** عبارتهای ناخوشایند در صحبت های روزمره **

[فرشته مهربان]

این ده عبارت را هرگز به کار نبرید؟

بعضی حرف ها وعباراتی هستند که بهتر است هر گز به دیگران نگوییم، منظور مانحوه صدا کردن اشخاص ویاد شنام به آنها نیست.به طور حتم شما آگاه تر از آن هستید که چنین عملی را انجام دهید.منظور ما چیزهائی است که با عصبانیت وناراحتی نسنجیده بیان می کنیم وبعد از لحظاتی از گفته خود پشیمان می شویم. در این مقاله به برسی ده جمله وعبارت طعنه آمیز می پردازیم وبه شما خواهیم گفت که چرا نباید این عبارتها را به کسی بگوییم وچنانچه کسی این جملات را به شما گفت: چگونه پاسخ بدهید.

1- تو متوجه نیستی! تو نمی فهمی!
مهم نیست که این جمله به چه کسی گفته می شود ولیکن به هر صورت باعث تحقیر شخصیت فرد مقابل خواهد شد. حتی اگر اطمینان دارید که مخاطب شما احساسات شما را درک نمی کند ویا متوجه صحبت های شما نیست، این نکنه را به خاطر داشته باشید که اگر برای او اهمیتی نداشت هیچوقت وقت خود را صرف صحبت کردن با شما نمی کرد. او تلاش می کند شما را درک کند وشما هم می توانید در این امر به او کمک کنید. بهتر است چنین گفته شود: " درک و فهم این موضوع ممکن است اندکی مشکل باشد ولی..." یا " اجازه بدهید من کمی درباره آن توضیح بدهم".
آگاه کردن مخاطب در مورد پیچیدگی موضوع مورد بحث هچ عیبی ندارد وحتی ممکن است که در ابتدا او متوجه نشود و برای رفع هر گونه سوء تفاهم، شما می توانید خود را مقصر قلمداد کنید وبگویید: " من ترجیح می دهم در این مورد بحث نشود" ویا با تأکید بیشتر بگویید: " علاقه ای به ادامه صحبت در این باره ندارم" .
اگر کسی به شما گفت: " تو متوجه نیستی" با اصرار به او بگویید: " امتحان کن، هدف من کمک به توست" .

2 - چون مقررات این طور می گویند!
همه ما جملاتی مانند، " چون که من این حرف را زدم " یا " چون که من رئیسم " ، " متاسفم ولی من این قوانین را وضع نکردم"...... را شنیده ایم .
آیا گفتن چنین جملاتی می تواند پاسخ قانع کننده ای باشد؟ البته نه. هر گاه چنین جملاتی را ادا کنید به منزله عقب نشینی شماست وبیانگر این مهم است که شما جواب قانع کننده ودرستی ندارید، بیان چنین جملاتی این واقعیت را می رساند که شما بیشتر سعی در حفظ و تقویت موقعیت و منافع خود را دارید تا رفاه وآسایش دیگران. امکان دارد که در این موقع مخاطب شما واکنش به خرج دهد وبه شما بگوید: " چی!؟ قانون کاملا اشتباه است!" اگر شما قوانینی را سخت اعمال کنید وبه کارگیری آنها را توجیه وتشریح نمایید نه تنها به درک وفهم ودانسته های مردم کمکی نکرده اید بلکه انگیزه آنها را نیز از بین می برید مخاطبان شما ممکن است با شما موافق نباشند ولی به خواسته شما احترام می گذارند.
برای مثال اگر شما به فرزندانتان بگویید که آنها بایستی در وقت معینی به رختخواب بروند، آنها دوست دارند که دلیل آن را بدانند. توضیح چنین درخواستی این است که آنها در آن موقع شب خواب آلود هستند واگر به قدر کافی استراحت کنند روز بعد نیرو وتوان بیشتری برای فعالیت خواهند داشت. به آنها بگویید " وظیفه من است که فرزندانی سالم وبا نشاط تربیت کنم ووظیفه شماست که به عنوان فرزند و وظایف خود را به خوبی انجان دهید."
توصیح وصحبت در مورد قوانین ومقررات به نظر وقت گیر است ولی دردرازمدت از وقتی که شما صرف بحث وجدل می کنید جلوگیری می نماید، به طور کلی مردم دستوراتی که بر اساس منطق باشد بهتر می پذیرند.
اگر کسی به شما گفت: " چون که این مقررات است! " شما در پاسخ بگویید: " چرا این قوانین یا دستورات صادر شده است؟ آنها برای من قابل فهم نیست، اگر ممکن است در درک آن من را یاری کنید در آن صورت پیروی و تبعیت از آن برایم راحت تر خواهد بود."

