عطوفت و دوستی در جامعه ( زندگی اجتماعی در نگاه امام صادق ع )

دوستان دیشب حدیثی خیلی زیبا دیدم که از جهاتی در بردارنده اخلاق اجتماعی بود و به نظر حقیر بهترین الگو بری داشتن یک جامعه زیبا و دوست داشتنی است و همچنین باعث نزدیک تر شدن مردم و خانواده ها به هم می شود و بصورت بسیار ظریف راه حلی برای از بین بردن معضلات و موانعی ارتباطات اجتماعی ارائه نموده
اول نظرتان را به متن زیبای این حدیث شریف جلب میکنم و بعد نکاتی که در نظرم می آید را به عرضتان می رسانم :

اسحاق بن عمار می گوید :
زمانیکه ثروتم زیاد شد نگهبانی بر در خانه ام گماشتم تا از ورود فقرا به منزلم ممانعت نماید پس در آن سال روانه مکه شدم و سلام نمودم بر امام صادق علیه السلام و ایشان جواب سلامم را دادند اما با حالتی گرفته و ناراحت !
به ایشان عرضه داشتم جانم به قربانت چرا نسبت به من بی مهر شده اید ؟
امام ع فرمودند : به خاطر تغییر رویه تو نسبت به مومنین (بی مهری تو به مومنین)
گفتم جانم به قربانت به خدا قسم من می دانم که اینان بر دین خدا هستم لکن از شهرت و معرف شدن خودم می ترسم((می ترسم از اینکه مردم به من گویند فلانی خیلی اهل جود و بخشش هست و نمیخوام به این منصب مشهور شوم و ترس از عواقب آن دارم))
امام فرمودند:
آیا نمی دانی مومنین زمانیکه یکدیگر را ملاقات کنند و دست دهند خداوند بین انگشتان آنها صد رحمت نازل می کند که 99 تای آن برای کسی است که محبتش به دیگری بیشتر باشد!
و آنگاه که دست به گردن هم نمایند در رحمت خداوند غرق می شوند !
و چون مدتی درنگ نمایند و چیزی جزء رضای خداوند از این درنگ مد نظرشان نباشد گفته می شود برای این دو که آمرزیده شدید !
هنگامی که این دو بنشینند فرشتگان نگهبان یکی به دیگری می گوید:باید از اینان به کناری رویم که این دو با هم اسراری دارند و خداوند این سرشان را مستور گردانیده
اسحاق به امام فرمود جانم به فدایت :
آن دو ملک نگهبان صدای این دو را نمی شوند و نمی نویسند ؟مگر خداوند در قرآن چنین نفرموده :هیچ کس سخن نمی گوید مگر آنکه مراقب ومحافظ دارد
اسحاق می گوید لحظاتی حضرت سر مبارکشان را به زیر انداختند و پس سرشان را بالا آوردند در حالی که اشک از دیدگان مبارکشان جاری بود و فرمودند:
اگرچه این فرشته ها نمی شنوند و نمی نویسند اما همه اینها را عالم به سر و خفی (خداوند)می شنود
ای اسحاق بترس از خدا بسان اینکه اورا می بینی .پس اگر تو او را نمی بینی هرآینه او تو را می بیند.
اگر شک داشته باشی به اینکه او تو را می بیند هرآینه کافر شده ای (باید یقین داشته باشی که تو را می بیند) و اگر یقین داشته باشی که تو را می بیند و در محضر او گناه میکنی پس او را از همه بینندگان پایین تر شمرده ای ! ترجمه به مضمون(1)

.....

مطالب بسیار زیبایی از این در گرانبها استفاده می شود که حقیر هرانچه به نظرم می آید در خور این مجال عرض میکنم
وقتی دقت می کنیم در روایت تاکید شده که مومنین (افراد جامعه )همدیگر را دوست داشته باشند و در قسمتی بیان شده آن کسی که محبت بیشتری به دیگری دارد 99 درصد از رحمتی که خداوند بر ایشان نازل می نماید را کسب میکند و آن کس که محبت کمتری دار رحمتی از جانب خدا کسب میکند اما تنها یک قسمت از آن 100 قسمت!
خب چه زیباست مردم بجای اینکه باهم عناد و دشمنی داشته باشند به هم محبت و علاقه داشته باشند.آنوقت خستگی روزگار و تلاطمات زندگی اصلا به نظر نمی آید .
شکی در این مطلب نیست که کسیکه محبتش بیشتر باشد رحمت بیشتری بر او نازل می شود. چون خود ما عیانا مشاهده میکنم کسانی که به دیگران به نگاه خوش بینی و محبت نگاه میکنند هرگز آزده نیستند و هرگز دیگران را مانع خود نمی دانند. در مقابل کسانی هستند دائم از دیگر نالان و خسته که این منششان به خودی خود چیزی ناراحتی عایدشان نمی کند و این افراد اگر نفص یا ضعفی داشته باشند در صدد جبران این نفص نیستند چون دائم دیگران را مقصر می دانند و از خود نمی دانند که از خود دورش نماید نتیجه اینکه دائم در این نقص خود باقی می مانند بخلاف کسیکه به دیگران علاوه این که بد بین نیست محبت هم دارد .این شخص اگر هم نفصی داشته باشد اولین عامل آن را خودش می داند و براحتی قبل از اینکه این نقص رسوخ نماید انرا برطرف میکند. و دیگران را که دوست دارد معین و یاور خویش می داند نه اینکه دشمن خود بداند!

