مهارتهای ارتباطی و آداب معاشرت از دیدگاه معصومان علیهم السلام

[مدیرهمدردی]

آداب معاشرت از ديدگاه معصومان عليهم السلام «ترجمه كتاب العشره وسائل الشيعه»

شيخ حرّ عاملى

فهرست کتاب
سرآغاز

تذکّر

اجمالی از شرح حال شیخ حرّ عاملی‏

تألیفات شیخ‏ آداب معاشرت در سفر و حضر، و آن مشتمل بر چند باب است‏

1- باب اول در لزوم معاشرت با مردم از طریق ادای امانت، اقامه شهادت و راستگویی، همچنین در استحباب عیادت مریض و شرکت در تشییع جنازه، و
خوشرفتاری نسبت همسایگان و خواندن نماز در مسجد

2- باب استحباب خوشرفتاری با مردم و همسایگان‏

3- باب چگونگی معاشرت با دوستان مختلف‏

4- باب استحباب الف- فاصله هر دو نفر (در مجالس) بویژه به اندازه یک ذراع در تابستان. ب- کمک به نیازمندان وضعیفان.

5- باب استحباب گرامیداشت دوستان و نصیحت کردن آنان‏

6- باب کراهت اخم کردن بر مردم‏

7- باب دوست‏یابی و خو گرفتن با دوستان و پذیرفتن اعتراض آنان‏

8- باب استحباب همنشینی با خردمند بخشنده و دوری از نادان فرومایه‏

9- باب استحباب مشورت با عاقل‏

10- باب استحباب دیدار و گفتگو با دوستان‏

11- باب استحباب معاشرت با مردم خوب و دوستان قدیمی و اجتناب از معاشرت با بدان‏

12- باب استحباب پذیرفتن نصیحت و معاشرت با کسی که انسان عیب او را می‏داند به منظور نصیحت کردن او

13- باب استحباب دوستی با کسی که رعایت دوستی را می‏کند و او را در موقع گرفتاری تنها نمی‏گذارد

14- باب استحباب کمک و یاری دادن دوستان به یک دیگر

15- باب کراهت دوستی با بد کار و نادان و دروغگو

16- باب کراهت شرکت دادن افراد فرومایه و گنهکار در امور

17- باب تحریم همنشینی با دروغگو و گنهکار و بخیل و نادان و قاطع رحم و ...

18- باب کراهت همنشینی با فرومایگان و ثروتمندان و گفتگو با زنان‏

19- باب کراهت وارد شدن به مکانهای تهمت آمیز

20- باب استحباب پرهیز و ترس از زیرکی مؤمن‏

21- باب استحباب مشورت با اشخاص صاحب نظر

22- باب استحباب مشورت با شخص پرهیزگار خردمند و اطاعت از او و کراهت مخالفت با وی‏

23- باب وجوب راهنمایی کسی که تقاضای مشورت می‏کند

24- باب جواز مشورت کردن با کسی که مرتبه او پایین‏تر است‏

25- باب کراهت مشورت با زنان و نیکو بودن مشورت با مردان‏

26- باب کراهت مشورت با شخص ترسو، بخیل، آزمند، برده، فرومایه و بدکار

27- باب تحریم همنشینی و دوستی با اهل بدعت‏

28- باب کسانی که معاشرت و سلام کردن بر آنها شایسته نیست‏

29- باب استحباب اظهار دوستی و محبّت نسبت به مردم‏

30- باب استحباب خوشرفتاری و گشاده‏رویی و احترام به مردم و خودداری از مزاحمت آنان‏

31- مستحبّ است برای کسی که مؤمنی را دوست دارد او را از دوستی خود با خبر کند

32- باب استحباب آغاز کردن سلام قبل از سخن گفتن و استحباب پاسخ ندادن قبل از سلام‏

33- باب لزوم سلام و کراهت ترک آن و وجوب پاسخ سلام‏

34- باب استحباب بلند گفتن سلام و سخن نیکو گفتن‏

35- باب استحباب سلام کردن بر کودکان

‏ 36- باب حرمت تبعیض بین فقیر و ثروتمند در نحوه سلام کردن و وجوب رعایت مساوات بین آن دو

37- باب استحباب شکرگزاری خدا برای نعمت اسلام و تندرستی‏

38- باب لزوم بلند سلام کردن و پاسخ دادن به نحوی که مخاطب بشنود

39- باب نحوه سلام گفتن و استحباب انتخاب کلمات مناسب‏

40- باب استحباب تکرار سلام تا سه مرتبه در صورت عدم دریافت پاسخ و اجازه ورود

41- باب استحباب مورد خطاب قرار دادن یک مؤمن با ضمیر جمع در موقع سلام کردن و دعا برای او در هنگام عطسه و غیر آن

‏ 42- عدم استحباب سلام بر کسی که همراه جنازه است یا به نماز جمعه می‏رود یا در حمّام است

‏ 43- باب چگونگی پاسخ سلام دادن به حاضر و غایب

‏ 44- باب استحباب مصافحه با مقیم و در آغوش گرفتن مسافر

45- باب استحباب سلام کردن کوچک بر بزرگ و جمعیّت کم بر جمعیّت زیاد و عابر بر نشسته و ...

