خودتو کنترل کن ....

[ویدا@]

آیا تا به حال برای شما هم پیش آمده که در موقعیتی قرار بگیرید که از یک طرف تمایل به انجام کاری داشته باشید و از طرف دیگر چون به دلایلی انجام آن را به صلاح نمی‌دانید تصمیم بگیرید در برابر تمایل به آن مقاومت کنید؟ به عنوان مثال، پیش آمده که هم تصمیم به کاهش وزن داشته باشید و هم در حین پیاده‌روی دلتان برای نان خامه‌ایِ خوشمزه‌ی پشتِ ویترینِ شیرینی فروشیِ سرِ راه ضعف برود؟ یا مثلاً به صرافت خرید یک پاکت سیگار افتاده باشید اما ناگهان یادتان آمده باشد که در حال ترک هستید و اصطلاحاً بین تمایل و تصمیم‌تان گیر افتاده باشید؟ یا....

شاید تجربه شما متفاوت از این مثالها بوده باشد اما به طور حتم موقعیت یا موقعیتهایی را تجربه کرده‌اید که در آن سعی کرده باشید "خودتان را کنترل کنید".

خودکنترلی مهارتی است یادگرفتنی که ضامن موفقیت‌های شخصی و اجتماعی ما است. اگر بخواهیم خودکنترلی را به صورت کلی تعریف کنیم می‌توانیم بگوییم خودکنترلی یعنی توانمندی جلوگیری از رفتارها، تمایلات، هیجانها و عادتهایی که بروز آنها موجب مشکلاتی برای ما می‌شود.

برای مثال، تمایل به مصرف الکل و مواد اعتیاد آور یکی از تمایلات دردسرساز است که با بهره‌گیری از برخی مهارت‌ها مانند خودکنترلی می‌توان از ابتلای خود، خانواده و دوستان به این بلای خانمان‌سوز پیشگیری و یا برای درمان مۆثرتر آن اقدام نمود.

در همین ابتدای بحث و به منظور کمک به درک بهتر خودکنترلی، ارائه تعریفی از دو مفهوم مهم آن یعنی " تمایل" و "وسوسه" لازم به نظر می‌رسد.
تمایل، یک انگیزه بسیار قوی برای داشتن یک شیء جالب یا یک فرد جذاب و یا انجام کاری است که احساس لذت و آرامش را به همراه می‌آورند. همین آگاهی از احساس لذت و آرامشی که پس از دستیابی به آن شیء یا فرد در ما به وجود می‌آید، به تمایل این قدرت را می دهد تا رفتار ما را تحریک کند.
برای مثال، فلان ماده اعتیادآور، اید. همین ویژگی شادی‌آور بودن، عاملی مهم است که تمایل فرد را به مصرف اولیه و ادامه مصرف برمی‌انگیزد و او را به سمت مصرف واقعی آن ماده سوق می‌دهد.
وسوسه نیز همان‌طور که در مثالهای ابتدای این مقاله مطرح شد، به معنای یک وضعیت تعارض روانی است.

به عبارت ساده‌تر، وسوسه موقعیتی است که در آن فرد از یک طرف تمایل دارد چیز لذت‌بخشی را داشته باشد یا کاری آرامش‌بخش را انجام دهد و از طرف دیگر در همان زمان دلایلی دارد مبنی بر اینکه نباید به آن شیئ دست یابد و یا آن کار را انجام دهد. در یک عبارت مختصر و مفید می‌توان گفت در خودکنترلی، اراده در کشمکش با تمایل و وسوسه قرار می‌گیرد.

به یاد داشته باشید، خودکنترلی شاهراهی است به سوی موفقیت و سلامت، و مهارت مهمی است که حسی از تسلط و تعادل را در زندگی ایجاد می‌کند و به ما کمک می‌کند تا بر رفتارهای مخرب، پاسخ‌های هیجانی و خلق‌های نامناسب خود نظارت داشته باشیم و از افکار منفی دوری کنیم

