صبر و شكيبايى

[setareh]

صبر و شكيبايى

زندگى انسان در دنيا،آميخته با مشكلات عجيبى است كه اگر در مقابل آن بايستد وشكيبايى و مقاومت‏به خرج دهد،به يقين پيروز خواهد شد و اگر ناشكيبايى كند و دربرابر حوادث زانو زند،هيچ گاه به مقصد نخواهد رسيد.
منظور از«صبر»همان استقامت در برابر مشكلات و حوادث گوناگون است كه نقطه‏مقابل آن‏«جزع‏»،بى‏تابى،از دست دادن مقاومت و تسليم شدن در برابر مشكلات است.
علاوه بر زندگى مادى،در زندگى معنوى نيز اين مساله وجود دارد.اگر انسان در برابرنفس سركش و هوا و هوس‏ها و زرق و برق دنيا و جاذبه‏هاى گناه ايستادگى نكند و درطريق‏«معرفة الله‏»و اطاعت فرمان او با مشكلات نجنگد،هرگز به جايى نمى‏رسد.
از اين رو،علماى علم اخلاق،صبر را به سه دسته تقسيم مى‏كنند:
1-صبر بر اطاعت،يعنى شكيبايى در برابر مشكلاتى كه در راه اطاعت وجود دارد.
2-صبر بر معصيت،يعنى ايستادگى در برابر انگيزه‏هاى نيرومند و محرك گناه.
3-صبر بر مصيبت،يعنى پايدارى در برابر حوادث تلخ و ناگوار و عدم برخورد انفعالى وترك جزع و فزع.
«صبر»از مهمترين اركان ايمان است،امير مؤمنان على عليه السلام موقعيت صبر را در برابرايمان،همانند موقعيت‏سر نسبت‏به بدن مى‏دانند
در قرآن مجيد نيز كمتر موضوعى را مانند صبر مورد تاكيد قرار داده است.حدود هفتاد آيه،از صبر سخن به ميان آمده كه‏بيش از ده مورد آن به شخص پيغمبر اسلام صلى الله عليه و اله اختصاص دارد.
قرآن براى صابران،اجر فراوانى قائل شده، «انما يوفى الصابرون اجرهم بغيرحساب‏» (1) و كليد ورود بهشت،صبر و استقامت‏شمرده شده است،آنجا كه مى‏گويد:
«فرشتگان بر در بهشت‏به استقبال مى‏آيند و به آنها مى‏گويند:«سلام عليكم بما صبرتم‏فنعم عقبى الدار ،سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان،چه نيكو است‏سر انجام آن‏سراى جاويدان‏» (2)
در حديث معروف نبوى كه در بحث‏هاى آينده به آن اشاره خواهد شد،صبر نيمى‏از ايمان شمرده شده است.
با اين اشاره به سراغ آيات قرآن مى‏رويم و تعبيرها و تاكيدهاى قرآن را در مساله‏صبر،مورد توجه قرار مى‏دهيم.
1- ...انا وجدناه صابرا نعم العبد انه اواب (سوره ص،آيه 44)
2- و جاءوا على قميصه بدم كذب قال بل سولت لكم انفسكم امرا فصبر جميل و الله‏المستعان على ما تصفون (سوره يوسف،آيه 18)
3- و اسماعيل و ادريس و ذا الكفل كل من الصابرين (سوره انبياء،آيه 85)
4- قال انك لن تستطيع معى صبرا (سوره كهف،آيه 67)
5- ...قال الذين يظنون انهم ملقوا الله كم من فئة قليلة غلبت فئة كثيرة باذن الله والله مع الصابرين (سوره بقره،آيه 249)
6- فاصبر كما صبر اولو العزم من الرسل و لا تستعجل لهم كانهم يوم يرون مايوعدون لم يلبثوا الا ساعة من نهار... (سوره احقاف،آيه 35)
7- فاصبر صبرا جميلا (سوره معارج،آيه 5)
8- يا ايها الذين آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلكم تفلحون (سوره آل عمران،آيه 200)
9- يا ايها الذين آمنوا استعينوا بالصبر و الصلوة ان الله مع‏الصابرين (سوره بقره،آيه 153)
10- قل يا عبادى الذين آمنوا اتقوا ربكم للذين احسنوا في هذه الدنيا حسنة و ارض‏الله واسعة انما يوفى الصابرون اجرهم بغير حساب (سوره زمر،آيه 10)
11- سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار (سوره رعد،آيه 24)
12- اولئك يجزون الغرفة بما صبروا و يلقون فيها تحية و سلاما (فرقان،75)
13- و لنبلونكم بشى‏ء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات‏و بشر الصابرين (سوره بقره،آيه 155)
14- ...و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر (سوره عصر،آيه 3)


