زخم‌هاي عاطفی عامل اصلی ضعف عزت نفس هستند
هرچه این زخم‌ها عمیق‌تر باشد این ضعف‌ها نیز شدیدتر است. آنها اغلب مایل‌اند به احساسات خود عمیقا آسیب برسانند و به همین علت تمام زتدگی خود را در انتظار معجزه‌ای برای درمان می‌گذرانند. از طریق هفت مرحله‌ی قابل پیش‌بینی ما می‌توانیم مرحله مرحله به خود برای درمان زخم‌های روانی كمك كنیم:
1) بررسی 2) بیان 3) آرامش 4) جبران 5)نگرش 6)راه‌یابی 7)بخشش
چرا درمان احساسات برای افراد با عزت‌نفس پایین تا این حد مشكل است؟ 1) چون آنها به میزان بالایی از ناامیدی‌ها و شكست‌ها رنج می‌برند و دید منفی آنها باعث می‌شود حتی هنگام موفقیت با شكست مواجه شوند. 2) آنها هدف مناسبی برای سودجویان هستند
چگونه می‌توان زخم‌های عاطفی كهنه را علاج كرد:
خط‌مشی ما يك سری از طرح‌های عملی سازنده است و حالت مطلوب حالتی است كه مراحل به ترتیب رعایت شوند و باید متذكر شد اگر روند درمان سريعتر از موعد مقرر طی شود یا بعضی مراحل نادیده گرفته شود کارایی لازم را از دست خواهد داد. قبل از شروع مراحل مدت كوتاهی فكر كنید تا بتوانید یك یا دو مسئله عاطفی حل نشده را بیابید زیرا در این‌صورت درك مراحل راحت‌تر خواهد بود
مرحله‌ي اول: بررسی/ هدف واقعی این مرحله سرزنش كردن فردي یا انتقام گرفتن نیست بلكه صرفا بررسی خاطرات واقعی ماست تا اینكه يك ذهنیت روشن در مورد آنچه روان ما را آزار می دهد مشخص كنیم و اقدام موثری انجام دهیم.
راه‌حل ممكن: مشكل را با یكی از دوستان با شعور خود مطرح كنیم.
مرحله دوم: بیان/ در این مرحله احساساتی را كه مربوط به ناراحتی‌های خود بوده احساس می‌كنیم و راه مطمئنی می‌یابیم تا آن احساسات را بیان كنیم.
راه‌حل ممكن: هنگامیكه دوش آب‌گرم می‌گیرید خاطرات را در ذهن خود تكرار كنید و اگر مایل بودید گریه كنید يا به يك موسیقی ملایم گوش كنید، اجازه دهید اندوه یا خشم شما بروز كند.
مرحله سوم: آرامش/ این مرحله به بحث درباره قدرت آرام‌بخش فردی می‌پردازد كه برای ما ارزش قائل است و بدون قضاوت به ما توجه می‌كند. نسبت به دردهای ما احساس همدردی می‌كند و اغلب موارد بهتر است كه او نیز توجه ونگرانی خود را به شكلی نشان دهد. در این مرحله افراد با عزت‌نفس ضعیف احساس ناامیدی می‌كنند و نمی‌توانند فكر كنند فردی حاضر است با آنها همدردی كند اما خیلی‌ها با كمال میل حاضرند اینكار را انجام دهند.
راه‌حل ممكن: همدردی و توجه دوستی را كه در زمینه تجربه‌های مشابهی با شما دارد طلب كنید.
مرحله چهارم: جبران/ اكنون در یك مرحله‌ی تشویقی هستیم. در این مرحله هدف آن است كه راهی بیابیم تا ناراحتی‌ها و دردهای گذشته‌ی خود را جبران كنیم. زمانی كه برای جبران مسئله‌ای برنامه‌ریزی می‌كنید به یاد داشته باشید كه این جبران باید برای شخص مناسب باشد.
راه‌حل ممكن: گذراندن زمان بیشتری با دوستان صمیمی و برنامه‌ریزی برای اینكه مثلا پدر یا مادر مهربان‌تری در نظر خودم باشم.
مرحله پنجم: نگرش/ در این مرحله زمان آن رسیده تا درباره‌ی آنچه رخ داده فكر كنیم و به نتیجه برسیم. با یافتن جنبه‌های مثبت زخم‌های قدیمی، راحت‌تر دردهای گذشته را پشت‌سر می‌گذاریم.
می‌توان با پاسخ به برخی سوالات این مرحله را آغاز كنیم:
1) آیا اوضاع زخم درون من غیرعادی است؟ 2)آیا دوباره آن را تجربه خواهم كرد؟ كی و كجا؟ 3)آيا رفتار این فرد طبیعی بوده یا خير؟ 4) درس اصلی كه من درباره خود آموخته‌ام چه بوده است؟ 5) درباره دیگران چه آموخته‌ام؟ و ...