46- اگر یک نفر از گروهی سلام کند از همه آنها کفایت می‏کند و نیز کافی است که یک نفر پاسخ دهد

47- کراهت ترک سلام بر مؤمن حتّی در حال تقیّه‏ 48- باب جواز سلام کردن مرد بر زن

‏ 49- باب تحریم سلام کردن بر کفّار و اهل لهو و لعب و امثال آن مگر در حال ضرورت و چگونگی پاسخ دادن به سلام آنان‏

50- باب عدم جواز ورود به خانه غیر بدون اجازه و خبر دادن و سلام کردن و ...

51- باب کسانی که رفت و آمد به خانه آنها شایسته است‏

52- باب استحباب سلام کردن هنگام بلند شدن از مجلس‏

53- باب جواز سلام و دعا کردن بر ذمّی در صورت نیاز داشتن به او

54- باب جواز مکاتبه مسلمان با اهل ذمّه

‏ 55- باب استحباب سلام کردن بر خضر (ع) هر گاه نام وی برده شود

56- باب استحباب چشم پوشی و گذشت نسبت به دوستان‏

57- باب استحباب دعا برای عطسه‏کننده مسلمان‏

58- باب نحوه دعا کردن برای عطسه و پاسخ دادن‏

59- باب جواز دعای کودک برای زن وقتی که عطسه کند

60- باب استحباب عطسه کردن و کراهت عطسه‏های زشت

‏ 61- باب استحباب تکرار دعای عطسه‏های پی در پی تا سه مرتبه

‏ 62- باب استحباب «الحمد للَّه» گفتن در موقع عطسه

‏ 63- باب استحباب صلوات بر محمّد و خاندانش برای کسی که عطسه می‏کند یا می‏شنود

64- درود بر محمّد (ص) و خاندانش هنگام عطسه، و ذبح حیوانات و جماع مکروه نیست بلکه مستحب است‏

65- باب جواز دعای عطسه برای ذمّی و دعا برای هدایت وی‏

66- اگر گفتاری با عطسه مقارن باشد جایز است آن عطسه را دلیل بر راستی سخن گوینده دانست‏

67- باب استحباب احترام و بزرگداشت شخص مسنّ مؤمن‏

68- باب استحباب احترام کریم و شریف

‏ 69- باب کراهت نپذیرفتن تکریم و احترام مانند نپذیرفتن متکا و بوی خوش‏

70- باب استحباب استقبال و بدرقه از مهمان و اطاعت مهمان از صاحب خانه‏

71- کسی که دوستش را برای مطلبی امین دانسته است جایز نیست آن مطلب را بدون اجازه‏اش بازگو کند مگر به عنوان ذکر خیر یا شهادت برای کار حرامی
که انجام‏است
72- هر گاه سه نفر با هم باشند کراهت دارد دو نفر از آنها در گوشی صحبت کنند

73- باب کراهت قطع کردن سخن مسلمان‏

74- باب استحباب یا کراهت کیفیّت نشستن‏

75- مستحبّ است در مجلس انسان به عنوان تواضع جایی پایین‏تر از شأن خود بنشیند

76- باب استحباب رو به قبله نشستن‏

77- باب کراهت نشستن روبروی خورشید

78- باب استحباب نشستن در خانه غیر در هر جایی که صاحب خانه بخواهد

79- باب استحباب نشستن روی دو پا و در بغل گرفتن زانوها

80- باب استحباب شوخی و خنده کم

‏ 81- باب کراهت قهقهه زدن و استحباب تبسّم‏

82- باب کراهت خنده بدون علّت‏ 83- باب کراهت شوخی و خنده زیاد

84- باب استحباب تبسّم بر چهره مؤمن

‏ 85- باب استحباب صبر کردن بر اذیّت همسایه و دیگران‏

86- باب وجوب خودداری از آزار همسایه‏ 87- باب استحباب خوشرفتاری با همسایه‏


88- باب استحباب طعام دادن به همسایگان و وجوب آن در صورت ضرورت‏

89- باب کراهت همسایگی با اشخاص بد

90- باب استحباب رعایت حدّ همسایگی که از هر طرف چهل خانه است‏

91- استحباب مدارا کردن با همسفر

92- باب استحباب بدرقه همسفر هنگام جدا شدن هر چند ذمّی باشد

93- باب استحباب نامه نوشتن در سفر و وجوب پاسخ دادن به نامه‏

94- باب استحباب شروع نامه با بسم اللَّه و نوشتن آن به بهترین خط

95- باب چگونگی نوشتن عنوان نامه‏

96- باب استحباب آغاز نامه به نام کسی که نامه برایش فرستاده می‏شود

97- باب استحباب نوشتن «ان شاء اللَّه» در نامه هر جا که مناسب باشد

98- باب استحباب خشک کردن خطهای نامه

‏ 99- باب عدم جواز سوزاندن کاغذهایی که در آن آیات قرآن یا نام خدا باشد

100- استحباب تقسیم وقت بین دوستان به طور مساوی‏

101- باب استحباب سؤال کردن از نام و نام خانوادگی و نسب و حال دوست و همنشین‏

102- باب کراهت از بین رفتن شرم و حیا بین دوستان‏

103- باب انتخاب دوستانی که نمازشان را بموقع می‏خوانند و نسبت به دوستان نیکی می‏کنند

