یک فنجان روانشناسی برای کودک

[طنین باران]

چه کنیم فرزندمان لوس و‌ناز پرورده نشود

خواسته هایش حد و اندازه ندارد. از صبر و حوصله هم خبری نیست. کافیست چیزی را بخواهد و برایش فراهم نشود. زمین را به آسمان می دوزد. با همسالانش هم کنار نمی آید و همه چیز را برای خودش می خواهد. قهر و بهانه گیری هم که برنامه روز و شب اوست. به این بچه می گوییم لوس.
واقعاً چه چیزی بچه های ناز و دوست داشتنی را تا این اندازه نچسب و بد اخلاق می کند. سر نخ را باید در گوشه و کنار رفتارهای خودمان جست و جو کنیم.

چه کنیم فرزندانمان لوس نشوند؟
1- وقتی مشکلات زندگی دیگر جایی را برای تحمل نق زدنهای بچه باقی نمی گذارد ترجیح می دهیم هر چه میخواهد فوراً برایش مهیا کنیم تا غائله بخوابد. گاهی هم به یاد محرومیتهای دوران کودکی خودمان تصمیم می گیریم بهشت را برای فرزندمان از آسمان به زمین بیاوریم. مهمترین دلیل لوس شدن بچه ها همین اشتباهات به ظاهر کوچک است.

2- در اجرای مقررات در خانه مهربان و قاطع باشید. نه عصبانی بشوید و نه کوتاه بیایید. البته زیاد مقرراتی بودن هم خوب نیست و بچه را لجباز و سرکش می کند . پس مقررات خشک و دست و پا گیر را کنار بگذارید ولی در اجرای قوانین ضرورری کاملاً مصمم باشید و به هیچ وجه کوتاه نیایید.

3- از "نه" گفتن نترسید. تحمل "نه" شنیدن هم یک مهارت است. این مهارت را باید در کودکی آموخت.

4- انتظار تلخ است اما مایه رشد شخصیت کودک است. در یک سال اول زندگی فوراً به نیازهای کودک رسیدگی کنید اما در سالهای بعد او را حتی برای یک لیوان آب مدتی منتظر بگذارید. زمان انتظار را متناسب با سن و سال کودک افزایش دهید. در 5 سالگی می توانید او را برای به دست آوردن عروسک پشت ویترین چند روز منتظر بگذارید.

5- اطرافیان و بخصوص پدر بزرگها و مادربزرگهای مهربان هم بهتر است خودشان را با پدر و مادر کودک هماهنگ کنند.

[طنین باران]

رفتار مناسب در مقابل بی رغبتی کودک در انجام تکالیف مدرسه چیست ؟

* برنامه ریزی کنید زمان مشخصی را برای انجام تکالیف تعیین کنید: کودک نیز باید در تصمیم گیری شرکت کند. این زمان نباید با زمان برنامه های تلویزیونی مورد علاقۀ کودک و زمان فعالیت های فیزیکی او تداخل کند تا کودک مجبور نشود یکی را انتخاب کند. به کودک بگویید این زمان ممکن است گاهی تغییر کند


* مکانی ویژه برای انجام تکالیف تعیین کنید. مکانی که ساکت باشد و نور کافی داشته باشد. مکان مستقلی را برای کتابهای او اختصاص دهید و به استقلال او احترام بگذارید.


*بر نحوۀ درس خواندن وی نظارت کرده و آن را تقویت کنید . علت درس نخواندن کودک خود را شناسایی کنید و برای رفع آن بکوشید این علتها میتوانند شامل ضعف در تمرکز، خستگی، اضطراب، افسردگی ،درک نکردن مفهوم تکالیف شب، فراموشکاری، مشکل بودن تکالیف، فضای متشنج خانواده و ....در صورت لزوم برای رفع آن از مشاور کمک بگیرید.


*برای کودکانی که به جای درس خواندن بازی میکنند از خود ِ بازی یا فعالیتهای مورد علاقه وی به عنوان پاداشی برای انجام تکالیف استفاده کنید . به طور مثال بعد از انجام بخش دیگری از تکلیفش ده دقیقه بازی کند. میتوانید مشق و بازی را به صورت نوبتی درآورید.