نكته اصلی این مرحله اینست كه هدف این مرحله درمان ناراحتی‌های شخصی شماست. افراد با عزت‌نفس در این مرحله بیشتر سعی می‌كنند ن‍یازهای دیگران را براورده كنند.
راه‌حل ممكن: تهیه فهرستی از خصوصیات شخصی كه می‌تواند شخصیت مرا تقویت می‌كند.
مرحله ششم: راه‌یابی/ هدف این مرحله، يافتن راه‌های موثر در استفاده و بهره‌گیری مثبت از چیزهایی است كه ما از تجارب تلخ و روند درمان آن بدست می‌آوریم. بعضی از این یافته‌ها شامل افزایش توان درمانی، دانش یا شعور خاص، افزایش قدرت و نفوذ به واسطه تجربه‌هایمان می‌باشد.
راه‌حل ممكن: یك موسسه خیریه برای كودكان تاسیس كنید.
مرحله هفتم: بخشش/ منظور از این بخشش، بخششی نیست كه افراد با عزت‌نفس بخاطر خشنود كردن دیگران آنها را می‌بخشند اما چون عمیقا آنها را نبخشيده‌اند به سرزنش خود می‌پردازند چون در این صورت از لحاظ عاطفی بیشتر آسیب خواهند دید.اینجا منظور از بخشش اینست كه فرد به طرف آزار‌دهنده می‌گوید:« من كار تو را نمی‌پسندم و ناراحت شدم اما اگر تكرار نشود تو را می‌بخشم». این مرحله یك مرحله پاداشی است نه اصلی پس اگر نتوانستید به درهای طلایی این مرحله برسید از لحاظ عاطفی و اخلاقی احساس ناتوانی نكنید.
روشی برای ترك عادتهای خود تخریبی
مبارزه با عادتهای مخرب مقدم بر هر كار دیگری است زیرا اگر نتوانید بر روی این رفتارهای خود كنترلی داشته باشید، تلاشتان برای انجام كارهای تقویت نفس بی‌نتیجه خواهد بود
روشی برای مبارزه با عادتهای بد:
بررسی قلمرو دشمن: در دفتری كه دائم همراه شماست تمامی اشتباهاتی را كه در برابر عزت‌نفستان مرتكب شده‌اید، یادداشت كنید. بدون شك متوجه می‌شوید كه دشمن شما در لباس‌های مختلف خود را نشان می‌دهد و تلاش شما را در زندگی و روابط بی‌اثر می‌كند. این فهرست ممكن است شامل موارد زیر باشد:
معذرت‌خواهی‌های مكرر،پرخوری، بیش‌از‌حد كار كردن، سیگار كشیدن، زیاد حرف زدن و ...
ارزیابی تهدید: فهرست خود را بر اساس هر موردی كه عزت نفس و سلامت شما را تهدید می‌كند با دقت به شش بخش تقسیم كنید و هر كدام از عادتهای خود را در مقابل یكی از بخش‌های زیر یادداشت كنید:
1- مرگ‌آور 2- بسیار خطرناك 3- خطرناك 4- كمی خطرناك 5- بعضی مواقع خطرناك 6- ناراحت‌كننده
انتخاب یك هدف آسان: انتخاب یك عادت منفی برای ترك كردن و تقویت مهارت‌های دیگر
جست‌و‌جوی نیروی متفق: یافتن دوستی كه عادت منفی‌ای مثل شما دارد.
قوی‌ترین فرماندهان خود را تعیین كنید: ارزیابی قوای شخصی كه می تواند بیشترین كمك را به شما كند
مغز تحلیل‌گر: كه می تواند روشی جامع را طرح‌ریزی كند كه نتیجه‌ی آن می‌تواند براحتی‌تحلیل شود
بخش خنده‌دار: شاد و خنده‌دار كردن تمامی جریان‌ها و جلوگیری از یكنواخت شدن آنها
خصوصیات تقویتی: كه رفاه و سلامت شما را در الویت قرار می‌دهد
خلاقیت: می‌تواند برای ابزار تخیلات بكار گرفته شود.
بخش عملی: كه می‌توان به كمك آن قاطعانه عمل كرد.
انتخاب یك شعار: شعاری را انتخاب كنید كه در زمان‌های فشار روحی الهام‌بخش شما باشد عباراتی نظیر این عبارت:« ممكن است مشكل باشد اما غیرممكن نیست»
ترسیم روش كلی: روش خود را بروی كاغذ پیاده كنید بطوری كه طرحتان با روش مبارزتان هم‌خوانی‌داشته باشید و آن را در جایی وصل كنید كه به خوبی ببینید. از نمودار جدول هم می‌توانید استفاده كنید.