حال اگر کسی در برابر وسوسه‌ای تسلیم شود، می‌گوییم این فرد در کنترل کردن خود در برابر آن وسوسه با ضعف مواجه بوده است و یا به اصطلاح روانشناسی او از خودکنترلی ضعیفی در مواجهه با آن عامل وسوسه‌انگیز برخوردار بوده است.
از دیگر نمودهای خودکنترلی ضعیف که در زندگی روزمره ما شایع هستند و مشکلات زیادی را از لحاظ فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی ایجاد می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: پرخاش کردن به اطرافیان چه به صورت فیزیکی (مانند کتک‌کاری کردن) و چه به صورت لفظی (مانند گفتن مطالب نامناسب به دیگران)، ناتوانی در مدیریت مالی خانواده مانند پول خرج کردن بیشتر از آنچه که نیاز واقعی زندگی است، قرض کردن‌های بی حساب و کتاب، عدم موفقیت در پس‌انداز کردن پول حتی به مقدار کم، قمار کردن، چاقی ناشی از پرخوری، شکست در ادامه تحصیل، ورزش و کار، درگیر شدن در فعالیت‌های جنسی نامشروع و یا زودهنگام، حاملگی ناخواسته، خیانت به همسر و ابتلا به بیماری‌های قابل انتقال از طریق ارتباط جنسی.
خودکنترلی به دلیل تأثیری که بر سبک زندگی افراد به جا می‌گذارد در ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماری‌های قلبی-عروقی نیز مۆثر دانسته شده است.
اکنون بعد از مطالعه مطالب بالا این سۆال مطرح می‌شود که به نظر شما اهمیت خودکنترلی در زندگی چقدر است؟ آیا شما خودکنترلی را به عنوان یکی از کلیدهای رسیدن به یک زندگی موفق و سالم قبول دارید؟ و اگر این‌گونه است، چرا؟

به یاد داشته باشید، خودکنترلی شاهراهی است به سوی موفقیت و سلامت، و مهارت مهمی است که حسی از تسلط و تعادل را در زندگی ایجاد می‌کند و به ما کمک می‌کند تا بر رفتارهای مخرب، پاسخ‌های هیجانی و خلق‌های نامناسب خود نظارت داشته باشیم و از افکار منفی دوری کنیم، احساس وابستگی به اطرافیان و درماندگی در روابط را کم کرده و به استقلال عاطفی و ایجاد آرامش ذهنی کمک می‌کند.



همچنین خودکنترلی عزت نفس، اعتماد به نفس و نیرومندی روانی را تقویت کرده و به ما این امکان را می‌دهد تا از زندگی خود بهره کافی را ببریم. در یک کلام خودکنترلی از ما فردی مسۆل و قابل اعتماد می‌سازد.

و سۆال آخر.....

در برابر وسوسه‌های تضعیف کننده خودکنترلی که زندگی همه ما را احاطه کرده است، شما چه برنامه‌ای برای حفظ و تقویت خودکنترلی‌تان دارید؟

خودتو کنترل کن

[ویدا@]

استرس با شما چه کارها که نمی کند!

استرس باعث بیماری های جدی و خطرناک بسیاری می شود و فرد را در موقعیت های پرخطر همچون ناراحتی های قلبی، سرطان، بیماری های تنفسی، تصادف، بیماری های کبد و حتی خودکشی قرار می دهد. پشت چراغ قرمز توقف کرده اید. چراغ سبز می شود و می خواهید حرکت کنید که ناگهان ماشینی با سرعت جت از سمت مخالف به سمت شما می آید. فورا ترمز می کنید، ماشین متوقف می شود و خوشبختانه هیچ تصادفی رخ نمی دهد. اما قلب شما به شدت می تپد، نفستان در سینه حبس شده است. آن را بیرون می دهید. خیلی محکم فرمان را در دست گرفته اید و آن را فشار می دهید و کاملا عصبی هستید که ممکن بود با ماشین روبه رو شاخ به شاخ می شدید و تصادف بدی رخ می داد. آرام باشید، همه چیز به خیر گذشته است.

در صدم ثانیه، هنگام وقوع تصادف، سیستم های متعددی از بدن ترمز می گیرند. یکی از آنها بخشی از مغز شما است که سیستم فوق کلیوی- هیپوفیز- هیپوتالاموس (HPA) نامیده می شود که آبشاری از مواد شیمیایی همچون آدرنالین، هورمون های استروئید و کورتیزول را ترشح می کند. این مواد باعث افزایش ضربان قلب و می شوند و به مغز کمک می کنند درلحظه و آنی تصمیم گیری کند. همچنین باعث افزایش میزان گلوکز خون نیز می شود تا فرد انرژی لازم برای بروز واکنش را در خود داشته باشد. انسان برای این مراحل نیازی به دستور دادن به مغز و ارگان های بدن ندارد. همه آنها خودکار و هوشمندانه، پشت سر هم انجام می شوند. اینها همه واکنش های طبیعی بدن در مقابل استرس هستند.

