين نوع تكريم و احترام را مطلوب دانسته و از نشانههاي مؤمن برشمرده است. امير المؤمنين(ع) در زمينه مراعات اين مسئله ميفرمايند: «انّ النساء عند الرّجال لايملكن لانفسهن ضَرّا و لا نفعا و انهنّ اَمانة الله عندكم فلاتُضْارَّوهنّ و لاتَعضُلوهُنَّ؛ سود و زيان زنان در اختيار مردان است. به درستي كه آنان امانت خدا نزد شما هستند. پس به آنان ضرر وارد نسازيد و از روي ظلم، آنان را محبوس نكنيد».25
امام صادق(ع) ميفرمايد: «رحم اللّه عبدا اَحسن فيما بينه و بين زوجته فان اللّه عزوجل قد ملَّكه ناصيتها و جعله القيم عليها؛ خدا رحمت كند بندهاي راكه رابطه ميان خود و همسرش را نيكو قرار دهد. به درستي كه خداوند امور همسر را در اختيار مرد و مرد را سياستگذار امور همسر خود قرار داده است».26
ج. احترام زن نسبت به شوهر
براي احترام زن نسبت به شوهر نيز نمونه‌هايي است كه به برخي از آنان اشاره ميكنيم:
1. پذيرش مديريت شوهر
يكي از عوامل سازگاري، تدبير مرد براي ايجاد زمينههاي مناسب سازگاري و از بين بردن زمينههاي نامناسب آن است. چنان كه زن مديريت مرد را پذيرفته باشد، در حقيقت حق او را پاس داشته است. البته زماني از اين پذيرش خرسند خواهد بود كه اولاً، با انگيزه الهي اين كار را انجام دهد و ثانياً، در زمان انتخاب همسر به شاخص‌هاي انتخاب همسر و تحقيق لازم در تحقق شاخص‌ها كوتاهي نكرده باشد. در چنين صورتي، با طيب خاطر به مديريت مرد تن مي‌دهد. معروف است كه پيش‌گيري همواره بر درمان مقدّم است. البته چنان كه اين مهم مورد توجّه قرار نگرفته باشد، مرد با كار دشواري روبه‌رو است و بايد همه حزم و عزم خود را براي مديريت زندگي به كار بندد. آيين اسلام مرد را موظف ساخته است تا با مديريت صحيح زمينه حركت خانواده به سوي آرامش و سازگاري هر چه بيشتر را فراهم سازد. طبيعتاً مديريت عمدتاً در زمان‌هاي بحران و در موارد مشتبه خود را نشان مي‌دهد. در مسايل خانوادگي توليد زمينههاي مناسب براي زندگي مطلوب و حذف زمينههاي كدورت ضروري است. اين مهم، با تدبير و مديريت مرد حاصل مي‌شود. بخشي از زمينههاي مولّد سازگاري، به حسن تدبير و مديريت مرد وابسته است.
به عنوان مثال، براي حفظ آرامش و امنيت در زندگي، مرد بايد با مديريت خود بسترهاي شك و ترديد را از زندگي حذف كند. يكي از ويروسهاي خانمان سوز در ميان خانوادهها، پيدا شدن ذهنيّتهاي منفي در وجود اعضاي خانواده است كه در پي حركات و فعاليتهاي مشكوك هر يك از افراد خانواده مي‌تواند ايجاد شود. براي مقابله با اين ويروس و تثبيت آرامش در زندگي، لازم است شك زدايي كنيم. اين امر محقق نمي‌شود مگر آنكه فضاهاي جذب و كشش در محدوده خاصّي قرار گيرد و مرد با مديريت خود از اختلاط‌هاي بيمورد جلوگيري كند. امير مؤمنان علي(ع) ميفرمايد: «خُلِقَ الرّجال من الارض و انّما همّهم في الارض و خُلِقَتِ المرأة من الرجال و انّما هَمُّها في الرجال فاحِبسوا نِساءكم يا معاشرَ الرّجال؛ مردان از زمين خلق شدهاند و همانا اهتمام آنان در زمين است و زنان از مردان آفريده شده و همانا اهتمام آنان در مردان است. پس اي مردان، زنانتان را حفظ كنيد».27 اين روايت نشان مي‌دهد حركت مردان به سوي جمع‌آوري املاك و توجه آنان