ترجمه
1-..ما او(ايوب)را شكيبا يافتيم،چه بنده خوبى كه بسيار بازگشت كننده(به سوى خدا)
بود.
2-و پيراهن يوسف را با خونى دروغين(آغشته ساخته،نزد پدر)آوردند.پدر گفت:
«هوس‏هاى نفسانى شما اين كار را برايتان آراسته!من صبر جميل(شكيبايى خالى ازناسپاسى) خواهم داشت،و در برابر آنچه مى‏گوييد از خداوند يارى مى‏طلبم!»
3-و اسماعيل و ادريس و ذو الكفل را(به يادآور)كه همه از صابران بودند.
4-(خضر)گفت:«تو هرگز نمى‏توانى با من شكيبايى كنى!(ولى موسى قول داد كه شكيباخواهم بود)
5-..(گروهى از بنى اسرائيل)گفتند:«امروز ما توانايى مقابله با«جالوت‏»و سپاهيان او رانداريم‏»، اما آن‏ها كه به روز رستاخيز ايمان(قوى)داشتند،گفتند:«چه بسيار گروه‏هاى‏كوچكى كه به فرمان خدا بر گروه‏هاى عظيمى پيروز شدند!»و خداوند(همراه)با صابران(و ياراستقامت‏كنندگان)است.
6-(اى پيامبر!)صبر كن،آن گونه كه پيامبران‏«اولو العزم‏»صبر كردند و براى(عذاب) آنان‏شتاب مكن!هنگامى كه وعده‏هاى(عذاب)را كه به آنها داده شده،مشاهده كنند،(احساس مى‏كنند كه)گويى فقط ساعتى از يك روز(در دنيا)توقف داشتند!
7-پس‏«صبر»كن،صبرى جميل و زيبا(خالى از هر گونه ناسپاسى)
8-اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد!(در برابر مشكلات و مصائب و هوس‏هاى سركش)
استقامت كنيد!و در برابر دشمنان(نيز)پايدار باشيد و از مرزهاى خود مراقبت نمائيد و از خدابپرهيزيد،شايد رستگار شويد!
9-اى افرادى كه ايمان آورده‏ايد!از صبر(و استقامت)و نماز،كمك بگيريد،(زيرا)خداوندبا صابران است.
10-بگو«اى بندگان من كه ايمان آورده‏ايد از(مخالفت)پروردگارتان بپرهيزيد،براى‏كسانى كه در اين دنيا نيكى كرده‏اند،پاداش نيكى است و زمين خدا وسيع است(اگر تحت‏فشار سران كفر بوديد،مهاجرت كنيد)كه صابران اجر و پاداش خود را بى‏حساب دريافت‏مى‏دارند!»
11-(فرشتگان در قيامت‏به آنان مى‏گويند.)سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان چه‏نيكوست عاقبت آن سرا(ى جاويدان)!
12-(آرى)آنها(عباد الرحمن)هستند كه درجات عالى بهشت،در برابر شكيبايى وصبرشان به آنان پاداش داده مى‏شود و در آن با تحيت و سلام روبه‏رو مى‏شوند!
13-قطعا همه شما(امت محمد)را با چيزى از ترس،گرسنگى،و خسارت اموال و جانهاو ميوه‏ها،آزمايش مى‏كنيم،به استقامت كنندگان(در برابر آزمايش‏ها)بشارت(پيروزى وپاداش بزرگ)ده!
14-...آنها كه يكديگر را به حق سفارش كردند،به شكيبايى و استقامت توصيه نمودند!

http://www.alulbayt.com/farsi/book2.htm

[niloofar 25]

عالی بود setarehعزیز!
بخصوص اینکه با آیات قرآنی هم مقاله اتون رو تزئین کردین!
موفق باشید!

[setareh]

انگيزه‏هاى صبر و شكيبايى
امورى كه باعث صبر انسان در مشكلات طاعت و ترك معصيت و در برابر مصائب‏مى‏شود، فراوان است كه هر كدام تاثير خاصى در پديد آوردن اين فضيلت‏بزرگ داردكه مهمترين آنها عبارتند از:

1-تقويت پايه‏هاى ايمان و يقين،مخصوصا توجه به اين نكته كه خداوند«ارحم‏الراحمين‏»اس ت و نسبت‏به بندگانش از هر كسى مهربانتر است و او براى رعايت و تامين‏مصالح عباد،حوادثى مى‏آفريند كه اسرار و منافعش پوشيده است،روح شكيبايى را درانسان پرورش مى‏دهد.توجه به پاداش‏هاى عظيم مطيعان و تاركان معاصى و صدق‏وعده‏هاى الهى نيز در اين زمينه،عزم انسان را در صبر و شكيبايى،راسخ‏تر مى‏كند.

از همين رو،امير مؤمنان عليه السلام مى‏فرمايند:«اصل الصبر حسن اليقين بالله،اساس وريشه صبر،ايمان و يقين خوب،نسبت‏به خداوند است‏»
بديهى است،هر قدر ايمان انسان به حكمت و رحمت پروردگار بيشتر باشد،صبر اونيز بيشتر خواهد شد،به تعبير ديگر،تحمل صبر و شكيبايى برايش آسان‏تر مى‏گردد.به‏همين دليل، حديثى از امام صادق عليه السلام نقل شده كه به بعضى از ياران خود فرمود:«انا صبرو شيعتنا اصبر منا،ما صبورانيم،ولى شيعيان ما از ما صبورترند».راوى سؤال مى‏كند،فدايت‏شوم!چگونه شيعيان شما از شما صبورترند؟امام در پاسخ فرمودند:«لانا نصبر على ما نعلم و شيعتنا يصبرون على ما لا يعلمون،چون ما بر چيزى كه مى‏دانيم(و از اسرار آن آگاهيم)

صبر مى‏كنيم،ولى شيعيان ما در برابر امورى كه از اسرارش آگاه نيستند صبر مى‏كنند» (49)

2-دست‏يابى صبر،مانند كسب هر فضيلت اخلاقى ديگر،ممارست و روبرو شدن باحوادث گوناگون حاصل مى‏شود،به همين دليل در حديثى از امير مؤمنان على عليه السلام‏آمده است: «من توالت عليه نكبات الزمان اكسبته فضيلة الصبر،كسى كه پى در پى‏حوادث ناخوشايندى برايش حادث شود،فضيلت صبر را برايش فرهم مى‏كند» (50)

به تعبير ديگر،انسان در ابتداى برخورد با مصيبتى،ناله و فرياد سر مى‏دهد و جزع وفزع را به اوج مى‏رساند،هم چنين هنگامى كه در انجام طاعتى از طاعات پروردگار،بامشكلى روبرو شود،اظهار خستگى مى‏كند،ولى تكرار آن حوادث و اين مشكلات به‏تدريج فضيلت صبر را به عنوان يك عادت در او به وجود مى‏آورد.

