نقش ورزش در سلامت روان

مقدمه

ورزش ، اعصاب و سلامت روان

امروزه خبرهاى فراوانى در جراید به چشم مى‏خورند كه بر مبناى پژوهش و تحقیقات دانشمندان و متخصّصان است. این خبرها حاكى از تأثیر ورزش بر سلامتى جسم و روان است. اشاره به چند مورد از آن خالى از لطف نیست:

پژوهشگران دانماركى مى‏گویند: «كسانى كه به طور منظم پیاده‏روى مى‏كنند و یا تمرینهاى نسبتاً سنگینى انجام مى‏دهند، هفت سال بیشتر از كسانى كه چنین كارى انجام نمى‏دهند عمر مى‏كنند». آنها دریافتند كه میزان مرگ، در میان مردانى كه چند سال پیاده‏روى كرده بودند، در مقایسه با مردانى كه بیست سال تحرّكى نداشتند، به یك سوم رسیده است.

مدیر این پژوهش «پیتر شنوهر» كه متخصّص بیماریهاى قلب است مى‏گوید: «براى سلامتى، مقدارى فعالیت بدنى مفید است». این پژوهشگر معتقد است: «كسانى كه بى‏تحرك‏اند در وضعیت فیزیكى ضعیفى قرار دارند... باید با سرعت زیاد پیاده‏روى كرد ؛ چون این كار، تأثیر بیشترى روى بدن مى‏گذارد».

بسیارى از بیماریها مثل افسردگى، دیابت، فشار خون و بیماریهاى قلبى با ورزش و نرمش قابل پیشگیرى است.

شنا باعث شادى و نشاط انسان مى‏شود. آب‏تنى و حركت در آب، به خاطر خنك‏كنندگى، نشاط جسم و شادى روح را به همراه دارد و به پوست نیز طراوت و زیبایى مى‏بخشد. آثار ماساژدهندگى آب، باعث كم شدن فشارهاى ناشى از خستگى روزانه و تمدّد اعصاب مى‏شود و آرامش خاطر را به انسان باز مى‏گرداند.
ورزش، باعث تمركز حواس مى‏شود و قدرت اندیشیدن را زیاد مى‏كند. تحقیقات نشان داده است كه كاهش یا افزایش فشار خون ناشى از ورزش، وابسته به تداوم یا قطع برنامه‏هاى ورزشى است.

با این حساب، مى‏توان نتیجه گرفت كه ورزش، سلامتى را به ارمغان مى‏آورد و كسى كه جسم و روان سالمى داشته باشد، در كسب مهارتهاى فردى و اجتماعى موفق‏تر است.

نقش ورزش درسلامت روان و اعصاب

بسیار سخن و حدیث از تأثیر و اهمیت تربیت بدنی و ورزش بر ابعاد مختلف رشدی چون جسم و روان و اعصاب شنیده ایم یا خوانده ایم. البته بیشترین كوشش در ارائه چگونگی افزایش یا تقویت قوای جسمانی بوسیله تربیت بدنی ورزشی صرف گردیده و كمتر به مشخص نمودن ویژگیهای سلامت روان و اعصاب پرداخته شده است لذا بر آن شده ایم كه حتی مختصر به تعریفی كلی از سلامت روان و اعصاب به شناخت اصول ویژگیهای آن پرداخته و بخش تربیت بدنی و ورزش را در این بعد مهم انسانی مشخص نمائیم.

تعریف سلامت روان و اعصاب:

یك فرد زمانی دارای سلامت روان و اعصاب است كه با شناخت و حفظ ویژگیهای شخصیتی، خود را با محیط تطبیق دهد. شناخت خود مجموعه ادراكات، ارزشها، افكار و عواطف را تشكیل می دهد كه سبب و آگاهی فرد از موجودیت خود می شود. بدین معنی او می فهمد كیست و چیست. در تامین سلامت روان و اعصاب علاوه بر عوامل ژنتیكی عوامل محیطی نیز تاثیر فراوان خواهند داشت. اگرچه شناخت كامل ویژگیهای مربوط به سلامت روان و اعصاب در یك فرد بسیار مشكل است ولی زمانی افراد از نظر روان و اعصابی سالم می باشند كه دارای خصوصیات شاخصی گردند:

1. اعتماد به نفس دارند. از خصوصیات مثبت و برجسته خود استفاده می كنند در عین اینكه به محدودیتها و نواقص خود آشنایی دارند توانائیهای خود را می شناسند و حداكثر استفاده از آن را می كنند این افراد واقعیت وجودی خود را انكار نمی نمایند بجای عذرتراشی و دلیل تراشی شكستها را براحتی پذیرفته و نگرانی به خود راه نمی دهند.

2. احتیاجات اولیه را براحتی برطرف می نمایند. برآوردن نیازهای اولیه زندگی بخصوص نیازهای جسمانی باعث تلاش دائمی در این افراد می گردد. و با شناخت واقعیتها واقع بینانه تر با مشكلات زندگی مقابله می نمایند.

3. به دیگران به دیده خوب می نگرند. ضمن دوست داشتن دیگران به آنها اعتماد می كنند و در حفظ روابط با دیگران كوشا هستند محبت خویش را مستقیماً ابراز می نمایند و برای آن شواهدی مناسب ابراز می دارند.

4. مسئولیت پذیرند ضمن پذیرش مسئولیت مناسب با سن خود مسئولیت كارهایی كه خود انجام می دهند را می پذیرند از كسب تجربه لذت برده و همیشه برای بهترین نتیجه در تلاش خواهند بود.

