6 - چرا گیج و سر در گم هستم(رابطه ژنتیک، محیط و اختیار)

[مدیرهمدردی]

چرا گیج و سر در گم هستم(رابطه ژنتیک، محیط و اختیار)

یکم: ژنتیک و وراثت
هر آدمی یک پتانسیلی برای حل مشکلات و زندگی کردن دارد. که با خود آورده هایش هست. می توان اسم آن را ژنتیک و وراثت گذاشت.
همه ما می دانیم که ژنتیک افراد با هم تفاوت دارد. چه در جسم، چه در استعداد، چه در هوش، چه در مسائل روانی و توانمندی و ....




دوم: محیط و تربیت
هر آدمی از نظر زمان و مکان و موقعیت و تربیت در شرایط متفاوتی قرار دارد. به قول شاعر:
یکی را می دهی صد ناز ونعمت
یکی را می دهی نان جوین الوده بر خون







سوم: اختیار و انتخابهای فرد
در این بخش سوم همه افراد متناسب و چارچوب با دو بند اول (شرایط ژنتیکی و شرایط محیطی)، می توانند با اراده و اختیار خود انتخاب های متفاوتی داشته باشند. یعنی اراده هر انسان.
آنچه که منجر می شود یک انسان مذمت یا ستوده شود اراده اوست. که در اختیار اوست.





نتیجه:
تفکیک 3 بخش بالا و تدبیر در این امور به ما نشان می دهد که طیف انتخابهایمان بسیار بسیار گسترده هست.
ما باید مانند پژوهشگری که متغیرهای متغیر و ثابت و تعدیل کننده برای پژوهش خود تعریف می کند، برای زندگی خود حدود، اختیار و شرایط و استعداد خود را درست تعریف کنیم.

- - - - - آدمهایی که مکرر و مرتب روی ثبات ژنتیک خود دست می گذارند به عمد یا سهوا همه چیز را ثابت و فیکس می کنند. و رنج تغییر را از خود دور می کنند. تا بگویند که ما همین هستیم که بودیم.

- - - - -آدمهایی که مکرر و مرتب روی ثبات محیط و زمان و شرایط حاکم بر زندگیشان دست می گذارند، به عمد یا سهوا نقش خود را حذف و محیط را حاکم بر خود می گیرند تا رنج مسئولیت پذیری و تغییر در چارچوب محیط را نکشند.

+++++اما آدمهایی که با توجه ویژه به ثبات ژنتیکی خود و آشنایی با شرایط محیطی خود تصمیم می گیرند روی اختیار، و انتخاب و اراده و تصمیم گیری خود، برنامه می ریزند. کم کم احساس آزادی می کنند. انسان آزاد کم کم آرامش و رشد را کسب می کند. تعامل های خردمندانه با خود و محیط و خدای خود اتخاذ می کند.

دقت بفرمایید، توجه به اراده ، اختیار و انتخاب به معنی این نیست که محیط و شرایط و ژنتیک بی تاثیر هستند. مثلا همه می دانیم که نمی توانیم اراده کنیم به آسمان بپریم چون شرایط ژنتیکی و شرایط جاذبه این اجازه را به ما نمی دهد. اما این به معنی این نیست که با تصمیم و اراده و خردمندی نتوانیم یک روزی در آسمان سفر کنیم. انسان هواپیما ساخت، قانع نشد، تصمیم گرفت به خارچ جو زمین هم برود. انسان مقهور ژنتیک و شرایط محیطی نیست. بلکه این زمان و مکان و شرایط محیطی و ژنتیکی هست که مقهور اراده آدمی هست.

خلاصه اینکه اگر در همه دنیا و در همه زمانها کسی که نیکی کرده موجب تشویق هست. و کسی که ظلم کرده است مورد لعن و نفرین هست. به خاطر اینست که همه ما به اراده و اختیار انسانها بهای بیشتری می دهیم تا به محیط و ژنتیک فرد.
نه اینکه محیط و ژنتیک تاثیر نداشته است. اما تصمیم نهایی و وتو کننده همه اینها به دست اراده انسان هست.

لذا وقتی کسی قتل کند هیچ کس والدین او را قصاص نمی کند.
وقتی ورزشکاری قهرمان می شود هیچکس مدال را بر گردن پدر و مادر او نمی اندازد.
و هرگز ورزشکاری در مراسم اهداء جوایز نگفته است که ژنتیک من مسئول موفقیت من هست و من نقشی نداشته ام.


پس این سه ضلع ژنتیک + محیط +اختیار با هم شخصیت ما را می سازد اما نکته مهم اینست که دستکاری ژنتیک و محیط یا شدنی نیست یا اگر هم شدنی باشد با اختیار فرد این مهم انجام می شود. یعنی ژنتیک را مقهور خویش کنیم یا محیط را بتوانیم بهبود بخشیم. اما اختیار حاکم بر ماست.
ما نتیجه انتخابهایمان هستیم.
ما نتیجه مسئولیت پذیری های خودمان هستیم.

باز هم تاکید می کند. این اصلا به معنی بی اثر بودن ژنتیک و محیط نیست. بلکه به معنی اینست که اختیار متغیری قوی در دستان ما برای تغییر سبک زندگی هست.


این اختیار ماست که به ما می گوید منفعل باش یا فاعل باش.
این اختیار ماست که می گوید درگیر با محیط باش یا تعامل با محیط داشته باش.
این اختیار ماست که می گوید بنده خدا باش، یا خدایی بنده وار را انتخاب کن.
این اختیار ماست که می گوید منعطف باشد یا سخت گیر و متعصب
این اختیار ماست که می گوید امیدوار باش یا نا امید
این اختیار ماست که می گوید صبور و مقاوم باشد یا عجول و زودرنچ
این اختیار ماست که می گوید سرنوشت خود را به عقل و خدا بسپار یا به ژنتیک و احساس
اما اختیار مطلق حکم می کند اما ما در چارچوب توانمندی ژنتیکی و محیطی خود به اجرا در می آوریم.

البته اختیار علاوه بر اینکه به ما می گوید، کسب آگاهی و تمرین و آگاهی را هم به ما پیشنهاد می دهد.
ما در انجام فرامین اختیار همیشه احساس محدودیت از طرف محیط و از طرف ژنتیک می کنیم. اما اختیار مکرر و مرتب به ما آزادی عمل هدیه می کند که پویا و پرانرژی حرکت کنیم.


خلاصه:
اگر می بینیم که از خودمون ، از محیطمان، از زمین و از زمان ، از طبیعت و از خدا گله داریم و اگر می می بینم آرامشی حس نمی کنیم. یعنی اینکه 3 بند فوق (ژنتیک، محیط و اختیار خود) را تفکیک و برنامه ریزی نکرده ایم.

همه چیز در هم قاطی شده است. نه محدویت خود و متغیرهای ثابت خود را خوب تفکیک کرده ایم. نه میدان اختیار خود را می شناسیم. یا ا ینکه اگر اختیارمان را شناختیم ، حاظر به هزینه های انتخاب خود نیستیم.