3-توجه به اين نكته كه دنيا،دار حوادث و مشكلات است و رسيدن به هيچ موهبتى‏از مواهب مادى و معنوى،بدون عبور از موانع گوناگون امكان پذير نيست و نيز توجه به‏اين حقيقت كه افراد كم صبر و بى حوصله و كم طاقت،هرگز به جايى نخواهند رسيد،عزم و اراده انسان را بر صبر و شكيبايى در مقابل مشكلات محكم‏تر مى‏سازد.

همان گونه كه در سابق اشاره شد،براى چيدن يك شاخه گل بايد رنج‏خار را كشيد وبراى نوشيدن يك جرعه عسل،بايد در برابر نيش زنبور صبر كرد،گنج‏ها در ويرانه‏هاست و بهشت در لابلاى ناملايمات قرار گرفته است.

به يقين هر كس در اين امور دقت كند،آمادگى بيشترى براى صبر و شكيبايى پيدامى‏كند.از همين رو در حديث ديگرى از امير مؤمنان على عليه السلام آمده است:«لكل نعمة‏مفتاح و مغلاق و مفتاحها الصبر و مغلاقها الكسل،براى هر نعمتى كليد و قفل و بندى است،كليد آن صبر و قفل و بند آن،تنبلى و كسالت است.» (51)

4-يكى ديگر از انگيزه‏هاى صبر و عوامل پرورش آن،هم شكل ساختن صابران‏است،اين امر نه تنها در اين جا بلكه در تمام فضايل اخلاقى صدق مى‏كند كه هر گاه‏انسان،در ظاهر خود را به صفتى بيارايد،هر چند در باطن چنين نباشد،به تدريج درباطنش نيز نفوذ كرده و به آن متخلق مى‏گردد.

در حديثى از رسول خدا صلى الله عليه و اله آمده است:«من يتصبر يصبره الله و من يستعفف يعفه‏الله،و من يستغن يغنه الله و ما اعطى عبد عطاء هو خير و اوسع من الصبر،كسى كه خود رابه چهره صابران در آورد(و جزع و فزع را ترك گويد)،خداوند روح صبر را به او مى‏بخشد و كسى كه به‏چهره عفيفان در آيد،خداوند او را به زينت عفت مى‏آرايد و كسى كه در چهره بى‏نيازان در آيد،خداوند اورا بى‏نياز مى‏سازد و به هيچ بنده‏اى موهبتى بهتر و گسترده‏تر از صبر عطا نشده است.» (52)

5-صبر رابطه نزديكى با ظرفيت وجودى انسان دارد.هر اندازه ظرفيت و شخصيت‏انسان بيشتر شود،صبر و شكيبايى او افزون مى‏گردد،به همين دليل كودكان و بزرگسالان‏كودك صفت،در برابر كمترين حادثه‏اى،بى‏تابى مى‏كنند،در حالى كه افراد با ظرفيت‏و با شخصيت، مشكلات را در خود هضم نموده و خم به ابرو نمى‏آورند.

يك استخر كوچك با اندك نسيمى متلاطم مى‏شود،ولى يك اقيانوس عظيم،به‏آسانى متلاطم نمى‏شود و اقيانوس كبير را از اين جهت اقيانوس آرام مى‏خوانند كه‏هيجان امواجش به خاطر گسترش آن كمتر است.

مطالعه حالات بزرگان،مخصوصا انبياء و اولياى الهى كه بر اثر صبر و شكيبايى به‏مقامات عالى روحانى نايل گشتند،مى‏تواند از انگيزه‏هاى مؤثر باشد،همان گونه كه آنهادر همه چيز الگو و اسوه‏اند.

مساله صبر و شكيبايى در برابر حوادث سخت زندگى و مشكلات عظيمى كه در راه‏پيروزى انسان وجود دارد،تنها بعد اخلاقى ندارد،بلكه از نظر بهداشت و سلامت جسم‏نيز فوق العاده موثر است.افراد ناشكيبا عمرى كوتاه و توام با انواع بيمارى‏ها دارند كه‏مهمترين آنها بيمارى‏هاى قلبى و عصبى است،در حالى كه شكيبايان از عمر طولانى وتوام با سلامت نسبى برخوردارند،به همين دليل،روانشناسان معتقدند داشتن مذهب(كه انسان را به شكيبايى در برابر مشكلات ترغيب مى‏كند)يكى از شرايط سلامت جسم‏و روان انسان است.

در حديثى از امير مؤمنان على عليه السلام آمده است:«من احب البقاء فليعد للمصائب قلباصبورا،كسى كه دوست دارد عمر طولانى داشته باشد،بايد قلب صبورى در برابر مصائب آماده‏كند.»

[setareh]

جزع و بى‏تابى
«جزع‏»نقطه مقابل‏«صبر»است و آن،حالت‏بى‏قرارى و ناشكيبايى در برابرحوادث و مشكلات است،به گونه‏اى كه انسان در برابر حادثه زانو زند،مايوس شود،بى تابى كند و يا از تلاش و كشش براى رسيدن به مقصد چشم بپوشد.

