توکل

[بالهای صداقت]

بحث دیگری که درکتاب چهل حدیث حضرت امام خمینی (ره) بدان پرداخته شده در باب توکل، معنای آن و تفاوت توکل با رضا و ثقه است .

دریچه در این زمینه ، با روایتی از امام کاظم علیه السلام باز می شود.

علی بن سوید می گوید: از امام کاظم علیه السلام درباره این فرموده خدا

" وَ مَن یَتـَوَکـَّل عـَلی الله فَهُو حَسبُه"

( یعنی هر کس به خدا توکل کند، خداوند برای او کافی است) ، سوال کردم.

حضرت فرمود: توکل بر خدا دارای درجاتی است . از مراتب توکل ، آن است که در تمام کارهایت بر خداوند توکل کنی . پس هر آنچه درباه تو انجام داد، از آن خشنود باشی . بدانی که او نیکویی و فضل را از تو منع نمی کند و بدانی که فرمان در آن مخصوص خداست. پس بر خداوند نسبت به واگذاری آن [امور] به او توکل کن و به خداوند در آن [ امور] و غیر آن[ امور] اعتماد نما.

معنای توکل و مراتب آن"

توکل از لحاظ لغت ، به معنای اظهار ناتوانی و اعتماد به غیر خود می باشد.

صاحب " منازل السائرین" توکل را این دانسته است: " واگذار کردن تمام امور به صاحب آن و بر وکالت او اعتماد داشتن."

برخی نیز گفته اند: توکل بر خدا ، به معنای آن است که بنده، تمام امیدها و آرزوهای خود را از مخلوقات قطع کند و به حق بپیوندد. توکل بسته به مقامات مختلف بندگان و مراتب معرفت انسانها، دارای در جات و مراتب است .

فرق بین رضا و توکل "

شخص متوکل ، خیر و مصلحت خود را می خواهد و خداوند متعال را در کسب این خیر و مصلحت ، وکیل امور خود می کند ؛ اما شخص راضی ، اراده خود را در اراده خداوند فانی کرده و هر آنچه را خداوند اراده کند ، می پسندد.

بر این اساس ، مقام رضا عالی تراز مقام توکل است . چنان که از بعضی اهل سلوک پرسیدند:" چه اراده کرده ای؟ "

گفت:" اراده کرده ام که اراده ای نداشته باشم."

این مطلب بیانگر مقام رضای ایشان است.
منبع

پیامبر (صلى­الله­عليه­و­آله) از جبرییل در مورد معنی توكل پرسید،
جبرییل گفت: توكل عبارت است از علم به اینكه مخلوق نه ضرر می­زند و نه نفع می­رساند، نه می­بخشد و نه
باز می­دارد، توكل مأیوس بودن از خلق است.
توكل یكی از اركان ایمان و حالتی است در بنده مؤمن كه از معرفت او به خداوند و اوصاف و اسماء حسنای او ناشی می­شود.
توكل نوعی رابطه ایمانی میان بنده و معبود است. مؤمن می­داند كه خداوند به نیاز همه بندگان آگاه و بر رفع آن نیازها تواناست و خیرخواه بندگان است و به آنها رحمت و شفقت دارد و بخیل نیست. پس خداوند هر نیازی را كه بنده داشته باشد، مطابق خیر و مصلحت او تامین می­كند.

حقیقت توكل

حقیقت توكل اطمینان نمودن به خداوند و تسلیم شدن به امر اوست و اعتماد قلبی در تمام كارها بر خدا و صرف­نظر كردن از ماسوی الله است و این منافات با تحصیل اسباب ندارد مشروط بر اینكه اسباب را در سرنوشت خود، اصل اساسی نشمرد.
از هر گونه وسیله مادی بهره گیرد و با این حال متكی به قدرت بی­پایان پروردگار بوده پیروزی را از او بداند. آورده­اند مرد عرب از پیامبر(ص) پرسید: آیا شترم را رها كنم و توكل كنم یا پایبند بزنم و توكل كنم؟ پیامبر اكرم(ص) فرمود:
«پایبند بزن و توكل كن»

راه­های رسیدن به توكل

1- اعتقاد به این كه سرچشمه هستی خداست. تأثیر هر عاملی به فرمان او می­باشد، همه موجودات ریزه­خوار خوان نعمت او هستند.
2- ببیند كه چگونه خداوند عالم، او را به وسیله نور هستی از ظلمت نیستی خارج ساخته است، چه در رحم مادر و چه پس از گام نهادن در فضای این جهان. آنچه مایه حیات و بقای او بود به او عطا نموده است.

فواید و نتایج توكل

1- قدرت تصمیم­گیری انسان در برابر مشکلات

2- ترك گناه و عدم سلطه شیطان
3- تأثیرناپذیری از اقبال و ادبار مردم و عدم نگرانی از حوادث

4- قوت قلب و شجاعت

5- آرامش درونی و اطمینان قلبی

6- مقاوم شدن در برابر مشكلات و حوادث

7- امیدواری به رستگاری و رسیدن به مطلوب و نجات از ناراحتی­ها و غم و اندوه

8- از آینده نمی­هراسد و خوف فقر و ناتوانی ندارد پس در یاری رساندن به دیگران كوتاهی نمی­كند.

9- برای كسی جز خدا كاری نمی­كند و جز به خدا امید ندارد و از غیر خدا نمی­ترسد و چشم طمع به كسی جز خدا ندارد.

منبع