*تکالیف طولانی را به بخشهای کوچکتر تقسیم کنید و مشخص کنید که به ترتیب کدام را انجام دهد. این شیوه را نیز به خود او یاد دهید


* تلاش کودک را تحسین کنید. انتظار نداشته باشید کار کودک بی نقص باشد. هرگامی که برای استقلال برمیدارد را تحسین کنید.


*اگر کودک در درس خاصی مشکل دارد، با یادآوری موفقیتهای او در درسهای دیگر، در او اعتماد به نفس ایجاد کنید. به او بفهمانید که همه اشتباه میکنند و افراد موفق از اشتباهاتشان بهره میگیرند.


* اجازه دهید تا مسئولیت پذیر باشد. حتی پیش دبستانی ها و کلاس اولیها باید تکالیفشان را خودشان انجام دهند. اگر نمیتواند تکالیفش را خودش انجام دهد احتمالا کودک وابسته ای می باشد و در این مورد با مشاور مشورت کنید.


*با افزایش سن کودک به تدریج مداخله تان را در انجام تکالیف کودک کم کنید اما نشان دهید هر وقت سوالی داشته باشد، در دسترس او هستید. و در کل روی تکالیف نظارت نسبی داشته باشید.


* برای انجام تکالیف به هیچ وجه او را سرزنش نکنید و خشونت به کار نگیرید چون در این صورت از درس و مدرسه و به طور کلی از آموختن دلسرد خواهد شد. اعمال اصول تربیتی می بایست با خونسردی و حفظ حرمت خود و کودک انجام گیرد.


* برای انجام تکالیف تشویق درنظر بگیرید برای مثال به کودک بگویید: بعد از اینکه تکالیفت تمام شد با هم بازی می کنیم و یا هر چیز دیگر
هم چنین کودک را در حین انجام تکالیف مورد تشویق قرار دهید مثلا به سمت او بروید و او را نوازش کرده و این رفتار او را تحسین کنید


* در صورت عدم موثر بودن تکنیک های فوق از محرومیت استغاده کنید برای مثال به کودک بگویید اگر تا ساعت مشخص شده تکالیفت تمام نشد ، متأسفم امشب نمی توانی با کامپیوتر بازی کنی یا کارتون ببینی ! و حتما تهدید خود را عملی کنید.

[طنین باران]

لمس و در آغوش گرفتن کودک از نگاه روانکاوی


بارها شنیده ایم که نوزاد را نباید خیلی بغل کرد و این کار باعث می شود که کودک عادت کرده و در نتیجه سخت تر هم می توان او را جدا کرد.

لمس و در آغوش گرفتن از نگاه روانکاوی عامل بسیار مهمی در شکل گیری امنیت در روان کودکان است. دقیقا می بینیم که بسیاری از مراجعینی که برای درمان می آیند گزارش می دهند که مادرم اهل بغل کردن و بوسیدن نبود. اغراق نیست اگر بگویم هیچ چیزی در این عالم به اندازه ی لمس کردن و لمس شدن به ما آرامش نمی دهد. جسم و روان کاملا با هم در ارتباطند و از طریق لمس شدن، روان آرام می شود. وقتی ناآرامیم کافی است کسی که عمیقا دوستش داریم ما را در آغوش بگیرد تا امن شویم.

نزدیکی جسمانی_روانی مراقبین اصلی بخصوص در ماههای اول زندگی نوزاد (تا حدود دو سال و نیمگی) مهمترین چیزی است که کودک به آن نیاز دارد. اگر ناامنی های کودک توسط مادر آرام نگیرد در سالهای بعد، اضطراب و حس اینکه جهان امن نیست و هر لحظه ممکن است اتفاق ناگواری رخ دهد را می توان در فرد مشاهده کرد.

اما ما با پدیده ای روبرو هستیم که گویا این اصل را نقض می کند: برخی مادرها اتفاقا خیلی کودک را بغل می کنند اما کودک شدیدا ترس از جدایی داشته و مدام می خواهد کنار مادر باشد و شبها کنارش بخوابد.