جزع يكى از بدترين و نكوهيده‏ترين صفات است كه انسان را در دنيا و آخرت به‏بدبختى مى‏كشاند و از رسيدن به مقامات والا باز مى‏دارد و ارزش و مقام او را در جامعه‏كاسته،شربت زندگى را رد كامش تلخ،و شهد حيات را شرنگ مى‏سازد.

قرآن مجيد در سوره‏«معارج‏»،انسان را موجودى حريص و كم طاقتى معرفى‏مى‏كند كه وقتى بدى به او برسد،بى‏تابى مى‏كند و هنگامى كه خوبى به او رسد،بخل‏مى‏ورزد و مانع ديگران مى‏شود، «ان الانسان خلق هلوعا×اذا مسه الشر جزوعا×واذا مسه الخير منوعا» . (54)

منظور از انسان در اين آيه-همانند بعضى از آيات مشابهى كه انسان را با صفات‏ناشايستى توصيف كرده-انسان‏هاى تربيت نيافته و به اصطلاح خود رو و فاقد شخصيت‏است و لذا در ذيل همين آيات با جمله (الا المطلين...تا...و الذين هم على صلاتهم‏يحافظون) ،افراد با ايمانى را كه به نماز و كمك به محرومان و اصول عفت و امانت وشهادت به حق وفا دارند،استثناء كرده و از تحت عنوان‏«هلوع‏»خارج مى‏كند.

تعبير آيات فوق،شايد اشاره به اين باشد كه معمولا افراد جزوع و ناشكيبا بخيل هم‏هستند، همان گونه كه بخيلان ناشكيبا مى‏باشند،به تعبير ديگر اين دو صفت‏با يكديگررابطه دارند و از اين رو در مفهوم‏«هلوع‏»جمع شده‏اند.

در روايات اسلامى نيز بحث‏هاى جالب و عميق و نكته‏هاى قابل ملاحظه‏اى در اين‏زمينه ديده مى‏شود كه هر يك از ديگرى آموزنده‏تر است،در ذيل به چند نمونه از آنهااشاره مى‏شود:

1-امير مؤمنان على عليه السلام در مذمت جزع مى‏فرمايند:«اياك و الجزع فانه يقطع الامل‏و يضعف العمل و يورث الهم،از جزع و ناشكيبايى بپرهيز،زيرا اميد انسان را قطع و كوشش و تلاش را ضعيف ساخته و غم اندوه به بار مى‏آورد» (55)

2-همان امام بزرگوار در جاى ديگر ضمن اشاره به نكته لطيف ديگرى مى‏فرمايند:

«الجزع و اتعب من الصبر،بى‏تابى از صبر و شكيبايى ناراحت كننده‏تر است‏» (56)

دليل آن روشن است،زيرا جزع و بى‏تابى هيچ مشكلى را حل نمى‏كند،تنها اثرش‏اين است كه روح و جسم انسان را در هم مى‏كوبد،به همين دليل از شكيبايى پرزحمت‏تر مى‏باشد،مثلا، هنگامى كه انسان،عزيزى را از دست دهد،ممكن است‏سرش‏را به ديوار بكوبد،گريبان چاك كند،نعره و فرياد بكشد و يا سر انجام خود كشى كند،اماهيچ يك از اين‏ها عزيز از دست رفته را باز نمى‏گرداند،بلكه تنها پايه‏هاى ايمان وسلامت جسم و جان او را در هم مى‏كوبد،علاوه بر اين،اجر و پاداش انسان را نيز بر بادمى‏دهد كه شرح ان در حديث‏بعد مى‏آيد.

3-حضرت على عليه السلام مى‏فرمايند:«الجزع لا يدفع القدر و لكن يحبط الاجر، جزع(دربرابر مصائب)،مقدرات را تغيير نمى‏دهد،ولى اجر و پاداش انسان را از بين مى‏برد.» (57)

در باين اين كه چرا پاداش را از بين مى‏برد،بايد گفت:جزع و ناشكيبايى دليل بر عدم‏رضا و عدم تسليم در برابر مقدرات الهى است.در واقع،اعتراض به عدل و حكمت‏پروردگار را در بر دارد،هر چند صاحبش از آن غافل باشد.

4-در حديث ديگرى كه از امام هادى عليه السلام نقل شده،ضمن اشاره به نكته جالب‏ديگرى، مى‏فرمايند:«المصيبة للصابر واحدة و للجازع اثنان،مصيبت‏براى انسان صبوريكى است و براى انسان بى صبر و ناشكيبا دوتاست.» (58)

جزع و بى‏تابى-چنان كه در قبلا اشاره شد-مشكلات عظيم جسمى و روحى به‏دنبال دارد،به علاوه اجر و پاداش انسان را بر باد مى‏دهد،بنابر اين مصيبت افراد ناشكيبامضاعف مى‏شود.

5-امام كاظم عليه السلام در بيان يكى از وصاياى حضرت مسيح عليه السلام مى‏فرمايند: «ولا تجعلوا قلوبكم ماوى للشهوات ان اجزعكم عند البلاء لاشدكم حبا للدنيا و ان اصبركم‏على البلاء لازهدكم فى الدنيا،دل‏هاى خود را پناهگاه شهوات قرار ندهيد،آن كس كه در بلا،بيشتر بى‏تابى مى‏كند،علاقه‏اش به دنيا بيشتر است و آن كس كه در بلا،شكيباتر است،نسبت‏به دنيا، بى اعتناتر است‏». (

از اين روايت استفاده مى‏شود كه يكى از سرچشمه‏هاى مهم جزع و بى‏تابى،حرص‏و حب دنياست و براى كاستن از شدت جزع،بايد از علاقه به دنيا كاست.