رحمت چیست آیا چیزی جز آسودگی و لذت بردن از دیگران و احساس برادری با افراد جامعه هست ؟
آن رحمتی که از جانب خداوند ناشی می شود منحصر در این نمی تواند باشد و مطمئنا رحمتهای معنوی و ارزشی دیگری هم در پی دارد اما این آسودگی و طراوت ناشی از حس بردری در جامعه را نمی توان نادیده گرفت

نکته دیگر مسئله ابراز محبت است . متاسفانه برخی از افراد هنوز هنر ابراز محبت در جامعه نسبت به اطرافیان و دوستانشان را ندارند و بدتر از این گروه کسانی هستند که هنوز هنر ابراز محبت به خونواده و همسر خویش را ندارند
می بینیم بسیاری از شکایات از همسرانشان این است همسر من علاقه خود را به من ابراز نمی کند. اما در سیره عملیی که در این حدیث به چشم می خورد می بینیم مثلا یک دست به گردن هم اویختن که یکی از نشانه های محبت است و به نوبه خود یک ابراز محبت است بعنوان یک کار ارزشی و پسندیده معرفی می شود تا آنجا که تنها به صرف این کار در رحمت الهی غرق می شود. غرق شدن در رحمت الهی چیر کمی نیست .ما دائم در رحمت خدا هستیم حالا غرق در رحمت خداوند چه می تواند باشد خود خدا می داند !
واقعا هم همین است یکی از رحمتهای الهی لذت بردن از دوستان و اطرافیان و خانواده است . با اینکار ما خود را در رحمتی که خداوند برایمان ارزانی داشته غوطه ور میکنیم !
حتی ببینید مکثی که بعد از ملاقات صورت میگیرد باعث بخشیده شدن گناهان و لغزشها می شود.متاسفانه جامعه امروزی اینقدر درگیر و وقت گیر شده که ما اصلا وقتی برای ملاقات با دوستان و آشنایان نظر نمی گیریم .همیشه کار و خستگی زندگی تکرای .چه خوب است انسان وقتی برای دیدن دوستانش دز نظر بگیرد و آن وقت را اختصاص دهد به اینکه با دوستانش باشد و از آنها لذت ببرد .با این کار هم گوشه ای از رحمتهای بی کران الهی را از آن خود نموده هم خود را از ملالت زندگی دنیایی آسوده نموده.
نکته لطیف دیگری که باید بدان توجه داشت اینست که یکی از موانع زندگی اجتماعی و ارتباط های دوستی بدگویی و سخن چینی از افراد جامعه هست که غالبا این حرف و حدیثها در زمانی رخ می دهد که دو نفر به هم برسند و بخواهند باهم صحبتی نمایند .اینکار علاوه بر اینکه باعث می شود دو برادر یا دو خواهر کمتر به محبت و علاقه خود به یکدیگر توجه کنند اسباب عدم رضایت از دیگران و بد گمانی به دیگران را فراهم می نماید و آن اثری مفیدی که در لابلای این ارتباط هست را تبدیل به اثر منفی نمایند .می بینیم که امام صادق ع با زیباترین بیان نظر ما را به این نکته معطوف نمودند .
اول بیان داشتند خداوند نمی خواهد سر و راز دونفری که به هم رسیده اند را حتی ملک نگهبان ببیندو ثبت نماید !دو نفری که کار بدی هم نمی کنند تنها حرف های خوب باهم می زنند به صرف اینکه سرشان فاش نشود ان دو ملک حیاء می کنند و می روند حال آیا خداوند راضی است این دو نفر راز یا عیب دیگری را در لابلای صحبتشان برای دیگری فاش نماید؟
آیا حیاء انسان اجازه می دهد سر و عیب دیگری را انسان فاش نماید ؟
ما می دانیم خیلی از ناراحتیهای ما زمانی رخ می دهد که بفهمیم فلان کس کار بدی انجام داده مخصوصا اگر ضرر این کار بدش متوجه ما بشود.حال چرا ما در صحبتهایمان که باید باعث آرامش شود کاری میکنیم که آرامش آن تبدیل به ناراحتی و دلگیری شود ؟
امام باز هم تاکید میکنند که بدان خداوند تو را می بیند .تو نمی توانی شک داشته باشی که خدا تو را نمی بینید بلکه یقین داشته باش که او تو را می بینید حال اگر یقین داری وباز گناه میکنی یعنی او را خیلی سبک و پایین تصور کرده ای !

1-عن إسحاق بن عمار قال لما كثر مالي أجلست على بابي بوابا يرد عني فقراء الشيعة فخرجت إلى مكة في تلك السنة فسلمت على أبي عبد الله ع فرد علي بوجه قاطب مزور فقلت له جعلت فداك ما الذي غير حالي عندك قال تغيرك على المؤمنين فقلت جعلت فداك و الله إني لأعلم أنهم على دين الله و لكن خشيت الشهرة على نفسي فقال يا إسحاق أ ما علمت أن المؤمنين إذا التقيا فتصافحا أنزل الله بين إبهاميهما مائة رحمة تسعة و تسعين لأشدهما حبا فإذا اعتنقا غمرتهما الرحمة فإذا لبثا لا يريدان بذلك إلا وجه الله تعالى قيل لهما غفر لكما فإذا جلسا يتساءلان قالت الحفظة بعضها لبعض اعتزلوا بنا عنهما فإن لهما سرا و قد ستره الله عليهما قال قلت جعلت فداك فلا تسمع الحفظة قولهما و لا تكتبه و قد قال تعالى ما يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ قال فنكس رأسه طويلا ثم رفعه و قد فاضت دموعه على لحيته و قال إن كانت الحفظة لا تسمعه و لا تكتبه فقد سمعه عالم السر و أخفى يا إسحاق خف الله كأنك تراه فإن كنت لا تراه فإنه يراك فإن شككت أنه يراك فقد كفرت و إن أيقنت أنه يراك ثم بارزته بالمعصية فقد جعلته أهون الناظرين إليك

بحارالأنوار ج : 5 ص : 324

http://anis.ir/forum