اگر لمس باعث امنیت می شود پس چرا در برخی نتیجه ی عکس می دهد؟

بسیاری از مادرانِ چنین کودکانی، خودشان ترس از دست دادنِ کودک را دارند و با چسبیدن و لمس بیش از اندازه ی کودک، به او این حسِ ترس را منتقل می کنند. پس کودک هم متوجه شده و ترس های مادر را زندگی می کند. روندی که گاهی تا جوانی یا حتی تا آخر عمر ادامه می یابد: رابطه ای چسبنده که هر دو نفر به هم میچسبند تا از ترس های خیالی خود در امان بمانند. مادرهایی که فرزندشان سی ساله شده ولی باز لباسهایش را اتو می زنند و ...
فرزند هم هیچ میلی برای مستقل شدن نداشته و از سرویس های مادر راضی است و خرسند، مصداق بارز همین ارتباطِ اضطرابیِ مادر_فرزندی است.

بنابراین هر لمس و نزدیکی فیزیکی ای، امنیت روانی در کودک را نتیجه نمی دهد. مادران باید از خود بپرسند که چون از تنهایی و از دست دادن کودکم می ترسم، او را مدام بغل می کنم یا چون او به امنیت نیاز دارد در آغوش میگیرمش؟ نیت پشت رفتارهاست که اثر تعیین کننده دارد: یک لمس، کودک را از امنیت و قدرت پر می کند و یک لمس، او را از اضطراب.

پس بغلی شدن کودک هیچ ارتباطی با بغل کردن آنها ندارد. ترس هایتان را کنار بگذارید و به خصوص در دو سال اول زندگی هر زمان که کودک نیاز داشت او را لمس کنید

[طنین باران]

وقتي كودک رفتار اشتباهي مي كند :


به او نشان دهيد رفتارش اشتباه بوده.
بلافاصله بعد از آن رفتار نامطلوب، كودك را در اتاقي گذاشته و به او تاكيد كنيد تا رفتارش را درست نكند، اجازه ندارد خارج شود.

در اتاق بايد باز باشد تا هم شما او را ببينيد و هم او شما را.
فقط نگاه كنيد: ممكن است كودك خشم و ناراحتي اش را با به هم ريختن و تخريب اتاقش نشان دهد. شما فقط چندباري نزديك اتاق او شويد طوريكه او ببينند، نگاه كنيد و برويد.

او را ببخشيد: پس از گذشت يك يا چند ساعت كه كودك با بي محلي هاي شما رو به رو شد، خودش بيرون مي آيد و طلب بخشش ميكند. در اين شرايط كمي صبور باشيد تا كودك بداند شما كمي مقاومت در بخشش او داريد. سپس او را بغل كرده و ببوسيد و او را ببخشيد.

"دکترهلاکویی

[طنین باران]

۵ ترفند مهم در مقابل لجبازی کودکان

بخندونیمشون:
وقتی که بچه ها میخندن، هم فکرشون مشغول میشه و هم دفاعشون میشکنه...

خاطره از کودکیشون: بهترین روش برای حواس پرتی و سرگرم کردن کودکمون در مواقع ضروری داستان گفتنه، حتی اگه ساختگی باشد... مثلا یهو بگید: میدونی کوچولو بودی چطوری فلان کارو میکردی؟

یه راز بگین: صداتو آرومتر کن و بگو: مامانی من میخوام بهت یه راز بگم میخوای بشنوی؟ وقتی که اون با سر بله گفت بغلش کنید و یه رازِ کوچیک بهش بگید و اونو همراه خودتون کنید...

یهو تغییر صدا بدین: برای این که اون لحظه دست از لجبازی برداره، صداتونو تغییر بدین، مثلا مثل پیرزن های بی دندون حرف بزنین، یا با لهجه های مختلف و بچه گونه حرف بزنید...

از نکات مثبتش تعریف کنید: یهویی بگید واااای این لباسی که پوشیدی چقدر بهت میاد؛ وااای چیکار کردی امروز اینقدر جذاب شدی؛ اینجوری کلاً حواسشو از لجبازی پرت میکنی...

[طنین باران]

اختلال کمبود توجه_بیش فعالی


انواع بیش فعالی

1. عدم توجه وتمرکز
2. پرتحرک(تکانشی)
3.ترکیبی(عدم توجه وتمرکز_تکانشی)

✔️علائم بایستی حداقل ۶ ماه مداوم دیده شوند.

سن شروع قبل از ۷سالگیست.

برای بچه های زیر ۳ سال تشخیص اختلال داده نمی شود و تا ۳سالگی باید جهت تشخیص و درمان صبر کرد.

✔️علائم باید در همه موقعیتها وجود داشته باشد نه فقط در خانه یا فقط در مدرسه...