6-در حديث ديگرى از امام صادق عليه السلام نقل شده است:پيامبر اكرم صلى الله عليه و اله هنگام عيادت‏يكى از يارانش كه آخرين ساعات عمرش را مى‏گذراند،فرمودند:«اى فرشته مرگ!با او مدار كن كه باايمان است.ملك الموت عرض كرد:بشارت باد بر تو اى محمد!كه من نسبت‏به همه مؤمنان مدارامى‏كنم.بدان اى محمد!هنگامى كه من روح فرزندان آدم را مى‏گيرم،خانواده آنان بى‏تابى مى‏كنند.

در گوشه‏اى از خانه مى‏ايستم و مى‏گويم:چرا اين گونه بى‏تابى مى‏كنيد؟من قبل از پايان عمرش روح‏او نگرفتم و اين يك ماموريت الهى است،گناهى ندارم،«ان تحتسبوه و تصبروا توجروا،و ان‏تجزعوا تاثموا و توزروا،اگر راضى به رضاى خدا باشيد و صبر كنيد به شما پاداش داده مى‏شود واگر جزع و بى‏تابى كنيد گناه مى‏كنيد» (60)

7-حديث كوتاه و پر معنى ديگرى از امير مؤمنان على عليه السلام آمده است:«من لم ينجه‏الصبر اهلكه الجزع،كسى كه صبر او را نجات ندهد،بى‏تابى او را هلاك خواهد كرد» (61) (اين‏هلاكت مى‏تواند اشاره به هلاكت دنيا و آخرت باشد).

8-اين بحث را با حديث ديگرى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و اله-به عنوان‏«ختامه مسك‏»پايان مى‏دهيم.در اين حديث آمده است كه يكى از اصحاب پيامبر صلى الله عليه و اله فرزندش را ازدست داده بود،حضرت صلى الله عليه و اله دستور نوشتن نامه‏اى به اين مضمون را به او دادند:«خداوندمتعال،اجر تو را افزون كند و به تو صبر و شكيبايى دهد!...

...مبادا با جزع و بى‏تابى،اجر خود را از بين ببرى و فرداى قيامت‏به خاطر از دست دادن ثواب‏صبر بر مصيبت،پشيمان گردى،هنگامى كه ثواب و مصيبتت را ببينى،مى‏فهمى كه مصيبت ازآن كوتاه‏تر بوده است و بدان!جزع و بى‏تابى عزيز از دست رفته را باز نمى‏گرداند،غم و اندوه،قضاى الهى را تغيير نمى‏دهد و آنچه از پاداش،در برابر از دست دادن فرزند بر تو نازل شده،تاسفت‏را از ميان مى‏برد» (62)

مرحوم محدث قمى در«سفينة البحار»داستان جالبى در باره‏«بوذر جمهر»و مساله‏«صبر و جزع‏»كه بسيار مناسب اين نوشتار است،نقل مى‏كند:در بعضى از تواريخ آمده است كه انوشيروان نسبت‏به‏«بوذر جمهر»خشمگين شد.دستور داد او را در اتاق‏تاريكى زندانى كنند. چندين روز گذشت،انوشيروان كسى را فرستاده تا از وضع حال اوجويا شود.فرستاده انوشيروان،در حالى كه او خوشحال و مطمئن بود،از او پرسيد:

چگونه در اين حالت كه در سخت مضيقه‏اى،فارغ البال مى‏باشى؟

بوذر گفت:من(همه روزه)از معجونى كه از شش ماده تركيب شده است،استفاده‏مى‏كنم و اين معجون همان گونه كه مى‏بينيد،مرا سر حال آورده است.

فرستاده پرسيد:ممكن است معجون را به ما معرفى كنى تا در مشكلات به آن‏پناه بريم؟

بوذر در جواب گفت:

ماده اول آن‏«الثقة بالله،توكل بر خداست‏».

ماده دوم،آنچه مقدر است،خواه و ناخواه رخ مى‏دهد و بى‏تابى در برابر آن،مشكلى را حل نخواهد كرد.

ماده سوم،صبر و شكيبايى بهترين چيزى است كه در آزمون‏هاى الهى به كمك‏انسان مى‏شتابد.

ماده چهارم،اگر صبر نكنم،چه كنم؟بنابر اين باز جزع خود را هلاك ننمايم.

ماده پنجم،از مشكلى كه من دارم،مصائب مشكل‏ترى نيز وجود دارد،پس خدا راشكر كه در آن‏ها گرفتار نشدم!

ماده ششم،ستون به ستون فرج است.
اين سخن به انوشيروان رسيد،او را آزاد و گرامى داشت.

[setareh]

درمان جزع و ناشكيبايى
اين بيمارى درونى،مانند بسيارى از بيمارى‏هاى ديگر،راه‏هاى درمان دارد كه ما درذيل به آنها اشاره مى‏كنيم:

1-تشخيص درد و تجويز بهترين راه درمان

هنگامى كه يك طبيب روحانى،اين بيمارى اخلاقى را از طريق آثار و نشانه‏هايش(مانند بر سر و صورت زدن،انگشت‏به دندان گزيدن،ناله و فرياد كشيدن،با كج‏خلقى وخشونت‏با ديگران صحبت كردن،با زن و فرزند خود بد رفتارى نمودن و حداقل زبان به‏شكوه گشودن)تشخيص داد،براى درمان دست‏به كار مى‏شود و از راه‏هاى مختلف‏اقدام مى‏كند!