به كار و تلاش، براي پيدا كردن ثروت بيشتر، امري طبيعي است. البته نبايد افراط كنند و ساير وظايف خود را ناديده انگارند. از سوي ديگر، زن همة همّ خود را صرف مرد مي‌كند؛ چون از او آفريده شده‌است. اين اهتمام عمدتاً در دلربايي و دلبري مرد است و روابط جنسي در اغلب موارد، پس از دلربايي شكل مي‌گيرد. به همين دليل، زنان نسبت به مردان اهتمام ويژه دارند. در حالي كه، بايد اهتمامشان را محدود كرد تا فسادي به وجود نيايد. حضرت علي(ع) در نامهاي به فرزند گرامي خود امام مجتبي(ع) فرمودند: «و اكفف عليهن من ابصارهن بحجابك اياهنَّ، فان شدّة الحجاب ابقي عليهن وليس خروجهن باشدّ من ادخالك من لايوثق به عليهن و ان استطعت الّا يعرفن غيرك فافعل؛ از طريق حجاب مشاهده زنان را بپوشان! زيرا حجاب و پوشش، آنان را سالمتر و پاكتر نگاه خواهد داشت؛ خارج شدن و بيرون رفتن آنان بدتر از اين نيست كه افراد غير مطمئن را در ميان آنان راه دهي. اگر بتواني كاري كني كه آنان غير ار تو ديگري را نشناسند، اين كار را بكن».28 حفظ حريم ميان زنان و مردان، زمينههاي جذب و انجذاب را در محدوده مثبت نگه مي‌دارد و از پيدايش روابط منفي جلوگيري مي‌كند. به ناچار، به جهت اهتمامي كه زنان در دلربايي و محبوبيت طلبي ويژه دارند، براي حفظ سلامت زندگي بايد اين زمينه را ايجاد كرد. و نميتوان هر گونه اختلاطي ميان افراد را اجازه داد و به سلامت زندگي انديشيد. وظيفه مردان است كه تدبير كنند و چنين فضاهايي را بسازند.
نكته
بي‌شك احترام مرد نسبت به زن و احترام زن نسبت به مرد در زندگي لازم و ضروري است و صفاي زندگي به احترام متقابل است. امّا از يك نكته نبايد غافل ماند كه احترام و اطاعت دو مقوله از هم جدا است. هر يك جداگانه بايد مورد بحث قرار گيرد. دربارة پدر و مادر به هر دو مقوله توصيه شده است. ولي با اين حال اطاعت و احترام دو مقوله هستند و از ويژگيهاي خاصّ خود برخوردارند. احترام به پدر و مادر هيچ قيد و شرطي ندارد. در برابر پدر و مادر هر نوع اعتقادي كه داشته باشند و هر نوع رفتاري كه انجام دهند، بايد احترام كرد. در حالي كه اطاعت از آنان بيقيد و شرط نيست. چنان كه اعتقادات آنان صحيح نبود، يا رفتار آنان مطلوب دين نبود، نه تنها فرزند مأمور به تبعيت و اطاعت از آنان نيست، بلكه از آن اعتقاد و رفتار بايد دوري كند.
اطاعت نقطه مرتبط با مديريت است. كسي كه مديريت مرد را مي‌پذيرد، بايد از او اطاعت كند. البته اين اطاعت در محدوده‌اي است كه خداوند به مرد حقّ مديريت داده است. مرد كه بالاصاله حقّ مديريت ندارد، حقي كه پيدا كرده، همچون ساير حقوق از سوي خداوند براي او قرار داده شده است. پس در محدوده جعل و قرارداد قابل اجرا است. چنانچه مرد به امور ناصحيح چه اعتقادي و چه رفتاري امر كند، امر او مُطاع نيست، و زن وظيفه دارد با برخوردي محترمانه با او مواجه شود و از فرمان او سرپيچي كند. همچنين مرد حق ندارد انتظار داشته باشد زن همه دستورات او را عمل كند. بعضي از دستورات ممكن است في حدّ نفسه بدون اشكال باشد. امّا زن ملزم به اطاعت نيست. به عنوان مثال، مرد نمي‌تواند زن خود را مجبور كند كه كار كند يا حتماً با او به خانه مادر شوهر يا اقوام مرد برود.