تأثیر ورزش در سلامت روان و اعصاب:

مجموعه این ویژگیهای شاخص تشكیل دهنده سلامت روان و اعصاب در یك فرد می باشد. بدون شك رفتار بشر تابع تمامیت وجود اوست بدین معنی روان و اعصاب تابع جسم و جسم تابع روان و اعصاب است. امروزه تحقیقات نشان می دهد كه ناراحتی های جسمانی اختلالات روان و اعصابی را بهمراه داشته و برعكس. ولی نكته برجسته در تقویت قوای جسمانی حفظ روان و اعصاب سالم می باشد.

دكتر آرترویدر روان و اعصابشناس معروف آمریكایی در تحقیق بسیار جامع خود اظهار می نماید عدم تعادل روان و اعصابی بسیاری بیماران نتیجه عدم فعالیت حركتی و ورزشی در دوران كودكی است. جونز در قسمتی از تحقیق خود دریافت پسرانی كه از نظر قوای جسمانی ضعیف می باشند علاوه بر ضعف جسمانی دارای مشكلات روان و اعصابی مانند احساس حقارت عدم توانائی تطبیق خود با دیگران می باشند. راویك و مك كی دریافتند دانش آموزانی كه در مهارتهای حركتی ضعیف می باشند اغلب خجول و گوشه گیر هستند و برعكس دانش آموزانی كه از نظر مهارتهای حركتی قوی می باشند دارای ویژگیهای برجسته بسیار نمایانی از نظر رفتار چون فروتنی، تدبیر، توجه و حس همكاری هستند.

شندل با استفاده از آزمون روان و اعصابی خصوصیات روان و اعصابی دانش آموزان ورزشكار و غیر ورزشكار را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید دانش آموزان ورزشكار دارای صفات ممتاز رفتاری چون رهبری، تحركهای اجتماعی حس ارزشهای فردی و اجتماعی، عدم شك و تردید در خود عدم بهانه جوئی و نتیجتاً رشد اجتماعی بیشتر می باشد.

چگونگی مبارزه با بیماری روان و اعصابی:

مسلماً عدم سازش وجود و اختلالات رفتاری در هر طبقه و صنفی و در هر گروه و جمعی بسیار مشهود است عوامل مختلفی را می توان در بوجود آوردن یا پایه ریزی عدم سلامت روان و اعصاب ذكر نمود: فشارهای اجتماعی، فقر مادی، اختلافات خانوادگی، تصادفات، بیماریها، مرگ و میرهای پیش بینی نشده و بسیاری از عوامل خانوادگی و اجتماعی همراه با عوامل وراثتی، افراد را دچار عدم تعادل روان و اعصاب می سازد. بنابراین برای پیش گیری از بیماری روان و اعصابی و حفظ سلامت روان و اعصاب توصیه های مختصری در نظر گرفته می شود:

1. سعی كنید به انجام فعالیتهای ورزشی بپردازید زیرا ورزش تنشهای روان و اعصابی را از بین می برد و اخمها را به لبخند تبدیل می نماید.

2. در رابطه با نگرانی خود با دیگران صحبت كنید و اگر مشكل شما جدی است از مراجعه به پزشك روان و اعصاب درمان مضایقه نكنید.

3. موقعیت خود را بشناسید و بجای جنگیدن با آن خود را با ان سازگار سازید. با تغذیه مناسب ورزش مناسب، استراحت كامل مواظب سلامت جسم خود باشید.

4. با دیگران معاشرت و دوستی نمائید.

5. برای انجام هر كاری زمان خاص و منظمی را در نظر بگیرید.

6. در نهایت یاد بگیرید كه همیشه خونسرد و فرد راحتی باشید.

7. در نهایت اگر دارای توانائی لازم برای تحمل درد و رنج باشید و در موقع لزوم با شهامت و بردباری برخورد نمودید به زندگی و رفاه دیگران علاقمند بودید و در این زمینه فعالیت داشتید شما از: سلامت روان و اعصاب برخوردارید.

نتیجه گیری
پس لازم است كه هر فردى براى به دست آوردن تواناییهاى فردى و اجتماعى خود به ورزش روى آورد. با این حساب، مى‏توان به این شعار همیشگى روى آورد كه: «ورزش، هدف نیست، بلكه وسیله‏اى است براى رسیدن به هدفهاى عالى‏تر و كسب مهارتهاى جسمى، روحى و تواناییهاى فردى و اجتماعى».

در نظر داشته باشیم كه افراد جامعه‏اى كه از راه ورزش، موفق به كسب مهارتهاى فردى و اجتماعى مى‏شوند، در زندگى موفق‏ترند و آن جامعه، سالم و پویاست.
نكته مهم‏تر این است كه باید مادران را تشویق به ورزش كرد. این كار، كودكان را هم تشویق به ورزش مى‏كند. به راستى چگونه از مادرى كه رنجور، سست و فاقد تحرّك است مى‏توان توقّع داشت كه فرزندى سالم و پویا داشته باشد. چگونه مى‏توان از این گونه مادران انتظار داشت كه یك قهرمان یا یك ورزشكار سالم و علاقه‏مند تربیت كنند.

معرّفى كردن ورزش به عنوان یكى از اصول زندگى به كودك، مانند آموزش صحیح راه رفتن، خوب تكلّم كردن و احترام به بزرگ‏تر، مهم و حیاتى است. و آخر اینكه تولستوى، نویسنده نامدار جهان، جمله‏اى دارد كه مى‏گوید: «ناچارم ورزش كنم، وگرنه عقل من فاسد خواهد شد».

-----------------------
www.seemorgh.com/news