2-يادآورى پيامدهاى شوم جزع و بى‏تابى

ياد آورى پيامدهاى جزع و بى‏تابى و آثار سوء آن نقش مهمى در درمان اين بيمارى‏روحى دارد. شايد كمتر كسى اين آثار را بداند و از اين حالت،بى‏زار نشود و در صددرفعش بر نيايد.

آرى!هنگامى كه انسان بداند،ناشكيبايى‏ها،اجر و پاداش او را در پيشگاه خدا(طبق‏روايات گذشته)بر باد مى‏دهد،بى‏آن كه مشكلى را حل كند،روان انسان را در هم‏مى‏كوبد و آرامش او را سلب نموده و سلامت جسم و جان او را به خطر مى‏اندازد،ازهمه بدتر اين كه درهاى حل مشكل را بر روى انسان مى‏بندد،زيرا اگر به هنگام بروزمشكلات و مصائب،انسان خونسردى خويش را حفظ كند و به اعصاب خويش مسلطباشد،اغلب راه حلى براى گشودن مشكل و يا حد اقل،كاهش مصائب مى‏يابد،ولى‏انسان ناشكيبا بر اثر اضطراب و بى‏تابى و عدم تسلط بر اعصاب و عدم تمركز فكر،حتى‏درهايى را كه آشكارا به رويش باز است،نمى‏بيند،درست مانند پرندگانى كه در اتاق وسالنى گرفتار شوند،مرتب خود را به اين در و ديوار مى‏كوبند و حتى هنگامى كه صاحب‏خانه،پنجره‏ها را مى‏گشايد تا آنها آزاد شوند،به خاطر اضطراب و بى‏تابى شان حتى‏دريچه‏هاى باز را نيز نمى‏بيند كه اگر لحظه‏اى آرام گيرد و شكيبايى پيشه كند و نگاهى به‏اطراف خود اندازد،به آسانى راه نجات خود را پيدا خواهد كرد.

دقت‏به اين حقايق،تاثير مهمى در تغيير اين حالت دارد و به تدريج انسان را در صف‏شكيبايان در مى‏آورد.

3-مطالعه آيات و رواياتى كه پيرامون اجر و پاداش صابران وارد شده است:

مطالعه آيات و رواياتى كه در باره اجر صابران وارد شده است،نقش مهمى درتقويت روحيه صبر در انسان دارد،از جمله اين آيه شريفه كه بزرگترين بشارت را به‏صابران مى‏دهد:«بشارت ده صابران را همان‏ها كه وقتى مصيبتى به آنها برسد،مى‏گويند:ما ازخداييم و به سوى او باز مى‏گرديم،رحمت و درود خدا بر آنهاست و آنها هدايت‏يافتگانند، «و بشرالصابرين الذين اذا اصابتهم مصيبة قالوا انا لله و انا اليه راجعون اولئك عليهم صلوات‏و رحمة اولئك هم المهتدون‏»

تعبير «اولئك هم المهتدون‏» تعبير پر معنا و داراى تفسيرهاى گوناگونى است كه‏ممكن ست‏يكى از تفسيرهاى آن همان كه در بالا ذكر شد،باشد و آن اين كه صابران،راه حل مشكلات را زودتر از ديگران پيدا مى‏كند،و درها به روى آنان گشوده مى‏شود.

چون يكى از عوامل اصلى بى‏تابى‏«ضعف نفس‏»است،پس هر قدر انسان در تقويت‏روحيات خود بكوشد،در زدودن آثار ناشكيبايى و بى‏صبرى موفق‏تر است.

4-مطالعه احوال انبياء و اولياء و بزرگان

يكى ديگر از راه‏هاى درمان بى‏تابى،مطالعه حالات انبياء و اولياء و صبر و شكيبايى‏آنان در مقابل مصائب و درد و رنج‏هاى گوناگون و دشمنان درونى و بيرونى است.

يادآورى اين مسائل به انسان الهام مى‏دهد كه نبايد در برابر حجم مشكلات بى‏تابى‏نمود.

5-تلقين و اعتماد به نفس در تحمل سختى‏ها

اين نكته را نيز نبايد فراموش كرد كه تلقين،چه از سوى خود و چه از طرف ديگران،عامل مؤثرى در بر طرف ساختن اخلاق سوء و صافت زشت نفسانى است.اگرناشكيبايان هر روز به خود تلقين شكيبايى كنند و اطرافيان نيز در تلقين كوتاهى نكنند،بى‏شك آثار شكيبايى در آنان ظاهر مى‏شود.

اين بحث را با دعايى از امام سجاد عليه السلام پايان مى‏دهيم:«اللهم اجعل اول يومى هذاصلاحا و اوسطه فلاحا و آخره نجاحا اعوذ بك من يوم اوله فزع و اوسطه جزع و آخره‏وجع، پروردگارا!آغاز روز مرا صالح و سعادت و وسط آن را رستگارى و پايانش را پيروزى قرار ده.پناه به تو مى‏برم از روزى كه آغازش بى‏تباهى و وسط آن ناله و فرياد و پايانش درد و رنج‏باشد».

از اين تعبير استفاده مى‏شود كه جزع و فزع انسان را به درد و رنج مى‏كشاند و نه تنهااز درد انسان نمى‏كاهد،بلكه دردش را افزايش مى‏دهد.