3 - به تو هیچ ربطی ندارد!
این استقاده نادرست از اصطلاحی است که مخاطبین را ناراحت وبابی ادبی ارتباط ایشان را قطع می کند. از سوی دیگر به کار گیری این جمله بدین معناست که شما جواب درستی برای موضوع مورد بحث ندارید. به جای به کار بردن عبارت " به تو هیچ ربطی ندارد"به مخاطب توضیح دهید که مجاز به دخالت کردن نیست.اگر موضوع محرمانه است، این مطلب را به مخاطب توضیح دهید. برای نمونه می توانید بگویید: " افرادی درگیر این جریان هستند که دوست ندارند بدون اطلاع واجازه ایشان در این مورد با دیگران صحبتی شود ومن به خواسته ایشان احترام می گذارم "
اگر موضوعی هست که شما تمایلی به بازگو کردن آن ندارید ونمی خواهید دیگران از آن مطلع شوند صادقانه به آنها بگویید: " ترجیح می دهم در مورد آن صحبتی نکنم " .
اگر به کسی گفته شود که موضوع به او ربطی ندارد، ممکن است ایجاد تنش وتضاد شود.آیا تا به حال در جواب شنیده اید که کسی بگویید: " حق با شماست! به من هیچ ربطی ندارد ومن نباید در این مورد کنجکاوی می کردم؟" بدون شک پاسخ منفی است چون هر کسی که مخاطب این جمله باشد شدیدا عصبانی وناراحت می شود وانتظار می رود که از گفته نسنجیده خود اظهار ندامت و پشیمانی کند.
اگر کسی با پرخاش به شما بگوید که این موضوع ربطی به شما ندارد وشما با او موافق نیستند به آرامی وبا متانت به او بگویید که : " به این دلیل موضوع به من هم مربوط است" سپس به او بگویید چرا شما حق دارید این موضوع را بدانید.

4 - می خواهی در این مورد چکار کنم؟آیا شما قصد بازجویی دارید؟
این سوال که تقریبا همیشه با طعنه وکنایه همراه است هیچ مفهوم دیگری بجز طفره رفتن از مسئولیت ندارد. این سوال اغلب به وسیله متصدیان فروش دوره ندیده فروشگاه ها ادا می شود که در پاسخ شکایت های خریداران به کار می رود، اما این جمله پرسشی طعنه آمیز نیز بین دوستان، همسران وهمکاران به عنوان آخرین حربه رد وبدل می شود.
زمانی که شما سئوال فوق را بیان می کنید انتظار دومشکل را خواهید داشت: یکی زمانی است که کسی برای انجام کاری به شما رجوع می کند ودیگری هنگامی است که شما سلب مسئولیت می کنید. بهترین راهکار برای مشکل مطرح شده این است که راه حلی را مطرح نمایید.
اگر موضوع ومشکل، مطرح شده موردی است که شما توانائی ارائه راه حل مناسب را ندارید، فرد مورد نظر را به سازمان، اداره یا شخص مناسب راهنمائی کنید.
اگر توانائی کمک کردن به او را ندارید ویا اینکه واقعا نمی دانید به چه نحو او را یاری کنید بهتر است از او عذر خواهی نموده وبا آرامش او را در جریان کار بگذارید، مثلا به او بگویید: " متاسفم، من واقعا نمی دانم چه به شما بگویم ویا چه چیزی را پیشنهاد کنم. دوست داشتم در این مورد کمک کنم ولی متاسفم توانایی آن را ندارم." در هنگام گفتن این جملات سعی کنید لحن صدایتان بیانگر احساس همدردی ودرک واهمیت موضوع از سوی شما باشد. این گونه برخورد باعث افزایش اعتبار وشخصیت شما می شود و این احساس به مخاطب دست نمی دهد که شما قصد رفع مسئولیت را دارید.
اگر کسی این جمله را به شما گفت با این توضیح پاسخ دهید: " من می خواهم که شما به حرفم دقیقا گوش کنید " وسپس مودبانه به او توضیح دهید که چگونه می تواند به شما کمک کند.