✔️علائم متناسب سن کودک باشد مثلا از کودک ۲_۳ساله انتظار یک فعالیت نیم ساعته نداریم

بعضی از علائم:

دست و پاهای بیقرار
ناتوانی در نشستن در جاهایی که انتظار نشستن از او می رود
ناتوانی از انجام بازی بی سروصدا
رفتار تکانشگری مثل:ناتوانی در رعایت نوبت و مداخله وقطع حرف و کار دیگران
بی دقت وبی ملاحظه
انجام کار خطرناک نامتناسب با سن کودک
فراموشکار، بی دقت و بی توجه
با دستپاچگی قبل از پایان پرسش جواب میدهد
محرکهای بیرونی بسرعت وبه آسانی حواسش را پرت می کند.

اینها بعضی از علائم اختلال بیش فعالی_کمبود توجه اند.با دیدن بعضی از اینها در کودکان، برچسب اختلال به او نزنید .

برای انجام تشخیص قطعی و نهایی لازم است صرفا به روانشناس کودک مراجعه کرد.

بین شیطنت و پرفعالیتی با اختلال بیش فعالی تفاوت هست:

کودک پر جنب و جوشی که عملکرد تحصیلی مناسبی دارد و یا مشکل ارتباطی زیادی با همسالان ندارد بیش فعال نیست.

[طنین باران]

چهار هدف بدرفتاری کودکان و روش برخورد والدین:

جلب توجه:

- ابراز ناراحتی نکنیم، تمسخر نکرده و تذکر ندهیم.
-بدرفتاری را نادیده بگیریم یا با روشهایی که انتظار ندارند به آنها توجه کنیم.
-سیاست کلی را بر توجه به رفتارهای سازنده بگذاریم.

قدرت طلبی:

-عصبانی نشوید و خود را از جدال قدرت دور نگهدارید.
-اگر کودک درجنگ قدرت با والدین شکست بخورد بدرفتاری با هدف انتقام جویی خواهد داشت.

انتقام جویی:

-مقابله به مثل نکنید و به دنبال بهبود رابطه باشید.
-درک کنید که رفتار کودک از روی دلسردی است و الزاما شما مسبب آن نبوده اید.
-اگر کودک در کشمکش انتقامجویی شکست بخورد ، به نمایش بی لیاقتی می پردازد.

نمایش بی لیاقتی:

-این کودک شدیدا دلسرد و نا امیداست.
-از انتقاد کردن دست بردارید و بر توانایی و نقاط قوت او تاکید کنید.
-هرگونه تلاش کم اهمیت او را تشویق کنید.

کودکان اگرچه به بد رفتاری خود آگاهند اما از هدف‌های آن بی اطلاعند.

[مدیرهمدردی]

وقتي كودک رفتار اشتباهي مي كند :


به او نشان دهيد رفتارش اشتباه بوده.
بلافاصله بعد از آن رفتار نامطلوب، كودك را در اتاقي گذاشته و به او تاكيد كنيد تا رفتارش را درست نكند، اجازه ندارد خارج شود.

در اتاق بايد باز باشد تا هم شما او را ببينيد و هم او شما را.
فقط نگاه كنيد: ممكن است كودك خشم و ناراحتي اش را با به هم ريختن و تخريب اتاقش نشان دهد. شما فقط چندباري نزديك اتاق او شويد طوريكه او ببينند، نگاه كنيد و برويد.

او را ببخشيد: پس از گذشت يك يا چند ساعت كه كودك با بي محلي هاي شما رو به رو شد، خودش بيرون مي آيد و طلب بخشش ميكند. در اين شرايط كمي صبور باشيد تا كودك بداند شما كمي مقاومت در بخشش او داريد. سپس او را بغل كرده و ببوسيد و او را ببخشيد.

"دکترهلاکویی

با سلام
دقت کنید سن کودک بسیار مهم هست.
تقریبا سن های زیر 3 سال اینگونه برخوردها نیز حداقلی هستند. و انعطاف نسبت به آنها باید حداکثری باشد.
تجربه خلاقیت و شکل گیری شخصیت در این سه سال مستلزم آزادی عمل، پذیرش و تحمل کودکان هست ، حتی در مواردی که خطا می کنند بسیار ظریف و غیر مستقیم با آنها برخورد می کنیم.