[setareh]

فرق جزع و احساسات معقول
قلب انسان كانون عواطف و احساسات است.هر گاه عزيزى را از دست دهد،ناراحت گشته و اشكهايش جارى مى‏شود،اما نبايد هرگز اين گونه اظهار تاثر را با جزع وبى‏تابى و بى‏صبرى اشتباه كرد،زيرا قلب انسان در برابر حوادث ناگوار عكس العمل نشان‏داده و چشم انسان نيز كه دريچه قلب است،ممكن است از تاثيرات قلب متاثر گردد.

بنابراين گريه و سوگوارى براى از دست دادن عزيزان يك امر طبيعى و انسانى است.

مهم آن است كه انسان در مصيبت،سخنى كه حاكى از ناشكرى و شكايت‏باشد،بر زبان‏نراند و حرف‏هايى كه دور از شان يك بنده مطيع پروردگار است،نگويد،خود زنى‏ننموده و گريبان ندرد.در اين رابطه پيامبر اكرم صلى الله عليه و اله مى‏فرمايند:«ليس منا من ضرب‏الخدود و شق الجيوب و دعا بدعوى الجاهلية،كسى كه لطمه به صورت زند و يا گريبان چاك‏كند،يا(به هنگام مصيبت)سخنانى همانند مردم جاهليت‏بر زبان راند،از ما نيست‏».

در حالت پيامبر صلى الله عليه و اله آمده است:هنگامى كه ابراهيم عليه السلام فرزند حضرت‏رسول اكرم صلى الله عليه و اله،بدرود حيات گفت،پيامبر صلى الله عليه و اله گريه كرد، به گونه‏اى كه سيلاب اشك برسينه‏اش جارى شد،عرض كردند:اى رسول خدا!تو ما را از گريه نهى كردى،اما خودت‏گريه مى‏كنى؟فرمود:«ليس هذا بكاء و ان هذه رحمة و من لم يرحم لا يرحم،اين گريه‏نيست،اين رحمت و اظهار محبت است و كسى كه رحم و عاطفه نداشته باشد، به او رحم نخواهد شد(و مشمول رحمت‏حق نمى‏گردد)» (64)

همين موضوع به صورت مشروح‏ترى در كتاب‏«بحار الانوار»چنين نقل شده است:

هنگامى كه ابراهيم،فرزند پيامبر صلى الله عليه و اله آخرين لحظات عمر خود را سپرى مى‏كرد،پيامبر صلى الله عليه و اله او را دردامان خود نهاد و گفت:فرزندم!نمى‏توانم در برابر تقديرات الهى كارى براى تو انجام دهم،اين سخن‏را گفت و اشك از چشمانش سرازير شد، «عبد الرحمن بن عوف‏»حاضر بود و عرض كرد:اى رسول خدا!گريه مى‏كنى،مگر ما را از گريه نهى نكرده‏ايد؟حضرت صلى الله عليه و اله فرمودند:من شما را از نوحه‏گرى‏جاهلانه،از دو صداى احمقانه و فاجرانه نهى كردم،نخست،داد و فرياد آميخته با لهو و لعب وآهنگ‏هاى شيطانى،هنگامى كه نعمت‏هاست،و ديگر،فريادهاى هنگام مصيبت،خراشيدن‏صورت،چاك كردن گريبان و نغمه‏هاى شيطانى است،ولى آنچه را از من ديدى،عاطفه و رحمت‏است و هر كسى كه عاطفه و رحم نداشته باشد،رحم نخواهد شد...سپس به فرزندش خطاب كردند:

«و انا بك لمحزونون تبكى العين و يدمع القلب و لا نقول ما يسخط الرب عز و جل،ما به‏خاطر تو غمگين هستيم،چشم مى‏گريد و قلب اشك مى‏ريزد،ولى چيزى كه خداوند متعال را به خشم‏آورد،نمى‏گويم‏». (65)

گاهى ممكن است انسان از خود بى‏خود شود،فرياد بكشد و گريبان چاك كند يا اين‏كه اظهار بى‏تابى نموده و لطمه بر خويش زند كه اگر در حد معقول و معمول آن براى‏ايجاد هيجان عمومى و بسيج عواطف در برابر دشمنان باشد،ضرورى به نظر مى‏رسد،پس حساب موارد استثنايى كه در حالات بعضى از بزرگان ديده مى‏شود،بايد جدا كرد.

اين سخن را با حديث ديگرى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و اله به پايان مى‏بريم:«النياحة عمل‏الجاهلية،نوحه‏گرى از اعمال جاهليت است‏» (66)

منظور از نوحه‏گرى در اين جا،عزادارى و يا ذكر مصيبت و گريستن و عزادارى‏فردى يا دسته جمعى نيست،بلكه اشاره به كارى دارد كه در زمان جاهليت،ميان عرب‏رايج‏بوده كه اگر عزيزى از دنيا مى‏رفت،زنان نوحه‏گر حرفه‏اى را دعوت مى‏كردند.

آنها نيز با داد و ناله و فريادها مصنوعى،اوصاف دروغ و مبالغه‏هاى بى معنى در باره‏شخص از دست رفته،ذكر مى‏كردند و گاه لباس‏هاى خود را پاره كرده و بر سر و صورت‏مى‏زدند،و با اين اعمال ناهنجار،فضاى عزاى او را گرم مى‏كردند.