5 - خونسرد باش!
مهم نیست که در حین ادای این عبارت چه لحنی را به کار ببرید ولی چیزی که مهم است این است که این عبارت امری هیچ گاه کارایی لازم را نخواهد داشت. اگر شما قبلا این جمله را در برخورد با دوستان وافراد خانواده به کار برده باشید متوجه این موضوع شده اید که در حقیقت عکس آن عمل می شود واین جمله افراد را جری وآشفته تر می کند. اگر از کسی بخواهید که خونسرد باشد و آرامش خود را حفظ کند، بدین منزله است که شما نظرات واحساسات او را نادیده گرفته اید واو حق ندارد که ناراحت باشد. در عوض اینکه به او اطمینان خاطر بدهید که وضعیت بهتر خواهد شد( اگر واقعا هدف شما این باشد) ، شما این احساس را در او به وجود می آورید که در قبال احساس خود باید با شما مجادله کند واز حقوق خود دفاع نماید.
به جای گفتن چنین جمله ای، آرامش خود را حفظ کنید وبه چشمان او نگاه کنید ودر صورت نیاز او را لمس کنید وبه او بگویید: " همه چیز درست می شود به من بگو موضوع چیست؟ "
اگر کسی به شما گفت: ( خونسرد باش ) شمانیز در جواب به او بگویید: " نیستم، بیا در مورد اینکه چرا من اینگونه آشفته ام صحبت کنیم. "

ادامه دارد .....

[فرشته مهربان]

6 - مشکل چیست؟
این جمله عبث در عوض این که باب بحث و گفتگو را در یافتن راه حل مناسب باز کند، معمولا آغازگر جنگ بین من و شماست. جواب وعکس العمل معمول در مقابل این سوال کنایه دار، حالت تدافعی است که همراه با این پاسخ است:
" این مشکل من نیست. در حقیقت مشکل خود تو هستی! "

اگر شما به کسی چنین جمله ای بگویید، این سوال بدین معنا نیست که شما می خواهید راه حل هایی را ارایه کنید بنابراین بهتر است بگویید: "
موضوع چیست؟ من چطور می توانم به تو کمک کنم؟ "

اگر کسی آنقدر با نزاکت نبود واز شما پرسید:
" مشکل تو چیست؟"
شما نیز در جواب بگویید: " مشکل وجود ندارد، فقط موضوعی است که باید راجع به آن با کسی صحبت کنم آیا می توانیم در این مورد صحبت کنیم؟"

7 - تو هیچوقت... یا تو همیشه...
این گونه نتیجه گیری وکلی گویی همیشه درست نیست. مثلا آیا درست است که به یک بچه گفته شود که " هرگز اتاقش را تمیز نمی کند؟ " آیا درست است که گفته شود " همسرتان همیشه دیر سر قرار می رسد " و یا " تاخیر دارد" ؟
این گونه استنباط ونتیجه گیری ها نه تنها طعنه آمیز هستند، بلکه در صورت تکرار واستمرار از توجه ودقت مخاطب نسبت به گفته های شما می کاهد.

اگر شما به کسی بگویید که :
" هرگز به حرف من گوش نمی دهی "
او به شما یادآوری خواهد کرد که بارها وبارها به گفته های شما عمل کرده وتاکید می کند که بی جهت حرفهای شما را تصدیق کرده وحالا می خواهد که شما را نادیده بگیرد. از طرفی شما او را عصبی می کنید واحساسات او را خدشه دار کرده اید به طوری که راهی برای ارضا وجلب رضایت شما باقی نمانده است.
بهتر است مسئولیت را متوجه خود کرده واز او طلب کمک وچاره جویی نمایید، بهتر است بگویید:
" زمانی که بدون اطلاع قبلی، دیر سر قرار می آیی به من احساس بدی دست می دهد ومن فکر می کنم که به من ویا برنامه ریزی من اهمیتی نمی دهی" .
البته این گونه عمل کردن بایستی با عذرخواهی ویا حداقل یک توضیح مختصر همراه باشد.

اگر کسی این عبارت را صریحاً در مورد شما به کار برد، سعی کنید دلیل و نقطه نظرات او را دریابید و به او بگویید :
" ممکن است حق با شما باشد ومن می دانم که آنچه شما می گویید احتمالاً در گذشته درست بوده ولی اجازه بدهید کمی بیشتر در این مورد صحبت بکنیم آیا این مسئله اینقدر جدی است که شما را تا این حد پریشان کرده است ویا دلیل دیگری برای ناراحتی و پریشانی شما وجود دارد؟ "

8 - دیگر این حرف را تکرار نمی کنم؟
تقریبا همیشه چنین عبارتی یک نوع وعده پوچ وتو خالی است.

اگر شما واقعا قصد دارید تا نکته ای را مورد تاکید قرار دهید. لحظات را غنیمت شمرده وبدون فوت وقت با یک تذکر مختصر وکوتاه این عمل را انجام دهید با همه اینها اگر آنچه شما انجام می دهید قانع تان نکرده چه می کنید؟ مطمئناً متوسل به تهدید واخطار می شوید چرا که هدف نهایی شما اجتناب از تکرار گفته ی خود می باشد و پس از آن تنها یک راه حل می ماند وآن هم توسل به تهدید است، چنانچه شما برای اعمال خشونت وتهدید آمادگی نداتشه باشید ویا از آن استفاده نکنید از اعتبار شما کاسته می شود.