[طنین باران]

زخم های عاطفی دوران کودکی که در بزرگسالی ویران گر می شوند

حقارت:

اگر همکلاسی، اعضای خانواده، یا بستگان در طول دوران کودکی از ویژگی های خاصی برخوردار باشند، ممکن است شخصیت درونگرا را با مسائل زیادی روبرو کرده باشد ، قربانیان انتقادات مخرب می توانند به افراد بی رحم تبدیل شوند که می خواهند دیگران
از آنچه انجام می دهند رنج ببرند.

ترس از رها شدگی:

کودکان رها شده تمایل دارند راه هایی را برای پر کردن خلأ خود به عنوان بزرگسالان دنبال کنند. به همین دلیل است که آنها اغلب شرکای احساسی خود را ترک می کنند و یا از انجام کارهای خود در برابر ترس از رها شدن برای اولین بار سر باز میزنند. چیزهایی مانند:”من قصد دارم شما را قبل از اینکه من را ترک کنی ترک کنم”، "اگر قرار است بروی، بهتر استت که دوباره بر نگردی”، و یا "چرا باید با این کار را انجام دهم اگر هیچ کس پشت من نسیت؟” ورد زبان آنهاست. افراد با مسئله رها شدگی باید روی عبور از ترس از طرد شدن، دیوارهای فردی، تنهایی و به ویژه تماس فیزیکی کار کنند.

مسائل مربوط به عزت نفس:

عزت نفس در دوران کودکی، به خصوص در خانواده، شکل میگیرد. اگر فرزندانتان را قبول و آنها را همانطور که هستند دوست نداشته باشید، احساس می کنند که دائماً باید تغییر کنند تا انتظارات شما را برآورده کنند.

هر کودکی دارای ویژگی ها و توانایی های مختلف است که آنها را منحصر به فرد و متفاوت می سازد. هنگامی که کودک می گوید که کاری انجام داده که موجب افتخار آنها شده است، شادی را با یک ژست لطیف بیان کنید به این ترتیب، فرزند شما می داند که دوستش دارید و وجود او را گرامی می دارید. این باعث افزایش اعتماد به نفس آنها خواهد شد و در مورد خودشان احساس خوبی خواهند داشت. افراد دارای اعتماد به نفس کم معمولا پر از کارهای ناتمام، تنبل، دلسوز، قابل ترحم، و بدبین هستند و به راحتی خجالت زده میشوند به همین دلیل بسیار مهم است که فرزندان ما در دوران کودکی خود، عزت نفس بالایی داشته باشند.

[طنین باران]

کودکان خود بخود خشونت را بروز نمیدهند، ما در شکل گیری آن دخیل هستیم

راهكارهایی برای والدین در مقابل عصبانیت و خشونت فرزندان

1. ابتدا بر رفتارها و برخوردهای خودتان دقت كنید. با شخصیت و ویژگی‌های رفتاری خود آشنا شوید و اگر نیاز به بهبودی دارند، آنهارا بهبود بخشید.

2. در كنار فرزند خود باشید، نه در مقابل او. این را بدانید كه هر رفتاری دلیلی دارد پس هنگام بروز رفتارهای عصبی با حفظ آرامش خود سعی كنید علت را بیابید.

3. تلاش كنید مساله را از دریچه ذهن فرزند خود ببینید. این یك رفتار همدلانه است. با او همدلی كنید.

4. زمان بروز خشم و عصبانیت اصلا زمان مناسبی برای نصیحت نیست. وقتی رابطه مطلوب است با فرزند خود صحبت كنید و ارتباطی صمیمانه را بین خودتان شكل دهید حالا در خلال این رابطه صمیمی بیشتر می‌توانید بر او تاثیر بگذارید.

5. وقتی عصبانیت و پرخاشگری بروز می‌كند سعی كنید با لحنی آرام و در عین حال قاطع با او صحبت كنید. این گونه خشم او نیز كنترل می‌شود.

6. در برخورد با فرزندان خود چه در تشویق و چه در تنبیه، منصفانه و عادلانه برخورد كنید.

7. اطلاعات و آگاهی‌های خود را در مورد مراحل رشد فرزندان و ویژگی‌های هر دوره افزایش دهید تا بهتر بتوانید با فرزند خود ارتباط برقرار كنید.