براي شوهر نسبت به زن نيز توصيههاي ديني، به هر دو مقوله احترام و اطاعت تعلق نگرفته است. در متون ديني به مرد توصيه شده است كه به زن احترام بگذارد. اما به اطاعت از زن و پيروي از او توصيه نشده است. اسلام مي‌خواهد اين انتظار و توقع در وجود زن شكل نگيرد كه شوهرش از او پيروي كند. امام باقر(ع) ميفرمايد: «شكي رجلٌ من اصحاب امير المؤمنين(ع) فقام عليهالسلام خطيبا فقال معاشر النّاس لاتطيعوا النساء علي حال؛ مردي از اصحاب امير المؤمنان از زنان خود شكايت كرد. پس حضرت خطاب به مردم كرد و فرمود: اي مردم، در هيچ حالي از زنانتان پيروي نكنيد».29
در دستورات ديني پيروي از زنان توصيه نشده است. البته چنانچه زن به رفتاري اظهار تمايل كند و مرد منفعت و بهره دنيوي و اُخروي آن را درك كند يا زن سخن پسنديده‌اي بگويد و مرد از باب عمل نيك آن را انجام دهد، كار معقول و مطلوبي انجام داده است. اين از مقوله اطاعت بيرون است. صحيح نيست كه زن مسئله احترام به خود از سوي مرد را با عمل كردن او به خواسته‌هايش گره بزند و انتظار داشته باشد، هر چه گفت و به نظرش صحيح آمد، حتماً مرد بدان پايبند باشد.
اساساً اسلام مديريت و تدبير امور مربوط به خانواده را به مرد واگذارده است. امام امير المؤمنين(ع) ميفرمايد: «كلّ امريءِ تُدَبّره امرأة فهو ملعون؛ هر مردي كه تدبير كارش به دست زن باشد، ملعون است».30
بنابراين، ميان احترام و اطاعت رابطه ضروري وجود ندارد. اسلام به احترام مردان نسبت به زنان و در مقابل احترام زنان به مردان فراوان توصيه كرده است. چنان كه انتظارات نا به جا در حاشيه آن مطرح نگردد. اين توصيه مي‌تواند كاركرد خوبي در سازگاري ميان همسران داشته باشد. نبايد چنين تصور كنيم كه مگر مي‌شود انسان براي كسي احترام قائل باشد و به حرف او عمل نكند. آري مي‌توان چنين كرد، چون مقوله احترام از مقوله اطاعت جدا است و ارتباط ضروري ميان آن دو وجود ندارد.
2. استقبال و همراهي
يكي از رفتارهايي كه از ناحيه زن نسبت به شوهر تكريم به شمار ميآيد، اين است كه وقتي مرد وارد منزل مي‌شود. زن به استقبال او برود و وقتي از خانه خارج مي‌شود او را همراهي كند. امام باقر(ع) ميفرمايد: «مردي نزد رسول خدا(ص) آمد و عرض كرد: همسري دارم كه وقتي وارد منزل ميشوم، به پيشواز من ميآيد و وقتي از خانه خارج ميشوم مرا مشايعت و همراهي مي‌كند. حضرت رسول(ص) فرمودند: «اِنّ لِلِّه عُمّالاً و هذه من عمّاله، لها نصفُ اَجر الشهيد؛ به درستي كه خداوند را كارگزارني است و اين زن از كارگزاران خدا است كه نيمي از اجر و پاداش شهيد را با اين كار به دست ميآورد».31
همراهي كردن، به استقبال رفتن، در آغوش گرفتن و ... از ناحيه زن نسبت به شوهر، داراي چنين اثري است كه براي او نيمي از اجر شهيد داده مي‌شود و از نظر اسلام اين پاداش بسيار مطلوب است. خانمها در ارايه چنين احترامهايي نبايد به خود ترديد راه دهند و در درستي كارشان شك كنند يا خجالت بكشند و حيا از خود نشان دهند، چرا كه اين حيا عاقلانه نيست و اسلام به شكستن چنين حيايي دستور داده است
