افسردگي، يک بيماري رواني ناشي از اختلالات مغزي و سيستم عصبي نيست، افسردگي، يک انحراف عاطفی است. به عبارت ديگر، افکار منحرف و فريب آلود، مجموعهای از احساسات: غم و اندوه، عدم اعتماد به نفس، بیتفاوتی و بیحوصلگی، خستگی و ضعف، نااميدی و... را تحت عنوان افسردگی به دنبال میکشند و قربانی خود را به طرف خودکشی سوق ميدهند.(1)
ا
فکار غيرمنطقی، غيرواقعی و فريبآلود، ميکروب و علت افسردگی هستند و چنانچه اين افکار، تصحيح و اصلاح شوند، افسردگی نيز درمان خواهد شد.(2)
احساس طبيعی غم و اندوه
غم و اندوه ، يک عکسالعمل سالم و طبيعی در مقابل ضايعات، حوادث، نااميديها و تغييرات بد زندگی است که ما اغلب، آن را سرکوب ميکنيم. ما براي حوادث اسفناک زندگی، براي بيماريها يا برای هر سختی و مشقتی که در زندگی با آن رو به رو ميشويم دچار غم و اندوه میگرديم. ممکن است برای کاری که زمانی بر اثر ناپختگی و جوانی انجام دادهايم اکنون غصهدار شويم. متأسفانه بسياری از ما نميی دانيم حالت صحيح و سالم غصه خوردن چگونه است و چهطور بايد با آن برخورد کرد و چهطور آن را ارضا کرد ، و از دل بيرون راند؟ ما به خود ، اجازه گريه کردن نميی دهيم و غم و غصّه ی خود را انکار ميکنيم. ما ميی ترسيم اشکمان جاری شود و دردها را بيرون بريزيم. در نتيجه، اين عواطف را در سينه حفظ کرده ، هيچ وقت از آنها فارغ نميیشويم. آنها با فشاری که روی فکر و قلب ما وارد ميسازند، رفتار و اعمال روزمره ي ما را از مسير طبيعی منحرف می سازند، بهگونهای که به عوارضی چون «افسردگی» دچار میشويم. روانشناسان معتقدند که راه سالم برخورد با غم و اندوه، اين است که: «هيچ وقت، فرصت گريه کردن را از دست ندهيد».(3)
غصه
نسخه قطعی درمان:>>> خداباوری
بينش خداباورانه و توحيدی ميگويد که اگر تنها شَوم، باز هم خدا هست. او جانشين همه نداشتنهاست.
شخص خداباور می گويد: من دوستی شنوا، بينا، دانا و مهربان دارم که «بر هر چيز تواناست»(4) و آن دوست و ياور خوب، «براي ما کافی است».(5)
شناختدرمانی ميگويد:
«با پيش آمدن حادثهای ناگوار، آن را تعميم ندهيد و هميشه منتظر حادثه بدی نباشيد. دليلي ندارد که اتفاق گذشته، باز تکرار شود».
اما بينش توحيدي ميگويد:
«خداباوری ، حصار امنی است که هر که در پناه آن قرار گيرد، هيچ گزندی را توانای غلبه بر او نيست».(6)
شناخت درمانی ميگويد:
«کمالگرايی و همه چيز را در حد بهترين خواستن، مايه رنج است».
بينش توحيدی هم می گويد:
«هر پديده و شيیء در جهان، نابودشدنی است مگر آن که رو بهسوی او دارد. هيچکس و هيچچيز جز او بهترين نيست و او تنها ربّ اعلی و سزاوار دوست داشتن و پرستيدن است».(7)
شناخت درمانی ممکن است نگراني ما را از پارهای مسائل برطرف کند، ولی نميتواند اضطراب و افسردگی را ريشهکن کند. تنها خدا، صاحب و ناخدای اين کشتی توفانزده است که ميتواند انسان، اين مسافر بیقرار را ـ که گرفتار کشمکشهای درونی و بيرونی است ـ ، آرام کند. تنها برداشتن بينشهای غلط (نفی خدايان دروغين)، موجب رستگاری نيست، بلکه بايد بينش خداباورانه به دنبال آن، مطرح و جايگزين شود ، يعنی ارزشهای فطری و خدايی، جانشين الههها و ارزشهای دروغين شود.
آنچه امروزه با عنوان برنامهريزی عصبی ـ کلامی تحت عنوان اداره مغز مطرح ميشود، در اسلام، با فلسفه و مفهومی بسيار عميقتر، عنوان شده است.
اسلام ميخواهد ما اداره کننده ی احساسات، عواطف، افکار و تمايلات خود باشيم، نه آنها مدير ما.(8)
مذهب و خود ملامتگری
کليه مذاهب می خواهند که ما انسانهايی شاد و سرشار از نشاط باشيم و يکديگر را دوست بداريم. به هنگام خطاکاری، ايمان و اعتقادمان به ما ميگويد ، چون انسانيم مرتکب اشتباه ميیشويم. ما بايد خود و حتی کساني را که عليه ما کارشکنی ميکنند ، ببخشيم.در انجيل آمده: «همسايهتان را چون خود دوست بداريد». اين عبارت در آنِ واحد به دو نکته اشاره می کند: ديگران را دوست بداريد : اما خودتان را نيز دوست بداريد. به تعبيری « نه ديگران را سرزنش کنيد و نه خود را».
تمام مذاهب به اين حقيقت پی بردهاند که آدمی، موجودی ضعيف است و با وجود تلاشهای فراوان، باز هم گاهی مرتکب گناه میشود. البته ممکن است بتواند رفتارهای اعتراض برانگيزش را به مقدار قابل توجهی کاهش دهد ، اما هرگز قادر نيست آن را کاملاً متوقّف کند. وقتی خداوند ، رفتار نادرست را بر ما ميبخشد، آيا ما نبايد با خويشتن مهربان و سخي باشيم؟
شما با پيروی از تعليمات مذهبی خود هيچ گاه دچار افسردگی ناشی از خود ملامتگری نخواهيد شد. اين، الگوی کاملی از همسويی مذهب و روانشناسی است، زمانی که در کنار يکديگر قرار میگيرند.(9)
پی نوشت ها:
1 . روانشناسی شادزيستن، جودی تاتل بام، ترجمه: ژيلا نينوايی، تهران: ندای فرهنگ، 1375، ص 9.
2 . درمان افسردگی و ضعفهای رواني، ژيلا نينوايی، تهران: سخن، 1374، ص 12.
3 . درمان افسردگی، جی رموند دوپاولو ـ کيت راسل ابلاو، ترجمه: مهدی قراچهداغی، تهران: البرز، 1374، ص 108 .
4 . سوره زمر، آيه 36.
5 . سوره بقره، آيه 20 و 106 و 109.
6 . اشاره به حديث مشهور سلسلة الذهب (کلمة لا اله إلاّ اللّه حِصني). ر.ک: عيون أخبار الرضا(ع)، ج 2، ص134 .
7 . مذهب و روانشناسی، اماناللّه خلجی موحد، تهران: نشر فرهنگ اسلامي، 1378، ص 41.
8 . اشاره به آيه 43 از سوره فرقان. در اين باره ر.ک به: مذهب و روانشناسی، ص 67 .
9 . غلبه بر افسردگی، پل ای.هاک، ترجمه: ضيا اعظامی، تهران: آران، 1374، ص 51 .
منبع : مجله پيام زن - با تغيير و تلخيص
.