منابع خود را دسته‌بندی كنید: آن مقدار از موجودی خود را كه در حال حاضر در دسترس شما قرار دارد و می‌تواند برای مبارزه عادتهای منفی به شما كمك كند، یادداشت كنید. سپس بررسی كنید چه منابع أیگری را می‌توانید تهیه كنید.
پرچم خود را برافرازید و اعلام جنگ كنید: به دنیا بگویید كه به جنگ می‌روید و چرا و در چه زمانی می‌روید اما اسرار خود را فاش نكنید.
اولین حمله‌ی خود را طرح‌ریزی كنید: شما هدف آسانی را انتخاب كرده‌اید پس اولین حمله‌ی خود را سریعا انجام دهید چون درغیراینصورت شكر شما روحیه‌ی خود را از دست می‌دهد و در هفته‌ی اول وظیفه دارید به خوبی مبارزه كنید و مطمئنا این مبارزه‌ای است كه به یك پیروزی الهام‌بخش ختم خواهد شد.
ارزیابی روشن دشمن: بدترین دشمن شما، عادتهای بد دیگر شما است. سعی كنید با یك روش متقابل هوشیارانه یا كمك اضافی نیروهای متفق با این دشمن مبارزه كنید مثلا از دوستی تقاضا كنید كه هر روز با تلفن يادآوری‌های لازم را به شما بكند.
در نظر گرفتن طرح‌های احتمالی: هر كسی ممكن است در برنامه‌ریزی‌هایش اشتباه كند چون دشمن همواره غیرمنتظره ظاهر می‌شود بنابراین در كنار هر روشی یك طرح اضافه برای مواقع لازم در نظر بگیرید.
خود را در بهترین حالت نگه‌دارید: مبارزه با عادتهای مخرب در مدت كوتاه، انرژی شما را تا حد زیادی كاهش می‌دهد. تمرین‌های روزانه خود را فراموش نكنید اما باید سعی كنید زمان كافی برای استراحت داشته باشید. همچنین در راه رفتن، لباس پوشیدن خود دقت كنید تا احساس كنید همان فردی هستید كه می‌خواهد با عادات بد خود مبارزه كند.
در مقابل غارتگران صمیمی خود را محافظت كنید: این افراد ظاهری دلسوز اما باطنی حسود دارند كه خواهان شكست شما در مبارزه‌ای هستند كه هيچگاه خود قادر به موفقیت در آن نبوده‌اند.
سلاح خود را آماده كنید: برای مثال شاید مهارت‌های تدافعی شما نیاز به بررسی بيشتری داشته باشد (تا قاطعانه نه بگویید)
از تبلیغات استفاده كنید: با صحبت درباره‌ی خود، به خود انگیزه دهید و خود را تقویت كنید از عباراتی مثبتی نظیر « من پیروز می‌شوم»، « من پشتكار دارم» استفاده كنید. با پیشرفت در مبارزه از تلاش خود تعریف كنید و تقریبا بعد از هر قدم كه به جلو رفتید، به خود پاداش دهید.
انتظار رنج را داشته باشید: به خود یادآوری كنید «نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود» اما بدانید این رنج‌ها بزودی در سایه‌ی پیروزی فراموش خواهند شد. اگر زخم مانع از پیشرفت شما شد كمی استراحت كنید و دوباره به نبرد بازگردید.
از دوستان دائما كمك بخواهید: نگرانی‌ها و ترس‌های خود را بازگو كنید و كمك بخواهید اجازه دهید همدردی‌های دیگران شما را آرام و در مقابل دشمن‌های درونی تقویت كند.
برای روز پیروزی خود برنامه‌ریزی كنید و جشن بگیرید: این جشن پیروزی برای دیگران نیز الهام‌بخش خواهد بود.
نیروهای تدافعی خود را آماده نگه دارید: ممكن است عادتهای بد دوباره بازگردند پس باید خود را با اطلاعاتی مجهز كنیم كه از طریق آن نیروهای تدافعی ما بتوانند كار خود را بخوبی انجام دهند. یك راه برای انجام اینكار تهیه فهرستی از علائم هشداردهنده‌ی اولیه‌ای‌است كه تیم دفاعی شما را برای یك عادت در اختیار داشته باشد. قبل از اینكه آن عادات بار دیگر در شما تكرار شود.
روش‌های حمایت شخصی
در طول یك روز ممكن است بطور غیرمنتظره‌ای با ناامیدی‌ها، فشارها و بی‌عاطفگی‌های بسیار روبرو شوید پس آن عده از ما كه از لحاظ درونی از ثبات و استحكام كافی برخوردار نیستند، برای سال‌های آینده زندگی خود نیازمند حمایت‌های فردی قابل ملاحظه‌ای خواهند بود.