104- باب استحباب خوشخویی با مردم‏

105- باب استحباب انس و الفت با مردم‏

106- باب استحباب خوشرفتاری با مردم‏

107- باب استحباب خوشرویی و خوش برخوردی‏

108- باب وجوب راستگویی‏

109- باب استحباب صدق وعده، گرچه یک سال طول بکشد

110- باب مستحب بودن حیا

111- باب جایز نبودن شرم و حیا داشتن از پرسش کردن در باره احکام دین

‏ 112- باب استحباب عفو و گذشت‏ 113- باب استحباب عفو از ستمگر، صله رحم، احسان و نیکی ...

114- باب استحباب فروخوردن خشم‏

115- باب استحباب فروخوردن خشم از دشمنان دین در زمان حکومتشان‏

116- باب استحباب صبر در برابر حسودان و مانند آن‏

117- باب استحباب سکوت، مگر در امور خیر

118- باب استحباب سخن گفتن در جایی که سکوت روا نیست‏

119- باب وجوب نگهداری زبان از آنچه که گفتنش روا نیست‏

120- باب کراهت گفتار زیاد در غیر ذکر خدا

121- باب استحباب مدارا کردن با مردم‏

122- باب وجوب ادا کردن حقوق واجب و مستحبّ مؤمن

‏ 123- باب تأکید استحباب رعایت حقّ عالم‏

124- باب استحباب لطف و محبّت و به دیدار همدیگر رفتن‏

125- باب استحباب پذیرش عذر

126- باب استحباب سلام کردن و مصافحه در وقت ملاقات ...

127- باب استحباب مصافحه و حدود و چگونگی آن‏

128- باب آداب استقبال و بدرقه مسافر

129- باب حکم کرنش بر بزرگان از قبیل بوسیدن فرش، بر پا خاستن و جلوی آنها دویدن و غیره‏

130- باب تحریم گماشتن دربان برای منع ورود شیعه‏

131- باب استحباب معانقه با مؤمن و همراهی و مذاکره با او.

132- باب استحباب استفاده رساندن برادران به همدیگر در راه خدا

133- باب استحباب بوسیدن مؤمنان یک دیگر را، و محل بوسه

‏ 134- باب کراهت کرنش برای مردم حتّی امام‏

135- باب کراهت مجادله و دشمنی با مردم‏

136- باب استحباب اجتناب از کینه و عداوت و دشمنی و بغض و ...

137- باب تحریم مکر، حسد، خیانت و نیرنگ

‏ 138- باب تحریم دروغ‏

139- باب تحریم دروغ بستن بر خدا، و پیغمبر و ائمه علیهم السلام‏

140- باب تحریم دروغ، بزرگ و کوچک، شوخی و جدی و غیره‏

141- باب جواز دروغ در اصلاح بین مردم و عدم جواز راستگویی در فساد

142- باب در احکام گمان‏ 143- باب تحریم دو رو و دو زبان بودن‏

144- باب تحریم قهر کردن از مؤمن و استحباب سبقت در آشتی کردن‏

145- باب تحریم آزار رساندن به مؤمن‏

146- باب تحریم اهانت به مؤمن و خوار داشتن او

147- باب تحریم ذلیل شمردن و تحقیر مؤمن‏

148- باب تحریم سبک شمردن مؤمن‏

149- باب تحریم قطع صله ارحام‏

150- باب تحریم جمع آوری موارد لغزشهای مؤمن برای عیب گرفتن از او

151- باب نهی از عیبجویی و سرزنش مؤمن‏

152- باب تحریم غیبت کردن از مؤمن‏

153- باب تحریم تهمت زدن بر مرد مؤمن و زن مؤمن‏

154- باب موارد جواز غیبت کردن

‏ 155- باب وجوب جبران کیفر غیبت کردن با حلال‏طلبی و استغفار

156- باب وجوب ردّ غیبت مؤمن و تحریم شنیدن آن

‏ 157- باب تحریم افشای سرّ مؤمن و عیبجویی از او ...

158- باب تحریم ناسزا گفتن به مؤمن و محترم داشتن ناموس، مال و خون او

159- باب تحریم بد نام کردن مؤمن و سوء نیت داشتن به او

160- باب تحریم لعن کردن کسی که نباید او را لعن کرد.

161- باب تهمت زدن به مؤمن و بدگمان بودن به او

162- باب تحریم ترساندن مؤمن و لو با نگاه‏

163- باب تحریم کمک به قتل و اذیت مؤمن گر چه با کلمه‏ای باشد

164- باب تحریم سخن چینی و تفرقه افکنی

‏ 165- باب استحباب نگاه کردن به اولاد صالح پیغمبر (ص)

166- باب استحباب نگاه کردن به پدر و مادر و به قرآن و به روی عالم‏






منبع : سایت غدیر