پايان جلد دوم

خداوندا!تو خوب مى‏دانى،اگر ما توفيق پيمودن راه اوليائت را در تهذيب نفس وحسن اخلاق و صفاى باطن نيافته‏ايم،خواهان و عاشق آن هستيم،ما را بر اين كار موفق‏دار و در اين راه ما را يارى فرما و به گروه‏«من انعم الله عليهم‏»ملحق نما و همراه وهمدم‏«و حسن اولئك رفيقا»كن!

http://www.alulbayt.com/farsi/book2.htm

[مدیرهمدردی]

با سلام
یکی از مشکلات رایج ، عدم کنترل احساس می باشد که مراجعان به شدت دنبال درمان آن هستند.
در موضوع احساسات ، صبر یک بخش مهمی هست. یعنی اصولا احساسات با صبر در تعارض هست. وقتی صبر غالب شود، احساسات در کنترل در می آید.
در این راستا از مراجعانی که روی احساس خود کار می کنند می خواهم از مطالب این تاپیک در جهت کنترل احساسات خود بهره بگیرند.
لینک مرتبط:
چگونه می توانیم فردی صبور باشیم!؟

[ویدا@]

صبر كلید هر دری است.....





1.براستی كه بهترین اخلاق مردان، حلم و بردباری است.

2.اگر با شكیبایی زندگی كنید، بردباری می آموزید.

3.شكیبایی تلاش مثبت و قلبی برای درك باورها، كنش ها و عادات دیگری است، بدون این كه به سهیم شدن و پذیرفتن آنها نیازی باشد.

4. شكیبایی چاره آن كس است كه دستش از چاره های دیگر كوتاه باشد.

5. باید با صبر و شكیبایی عیب هایی را كه نه می توانیم در خود و نه در دیگران تغییر دهیم، تحمل كنیم.

6. كلید همه چیز شكیبایی است ، جوجه را از تخم می گیرند ، ولی تخم را خرد نمی كنند.

7. كسی كه صبر كند، رنج و محنت او سبك می شود.

8. از دست دادن ثروت مهم نیست، صبر را نباید از دست داد.

9. بردباری كلید شادمانی است و شتاب كلید اندوه.

10. تحمل و بردباری بالاترین جرئت و جسارت است.

11. موفقیت هایی كه نصیب بشر شده عموماً در سایه تحمل و بردباری بوده است.

12. بر شّری كه پرهیز از آن ممكن نیست با تحمل و بردباری می توان پیروز شد.

13. بردباری در زمان خشم و خوشرویی هنگام عُسرت ( سختی ) مشكل ترین كارهاست.

[ویدا@]

گزیده آراء اندیشمندان (صبر)


زندگی صحنه تلاش و بالندگی، و لحظه های آن چون رودی درگذر است. رودی مواج كه درتلاطمش ، انسان ها ساخته می شوند ؛ پس تا دمی باقی است از لحظات و سخنان دیگران عبرت بگیریم :

- با شكیبایی وصبر ، انتظار گشایش و پیروزی می رود . ( حضرت محمد صلی الله علیه و آله)

- اگر كوه ها به لرزه درآمدند، تو پابرجا و استوار باش . ( امام علی علیه السلام)

- صبر، ضامن پیروزی است . ( حضرت علی علیه السلام )

- هر كس یك ساعت شكیبایی ورزد ، ساعت ها حمد و سپاس خواهد گفت . ( حضرت علی علیه السلام )

- صبر، قله ایمان است . ( امام صادق علیه السلام)

- بردباری ، هنگامی خوب است كه مبدأ منزهی داشته باشد ، وگرنه در مقابل بیدادگری ، بردباری ناتوانی ، و ناتوانی مقدمه نابودی است. ( زرتشت)

- بردباری به هنگام خشم ، و خوش رویی به هنگام تنگدستی ، مشكل ترین كار است . ( سقراط)

- هر چه بخواهید به دست خواهید آورد : اگر صبر و بردباری ، سرمایه شما باشد. ( لافونتن)

- كسی كه هیچ چیز را تحمل نمی كند، خود، تحمل ناپذیر است.( ژانه)

- عظمت واقعی در آن نیست كه هرگز سقوط نكنیم ؛ بلكه در آن است كه هر بار سقوط كردیم، دوباره برخیزیم . ( ژید)

- مصائب خود را مانند لباس هایتان با كمال بی اعتنایی تحمل كنید.( شكسپیر)

- راز بزرگ زندگی در شكیبایی است و نباید به خاطر یك آینده مبهم ، حال را از دست داد. (؟)

[ویدا@]

گر صبر كنی زغوره حلوا سازی




1. بزرگترین داروی خشم ، صبر و درنگ است.

2. پایه ی نیك فرجامی و رستگاری بر صبر استوار است.

3. پرهیزگاری و بی طمعی و بردباری چیزهایی است كه زندگانی با آنها آسان می شود.

4. بردباری بهترین وسیله برای دفع هر نوع ناراحتی است.

5. اشخاص شریف و درد كشیده ای وجود دارند كه با حداقل مهربانی قادرند رنج و درد خود را با شكیبایی تحمل كنند.

6. بردباری ، بزرگ ترین استعداد فكر و ذهن آدمی است .

7. كاملاً معتقد باشید كه هر فردی می تواند مرد بزرگی بشود، به شرط آن كه با نیروی اراده و صبر و شكیبایی كارها را انجام دهد .
8. با صبر و بردباری ، برگ توت تبدیل به پیراهن ابریشمی می شود.

9. با بردباری می توان بیش از خشم نتیجه گرفت.

10. جهان متعلق به افراد صبور است.

گر صبر كنی زغوره حلوا سازی