اگر شما می خواهید اهمیت ولزوم گفته های خویش را مورد تائید قرار دهید چنین بگویید:
" برای من مهم است که شما کاملاً موضوع را درک کنید به همین خاطر یک بار دیگر تکرار می کنم پس با دقت گوش بده" .

اگر کسی به شما گفت:
" دیگر این حرف را تکرار نمی کنم"

شما نیز با متانت به او بگویید :
" بسیار خوب متوجه شدم"

9 - این کار را فقط به خاطر شما انجام می دهم!
این جمله شخص مخاطب را ناراحت می کند و بلا فاصله او احساس حقارت وسرخوردگی می کند. قلباً کسی به این موضوع ایمان ندارد واین جمله کنایه دار است ومفهوم آن اینست که :
" به آنچه گفتم اطمینان دارم وحاضرم با تو شرط ببندم. "

اگر واقعا آنچه که شما انجام می دهید به خاطر شخص مقابل است به او ثابت کنید وبرایش دلیل بیاورید ومثالهای عینی بزنید وبه او نشان دهید که کاری که شما قصد انجامیش را دارید چقدردر زندگی او مؤثر است وآن را بهبود می بخشد. همان گونه که افرادپلیس مجرمین را ترغیب به تسلیم شدن می کنند تا به دلیل عدم همکاری آنها مجبور نباشند که شب را در زندان ودور از خانواده وافراد مورد علاقه و غذای داغ سپری کنند، شما هم باید اقدام کنید وبه مخاطب خود اطمینان خاطر بدهید که کاری که انجام می دهید به نفع خود اوست و خیر وصلاح او در آن است.

اگر کسی به شما بگوید که :
" این کار را فقط به خاطر تو انجام می دهم "
ازاو بپرسید چگونه او می تواند به شما یاری رساند .

اگر آنچه را که او می گوید با آن چیزهایی که در ذهن شماست تضاد داشته باشد به او این مطلب را گوشزد کنید ، به او بگویید :
" هیچکس بهتر از خودم مرا نمی شناسد ، همان طور که شما خودتان نفع خود را بهتر از دیگران تمیز می دهی، من هم خیر وصلاح خود را بهتر از هر کس دیگری تشخیص می دهم"

10 - چرا منطقی فکر نمی کنی؟
تاکنون یک بار هم در زندگی ام اتفاق نیفتاده است که کسی به من گفته باشد :
"می دانی موضوع چیست؟ امروز گیج واز مرحله پرت هستم یعنی کاملاً آدم بی منطقی شده ام "
مردم ممکن است بگویند کمی فراموشکار و حواس پرت هستند ولی به هیچ عنوان اعتراف نخواهند کرد که افراد بی منطقی هستند.بنابراین شما با بیان چنین سوالی فقط تضاد ونزاع بپا خواهید کرد.
بهترین کار این است که با برخورد و رفتار معقول خود به او اجازه و فرصت دهید که منطقی باشد . سعی کنید از زبان منطق و لحن اطمینان بخش استفاده کنید . با استفاده از جملاتی مانند :
"اجازه بده ببینم می توانم موقعیت شما را درک کنم ؟"
اورا نسبت به اشتباهش آگاه کنید . سپس کلمات او را به صورت قابل فهمی بازگو کنید . این عمل شما به او اطمینان می دهد که شما کاملاً به صحبتهای او گوش می دهید ، بعلاوه از دریچه ی دید شما موقعیت خویش را ارزیابی کند، این شیوه عمل باعث جذب او می شود واو حمایت شما را احساس می کند . سپس شما می توانید به او کمک کنید تا بیشتر منطقی فکر کند و تصورات مخرب را از ذهن خویش بزداید و به او توهین هم نمی شود .

اگر کسی به شما گفت :
"چرا سعی نمی کنی بیشتر منطقی باشی ؟"
آرامش خود را حفظ کنید ، نفس عمیقی بکشید و با صدای ملایم و آرام بگوئید :
"به اندازه کافی معقول و منطقی هستم اما می دانم که با بخت و اقبال بلندم بهتر هم می شوم . اما ظاهراً در مورد آن مسئله ما دو دیدگاه متفاوت داریم "

بدین ترتیب تلاش او جهت تحقیر شما با شکست مواجه شده و هیچ گونه تضاد و اختلافی پیش نمی آید .

فصلنامه آئینه شماره 18