اما چیزی که طبیعی نیست، مواجه شدن مداوم با موقعیت های استرس‌زا است. این مساله را به عنوان اضطراب مزمن می شناسند که برای سلامت بدن بسیار ضرر دارد. حدود ۴۳ درصد از افراد بزرگسال از تپش قلب ناشی از اضطراب رنج می برند و سه‌چهارم بیمارانی که به پزشک مراجعه می کنند نیز از بیماری های ناشی از اضطراب و استرس زیاد شکایت دارند.

استرس باعث بیماری های جدی و خطرناک بسیاری می شود و فرد را در موقعیت های پرخطر همچون ناراحتی های قلبی، سرطان، بیماری های تنفسی، تصادف، بیماری های کبد و حتی خودکشی قرار می دهد.

به همین دلیل، بسیار مهم است بدانید استرس مداوم تا چه اندازه می تواند سلامت جسم و روح شما را به خطر بیندازد. بخش هایی از جسم که تحت تاثیر منفی استرس قرار دارند را در زیر برایتان نام برده ایم.
استرس می تواند باعث مختل شدن روند تفکر و اتخاذ تصمیم در فرد بشود. وقتی دچار استرس بسیار هستید شاید حتی نتوانید فکر کنید که برای شام چه غذایی درست کنید یا به طور مثال، نشانی رستوران موردنظر خود را با خاطر نیاورید. این فکرها در مواقعی که استرس نداری بسیار ساده و پیش پا افتاده هستند.

احساسات

افرادی که از استرس مزمن رنج می برند، خیلی زود ناامید، سرخورده و عصبانی می شوند. این افراد شاید بیشتر زمان خود را به گریه و ناراحتی سپری کنند و همیشه نگران مسایلی باشند که در مواقع عادی اصلا مهم نیستند.

دندان و لثه

شاید عجیب باشد اما استرس تاثیر منفی بسیاری روی سلامت دندان و لثه دارد. استرس می تواند باعث شود تا شما مدام دندان های خود را به هم فشار دهید یا باعث کج و خم شدن دندان هایتان بشوید. حتی ممکن است هنگام خواب نیز بدون اینکه بدانید دندان قروچه کنید. اگر این عادت را درمان نکنید، ممکن است به مفاصل فک بالا و پایین آسیب برساند. استرس همچنین باعث بیماری های لثه نیز می شود. با کم توجه کردن به بهداشت دهان، بزاق تغییر می کند و موجب کاهش ایمنی لثه ها می شود.

قلب

تقریبا همه می دانیم که استرس تاثیر منفی بسیاری روی قلب دارد. هورمون های استرس‌زا باعث افزایش تپش قلب و جریان خون می شوند. فعالیت غیر نرمال قلب و جریان خون موجب بیشتر شدن استرس هم می شوند. اضطراب شدید همچنین باعث فشار خون بالا، لخته شدن خون و در برخی موارد موجب سکته نیز می شود.

ریه

افرادی که دچار آسم یا بیماری های تنفسی و ریوی هستند در شرایط و موقعیت های پر استرس، بیشتر علایم بیماری را در خود نشان می دهند.

معده

استرس باعث ناراحتی های معده می شود و ممکن است حالت تهوع، استفراغ و اسهال را در فرد افزایش دهد. افرادی که دچار اختلالات معده و روده و بیماری هایی همچون رفلاکس معده یا روده، سندروم روده حساس، زخم معده یا بیماری های گوارشی هستند، هنگامی که اضطراب شدید دارند، حالشان بدتر خواهد شد.
مو

موها نیز از استرس در امان نیستند. فردی که زیر فشار استرس شدید قرار دارد، احتمالا دچار ریزش موی غیر طبیعی می شود. این ریزش حتی ممکن است سه ماه پس از شرایط استرس‌زا ادامه داشته باشد.

پوست

استرس موجب بیماری های پوستی همچون اگزما، سوریاس، اکنه و لکه های قرمز پوستی هم می شود.
همچنین موجب تبخال و تاول نیز می شود.

عضلات

گرفتگی های کمر و گردن که در نتیجه استرس ایجاد شده اند، می توانند موجب درد عضلات در بدن شود.

سیستم ایمنی بدن

اگر همیشه خیلی سریع بیمار می شوید، ممکن است استرس زیاد روی سیستم ایمنی بدن شما تاثیر منفی گذاشته باشد. استرس می توانید بیماری هایی همچون رماتیسم مفاصل و دیابت را نیز افزایش دهد.

استرس با شما چه کارها که نمی کند! : پزشکان ایران