در ارتباط با رشد شخصیتی و برای تقویت توان دفاعی خود در مقابل تاثیرات منفی بیرونی می‌توان در سه زمینه‌ی اصلی كار كرد: 1
) اندیشه مثبت 2) جسارت 3)كنترل تنش
اندیشه مثبت: من در اینجا چهار روش ساده را انتخاب كرده‌ام كه به منظور تقویت عزت‌نفس می‌توان از آنها استفاده بسیاری نمود.
روش جی‌ای‌ای: این روش مخصوص خود من (نویسنده) است. هنگامیكه نسبت به خود، دیگران و شرایط احساس بدی دارید از این روش استفاده كنید تا دریابید افكار شما منطقی است یا غیرمنطقی. ابتدا سه سوال ساده از خود بپرسید و در صورت مثبت بودن پاسختان، افكار خود را مثبت‌تر و منطقی‌تر كنید.
1- آیا من تجربه‌های خاص خود را عمومیت بخشیده‌ام؟ مثلا: « تمام رئیس‌ها غیرمعاشرتی و كناره‌گیرند .. --» بعضی از رئیس‌ها خیلی هم معاشرتی هستند.
2- آیا من درباره مسائل یا خطرها و مشكلات موجود مبالغه كرده‌ام؟ مثلا :« اینكار غیرممكن است» --» اینكار تلاش می‌خواهد.
3- آیا من جنبه‌های مثبت را مستثنی كرده‌ام؟ مثلا:« این یك پیشرفت فوق‌العاده فاجعه‌برانگیز است.» --» این پیشرفت فرصت‌هایی را برای ما فراهم می‌كند كه تیم‌كاری خود را امتحان كنیم و پرورش دهیم»
بازنگری دیدگاه: این روش در زمان تبدیل یك عبارت یا پرسش دارای بار منفی به عبارتی با بار مثبت موثر است. بویژه در جمع‌هایی كه فرد را به واسطه انتقادها و نگرانی‌ها تحت تاثیر قرار داده‌اند.
مثال:« چه صفی! اگر قرار باشد اینجا بایستم و وقتم را تلف كنم دیوانه می‌شوم، این تاسف‌بار نیست؟»
--» « چه صف بلندی- حداقل من ده دقیقه بدون مزاحم خواهم بود/ تا افكارم را جمع‌بندی كنم .../ با فردی گفتگو كنم یا... »
تایید: این روش استفاده از عبارت‌های مثبتی است كه ما مرتبا برای خود تكرار می‌كنیم. در زمان استفاده، در صورت امكان جملات را بلند، مثبت و قاطعانه بیان كنید. مثال‌هایی از این عبارت:« من یك فرد خوش‌بین هستم»، « من می‌پذیرم با دیگران متفاوت هستم» و ... می‌باشد.
تكیه بر گذشته: در این روش‌ها ما تجربه‌های مثبت گذشته خود را برای تقویت حس اعتماد‌به‌نفس و مثبت‌اندیشی به خود یاد‌اوری می‌كنیم.
روش خود يادآوری: از روش آرام‌سازی مطلوب خود استفاده كنید تا خود را در حالت آرامشی عمیق احساس كنید. تجربه‌ای از گذشته كه در آن احساس عزت‌نفس بالایی داشته‌اید را بیاد آورید و سعی كنید احساسات آن زمان را كاملا به یاد آورید و در همان لحظه یك كلمه خاص را ادا كنید یا به بدن خود ضربه كوچكی بزنید تا اگر در جمعی احساس بدی پیدا كردید با یادآوری آن كلمه خاص یا زدن آن ضربه به خود با حس عزت‌نفس قوی عكس‌العمل نشان دهید.
جسارت: جسارت باعث انسجام رفتار ما می‌شود و حتی اگر آنچه خواسته‌ایم دست نیابیم باز هم در خود احساس احترام به نفس داریم زیرا تمام تلاش خود را كرده‌ایم و همچنین آنانكه شاهد رفتار جسورانه ما بوده‌اند با احترام و توجه با ما رفتار می‌كنند.
رفتار جسورانه چیست؟ جسارت یعنی: 1) نیت و درخواست كردن آنچه می‌خواهیم ( با علم به اینكه ممكن است موفق نشویم) 2) رفتارهایی كه همیشه به حق دیگران نیز در آنها احترام گذاشته می‌شود.
خصوصیات انسان‌های جسور: صریح، مختصرگو و شفاف، با پشتكار و قاطع، آرام و تحت‌كنترل، مثبت و سرزنده، بدعت‌گذار و مبارز،همكاری‌كننده و آزادی‌خواه، مهربان و منصف و از خود بخوبی مراقبت می‌كند.