پيامدهاي برخورد احترامآميز با همسر
اينك به بعضي از آثار و پيامدهاي برخورد احترامآميز با همسر اشاره ميكنيم:
1. بهره مندي اُخروي
مؤمن به اين دليل كه از زيركي و حكمت برخوردار است، تلاش مي‌كند رفتارهايي را انجام دهد كه در عين سادگي و آساني از پاداش وارزش بالايي برخوردار باشد. امام صادق(ع) ميفرمايد: «ما من امرأة تسقي زوجَها شربةً من ماء الّا كان خيراً لها من عبادة سَنةٍ صيام نهارِها و قيام ليلِها و يبني اللّهُ لها بكلّ شَربَةٍ تَسقي زوجَها مدينةً في الجنّة و غفر لها ستّين خطيئة؛ هيچ زني نيست كه شوهرش را يك بار آب دهد، مگر اينكه اين رفتار براي او از عبادت يك سال كه روزهايش روزه و شبهايش به شب زنده داري مشغول باشد، بهتر است و خداوند به عوض هر بار كه شوهرش را آب مي‌دهد، شهري در بهشت براي او بنا مي‌كند و شصت گناه از او ميآمرزد».32
با چه فعّاليّتي مي‌توان اين قدر بهرهمندي اُخروي كسب كرد؟! در برابر يك رفتار ساده و طبيعي، خداوند متعال اين قدر بهره نصيب زن ميسازد.
2. بهرهمندي دنيوي
نه تنها با چنين احساني انسان از نعمتهاي اُخروي بهرهمند مي‌شود، بلكه در همين دنيا نيز از بركاتي برخوردار ميگردد. طول عمر خواسته نوع انسان‌ها است. به طور طبيعي، هر كس به زندگي و حيات ميل فطري دارد. زندگي و حيات به خودي خود، به دور از عوارض و مسايل جانبي براي هر كس دلخواه است. اگر از همين زاويه نگاه كنيم، همه طالب حيات هستيم. حال بايد رفتارهايي را جستجو كنيم كه مي‌تواند حيات انسان را طولاني كند. آگاهي از اين نوع رفتارها با توجه به خواسته اي كه در انسان وجود دارد، او را به انجام كار برميانگيزد. امام صادق(ع) ميفرمايد: «من حسن برّه باهله زاد الله في عمره؛ كسي كه خوب به اهل خود نيكي كند، خداوند عمر او را افزايش مي‌دهد».33
زن و شوهر با تكيه بر اين اطلاعات، كه از ناحيه معصومان(ع) به ما رسيده است، در صدد برميآيند به يكديگر احترام بگذارند و نيكي كنند تا از اين نتايج مثبت برخوردار گردند.
منابع
بهايى، (شيخ بهايى) محمدبن حسين، مفتاح الفلاح، بيروت، دار الاضواء، 1405 ق.
بهشتي، احمد، خانواده در قرآن، قم، بوستان کتاب، 1377، ص 114.
پيز، آلن و باربارا آن چه زنان و مردان نمي‌دانند، ترجمه زهرا افتخاري، تهران، نوانديش، 1384، ص87.
حرّ عاملى، محمد بن حسن، وسايل الشيعه، قم، مؤسسه آل البيت،1409 ق.
حسنزاده آملى، حسن، فصّ الحكيمية فى كلمة الفاطميه.
باربارا دو آنجلس، دفترچه راهنماي طرز استفاده از مردان، ترجمه مريم زريني، تهران، نشر آسيم، 1384.
شرفى، محمدرضا، خانواده متعادل (آناتومى خانواده)، چ هفتم، تهران، انجمن اوليا و مربيان، 1381.
شعيرى، تاج الدين، جامع الاخبار، قم، رضى، 1363.
صدوق، محمد بن على، امالى، قم ، كتابخانه اسلاميه، 1364.
طبرسى، حسن، مكارم الاخلاق، قم، رضى، 1412 ق.
طوسى، محمد بن الحسن، تهذيب الاحكام، تهران، دار الكتب الاسلاميه،1365 .
كلينى، محمد بن يعقوب، الكافى، تهران، دار الكتب الاسلاميه، 1365 ق.
